İçeriğe atla

Ölü İnternet teorisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Ölü İnternet teorisi, İnternetin artık ağırlıklı olarak bot faaliyetlerinden; algoritmik düzenleme yoluyla manipüle edilen, otomatik olarak oluşturulan içerikten oluştuğunu iddia eden bir çevrimiçi komplo teorisidir.[1][2][3][4][5] Teorinin savunucuları, bu botların algoritmaları manipüle etmek ve arama sonuçlarını yükseltmek için kasıtlı olarak oluşturulduğunu ve nihayetinde tüketicilerin manipüle edildiğini düşünmektedir.[6] Dahası, teorinin bazı savunucuları devlet kurumlarını kamuoyu algısını manipüle etmek için botları kullanmakla suçlayarak "ABD hükûmeti tüm dünya nüfusunu yapay zekâ destekli bir şekilde yönlendiriyor" demektedirler.[2] Bu "ölüm" için verilen tarih genellikle 2016 veya 2017 yılları civarındadır.[2][5][7]

Teori, gözlemlenen olguların çoğunun artan bot trafiği gibi ölçülebilen olgulara dayandırılması sebebiyle dikkat çekmiştir. Her ne kadar bot trafiği ve internetin bütünlüğü ile ilgili meşru eleştiriler olsa da bunun eşgüdümlü bir psikolojik harekât olduğu düşüncesi The Atlantic'te çalışan yazar Kaitlin Tiffany tarafından "paranoyak bir kuruntu" olarak nitelendirilmiştir.[2] Ölü İnternet teorisi bazen ChatGPT gibi büyük dil modelleri (LLM'ler) aracılığıyla üretilen içerikteki gözlemlenebilir artışa atıfta bulunmak için kullanılmakta ve tam teoriden bahsedilmeden popüler İnternet mecralarında yer almaktadır.[1]

Kökeni ve gelişimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Teorinin kesin kökenlerini belirlemek zor olsa da, ölü İnternet teorisi büyük ihtimalle 2010'ların sonlarında veya 2020'lerin başlarında bir kavram olarak 4chan veya Wizardchan'dan ortaya çıktığı düşünülmektedir.[2][8] 2021 yılında, "Ölü İnternet Teorisi: İnternetin Çoğu Sahtedir" başlıklı bir başlık Agora Road's Macintosh Cafe forumunda yayınlanarak, terimin bu ilk görüntü tahtalarının ötesine yayılmasına işaret etti.[2][9] Ancak teoriyi çevreleyen tartışmalar, muhtemelen daha önceden beri çevrimiçi forumlarda, teknoloji konferanslarında ve akademik çevrelerde yaygın olarak bilinmekteydi.[2][8]

İnternet'in artan karmaşıklığı, savunmasız altyapıya bağımlılığı, potansiyel siber saldırı açıkları ile en önemlisi yapay zeka yeteneklerinin katlanarak artması konusundaki endişelerden esinlenilmiştir.[10] Teori, internete olan bağımlılığımızla ilişkili potansiyel riskleri keşfetmeye çalışan teknoloji meraklıları, araştırmacılar ve fütüristler arasındaki tartışmalarda ilgi görmüştür. Komplo teorisi geniş çaplı haberlerle toplum gündemine girdi ve çeşitli yüksek profilli YouTube kanallarında tartışılmaya başlandı.[2] The Atlantic'te yayınlanan "Belki Kaçırdınız, Ama İnternet Beş Yıl Önce 'Öldü'" başlıklı bir makaleyle ana akım ilgiyi daha da artırdı.[2] Bu makale, konuyla ilgili diğer makalelerde geniş bir şekilde yer almıştır.[4][8][9]

Son yıllarda bu terim, botlar tarafından üretilen içeriğin insan tarafından üretilen içeriğin yerini alması olgusunu tanımlamak için kullanılmaktadır ve tüm teori tartışılmamaktadır.[1][11]

İddialar ve kanıtlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük dil modelleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Üretken Ön İşlemeli Dönüştürücü (GPT'ler), insana benzer içerik üretmek için yapay sinir ağlarını kullanan bir tür büyük dil modelidir.[12][13] Bu modellerden ilki OpenAI şirketi tarafından geliştirilmiştir.[14] Bu modeller ciddi ölçüde tartışma yarattı. Bir örnekte, Kopenhag Gelecek Çalışmaları Enstitüsü'nden Timothy Shoup şunları belirtti: " GPT-3'ün 'kaybolduğu' senaryoda internet tamamen tanınmaz bir hale gelecektir." [15] Bu senaryoda, 2025 ila 2030 yılına kadar internetteki içeriğin %99 ila %99,9'unun yapay zeka tarafından oluşturulabileceğini öngörmektedir.[15] Bu öngörüler ölü internet teorisi için kanıt olarak kullanılmaktadır.[4]

2024 yılında Google, arama sonuçlarının “insanlar yerine arama motorları için oluşturulmuş gibi hissettiren” web siteleriyle dolup taştığını bildirmiştir.[16] Gizmodo ile yazışan bir Google temsilcisi, bu tür içeriklerdeki hızlı çoğalmada üretken yapay zekanın rolünü ve insan eliyle üretilen daha değerli içeriklerin yerini alabileceğini kabul etmiştir.[17] Büyük dil modellerini kullanarak botların spam miktarını arttırması ve birbirleriyle etkileşime giren botların sadece insan kullanıcılarının engelleyebileceği döngülerle sonuçlanan "kendi kendini kopyalayan komut istemleri" oluşturduğu bir durum yaratması beklenmektedir.[5]

ChatGPT

[değiştir | kaynağı değiştir]

ChatGPT, 2022 yılında piyasaya sürülen ve gazetecilerin ölü internet teorisini öncekinden daha gerçekçi olarak nitelendirmesine yol açan bir yapay zeka sohbet robotudur .[7][18] Bundan önce, ölü internet teorisi çoğunlukla devlet kuruluşlarını, şirketleri ve teknoloji meraklısı bireyler tarafından önemsenirken, ChatGPT ile yapay zekanın gücünü ortalama internet kullanıcılarının gözlerinin önüne sürdü.[7][18] Bu teknoloji, İnternet'in, organik insan içeriğini bastıracak yapay zeka kullanımı yoluyla oluşturulan içerikle dolacağı yönünde endişelere neden olmuştur.[7][18][19]

Imperva Bot Trafik Raporu 2016

[değiştir | kaynağı değiştir]

2016 yılında güvenlik firması Imperva bot trafiği hakkında bir rapor yayınladı ve botların web trafiğinin %52'sinden sorumlu olduklarını ortaya koydu; bu oran ilk kez insanların oluşturduğu trafiği geride bıraktı.[20] Bu rapor, ölü internet teorisine ilişkin raporlarda kanıt olarak öne sürüldü.[2]

Facebook

[değiştir | kaynağı değiştir]

2024 yılında Facebook'ta yapay zeka tarafından üretilen görseller yayılmaya başladı. Yapay zeka tarafından üretilen bu görsellerin konuları arasında İsa'nın karides, hostesler ve siyahi çocuklarla “çeşitli şekillerde iç içe geçmiş” halleri, kendi yarattıkları iddia edilen sanat eserlerinin yanında yer almaktaydı.[21][22] Bu, internetin neden “ölü” hissettirdiğine dair bir örnek olarak kullanılmıştır.[23]

Facebook, grup gönderilerine yapay zeka tarafından oluşturulan yanıtlar sağlama seçeneği de sunmaktadır. Bu tür yanıtlar, bir kullanıcı bir gönderide @MetaAI'yi açıkça etiketlerse veya gönderi bir soru içeriyorsa ya da bir saat içinde başka hiçbir kullanıcı yanıt vermemişse ortaya çıkmaktadır.[24]

Reddit

[değiştir | kaynağı değiştir]
"Reddit 3. parti uygulamalarını (ve kendisini) öldürüyor" yazısı Reddit protestolarında yaygın olarak kullanılmıştır.

Geçmişte sosyal medya sitesi Reddit, API'sine ve verilerine ücretsiz erişime izin vererek kullanıcıların 3. taraf denetleme uygulamaları kullanmasına ve yapay zekayı insan etkileşiminde eğitmesine olanak tanımıştı.[19] Tartışmalı bir hamleyle Reddit, kullanıcı veri setine erişim için ücret talep etti. Yapay zekayı eğiten şirketler muhtemelen bu verileri gelecekteki yapay zekayı eğitmek için kullanmaya devam edecektir. ChatGPT genel kullanıma sunuldukça, kullanıcılar ve bot hesapları tarafından Reddit'te giderek daha fazla kullanılmaktadır.[19] New South Wales Üniversitesi'nden Profesör Toby Walsh, Business Insider ile yaptığı röportajda, yeni nesil yapay zekayı önceki nesiller tarafından oluşturulan içerikle eğitmenin olumsuz sonuçlar doğurabileceğini ifade etti.[19] Güney Florida Üniversitesi profesörü John Licato, yapay zeka tarafından oluşturulan web içeriğinin Reddit'e taşması durumunu Ölü İnternet Teorisi ile benzeştirdi ve bu duruma bir başka kanıt olabileceğini belirtti.[19]

Twitter

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Mesaj atmaktan nefret ediyorum" tweetleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Twitter'daki birçok hesap, "Mesaj atmaktan nefret ediyorum" ifadesiyle başlayan ve ardından "Mesaj atmaktan nefret ediyorum, sadece elini tutmak istiyorum" veya "Mesaj atmaktan nefret ediyorum, sadece benimle yaşa" gibi alternatif bir etkinlikle başlayan tweetler atmaya başladı.[2] Bu paylaşımlar on binlerce beğeni aldı ve pek çok kişi bunların bot hesaplar olduğundan kuşkulandı. Bu hesaplar ölü internet teorisinin destekçileri tarafından bir delil olarak gösterildi.[2][9]

Twitter'ın Elon Musk tarafından satın alınması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Botlar tarafından yönetilen kullanıcı hesaplarının yüzdesi, Elon Musk'un Twitter'ı satın alması sırasında önemli bir sorun haline geldi.[25][26][27][28] Bu süreçte Musk, Twitter'ın para kazanılabilir günlük aktif kullanıcılarının %5'inden daha azının bot olduğu iddiasına karşı çıktı.[25][29] Bu tartışmalar sırasında Musk, Twitter hesaplarının yüzde kaçının bot olduğunu tahmin etmek için Cybra şirketini devreye soktu; bir çalışma %13,7, ikincisi ise %11 oranında bot hesap olduğunu tespit etti.[25] Musk tarafından görevlendirilen bir başka firma olan CounterAction, Twitter hesaplarının %5,3'ünün bot olduğunu tahmin etmektedir.[30] Söz konusu bot hesaplar, sorulduğunda hisse senedi fiyatlarını verebilen bot gibi hizmetler sağlarken, diğerleri trollük yapmakta, yanlış bilgi yaymakta veya kullanıcıları dolandırmaya çalışmaktadır.[31] Bu bot hesapların, üretilen içeriğin orantısız bir kısmından sorumlu olduğu düşünülmektedir.[8] Bu olay, ölü internet teorisine inananlar tarafından kanıt olarak gösterilmiştir.[8][32]

TikTok

[değiştir | kaynağı değiştir]

2024 yılında TikTok, reklam ajanslarına sanal influencer'ların kullanımını önermiştir.[33] 2024 yılında Fast Company'de yayınlanan bir makalede Michael Grothaus, sosyal medyada yapay zeka tarafından üretilen bu ve benzeri içerikleri Ölü İnternet Teorisi ile ilişkilendirmiştir.[33] Bu makalede, söz konusu içerikten “AI-slime” olarak bahsetmiştir.[33]

Youtube

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Ters Çevirme"

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir videonun itibarını artırmak ve daha geniş kitlelere ulaşmak için sahte YouTube görüntülemeleri için internette bir piyasa bulunmaktadır.[34] Bir noktada, sahte görüntülemeler o kadar yaygınlaşmıştı ki, bazı mühendisler YouTube'un bunları tespit etmeye yönelik algoritmasının sahte görüntülemeleri varsayılan olarak ele almaya ve gerçek olanları yanlış sınıflandırmaya başlayacağından endişe duyuyordu.[2][34] YouTube mühendisleri bu olguyu tanımlamak için "tersine çevirme" terimini oluşturdular.[34][35] İnternet forumu Agora Road's Macintosh Cafe'deki bir başlıkta ölü internet teorisine destek olarak YouTube botları ve " tersine çevirme" endişesi gösterilmiştir.[2]

YouTube'da Kapsam

[değiştir | kaynağı değiştir]

Linus Tech Tips-forumları da dahil olmak üzere çok sayıda YouTube kanalı ve internet topluluğu ölü internet teorisini ele alarak bu fikrin ana akım söyleme dönüşmesine katkıda bulunmuştur.[2]

Popüler Kültürde

[değiştir | kaynağı değiştir]

Twitter Tartışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ölü internet teorisi, sosyal medya platformu X'in (eski adıyla Twitter) kullanıcıları arasında tartışılmaktadır. Kullanıcılar bot faaliyetlerinin internet deneyimlerini etkilediğini belirtmişlerdir.[2]

YouTube kapsamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Linus Tech Tips forumları da dahil olmak üzere çok sayıda YouTube kanalı ve çevrimiçi topluluk, ölü İnternet teorisini ele almış ve bu da fikrin ana akım söylemde ilerlemesine yardımcı olmuştur.[2]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Walter, Y. (5 Şubat 2024). "Artificial influencers and the dead internet theory". AI & Society. doi:10.1007/s00146-023-01857-0. 8 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2024. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Tiffany, Kaitlyn (31 Ağustos 2021). "Maybe You Missed It, but the Internet 'Died' Five Years Ago". The Atlantic (İngilizce). 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. 
  3. ^ "Is the internet secretly dead? Plus: bots and bye-byes on our final episode". The Guardian. 15 Haziran 2022. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  4. ^ a b c Naraharisetty, Rohitha (31 Ekim 2022). "What the 'Dead Internet Theory' Predicted About the Future of Digital Life". The Swaddle (İngilizce). 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. 
  5. ^ a b c "Une théorie du complot affirme qu'internet est « mort » depuis 2016". Ouest France (Fransızca). 6 Eylül 2021. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. 
  6. ^ Gonzales III, Vic (28 Haziran 2023). "THE INTERNET IS DEAD: THE TRUTH BEHIND THE DEAD INTERNET THEORY". Capiz News. 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023. 
  7. ^ a b c d Hennessy, James (18 Aralık 2022). "Did A.I. just become a better storyteller than you?". The Story. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  8. ^ a b c d e McCall, Isaiah (24 Eylül 2022). ""The Dead Internet Theory" is New and Spreading Everywhere". Yard couch. Medium. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023. 
  9. ^ a b c Gopani, Avi (6 Eylül 2021). "Conspiracy Theorists Says The Internet Has Been Dead Since 2016". Analytics India Magazine. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  10. ^ Dow, Warren (9 Ocak 2023). "The Dead Internet Theory". Digs. 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023. 
  11. ^ Griffin, Andrew (17 Nisan 2024). "Humans now share the web equally with bots, report warns amid fears of the 'dead internet'". Independent. 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
  12. ^ "Generative AI: a game-changer society needs to be ready for". World Economic Forum. 9 Ocak 2023. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  13. ^ "The A to Z of Artificial Intelligence". Time. 13 Nisan 2023. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  14. ^ "Improving language understanding with unsupervised learning". openai.com (İngilizce). 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023. 
  15. ^ a b Hvitved, Sofie (24 Şubat 2022). "What if 98% of the Metaverse is made by AI?". Copenhagen Institute for Future Studies. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  16. ^ Tucker, Elizabeth (5 Mart 2024). "New ways we're tackling spammy, low-quality content on Search". 9 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024. 
  17. ^ Serrano, Jody (5 Mart 2024). "Google Says It's Purging All the AI Trash Littering Its Search Results". Gizmodo. 9 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024. 
  18. ^ a b c Beres, Damon (27 Ocak 2023). "Death by a Thousand Personality Quizzes". The Atlantic. 21 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023. 
  19. ^ a b c d e Agarwal, Shubham (8 Ağustos 2023). "AI is ruining the internet". Business Insider. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2023. 
  20. ^ LaFrance, Adrienne (31 Ocak 2017). "The Internet Is Mostly Bots". The Atlantic. 17 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2023. 
  21. ^ Yang, Angela (19 Mart 2024). "Facebook users say 'amen' to bizarre AI-generated images of Jesus". NBC News. 8 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
  22. ^ Renzella, Jake; Rozova, Vlada (20 Mayıs 2024). "The 'dead internet theory' makes eerie claims about an AI-run web. The truth is more sinister". University of New South Wales. 21 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2024. 
  23. ^ Hern, Alex (30 Nisan 2024). "TechScape: On the internet, where does the line between person end and bot begin?". The Guardian. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
  24. ^ "AI chatbots are intruding into online communities where people are trying to connect with other humans". 20 Mayıs 2024. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024. 
  25. ^ a b c Duffy, Clare; Fung, Brian (10 Ekim 2022). "Elon Musk commissioned this bot analysis in his fight with Twitter. Now it shows what he could face if he takes over the platform". CNN Business. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  26. ^ O'brien, Matt (31 Ekim 2022). "Musk now gets chance to defeat Twitter's many fake accounts". AP News. 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  27. ^ "As Twitter's new owner, Musk gets his chance to defeat bots". CBS News. 31 Ekim 2022. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  28. ^ Syme, Pete (13 Haziran 2023). "Elon Musk's war against Twitter bots isn't going very well. Next, you'll have to pay to DM those who don't follow you". Business Insider. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  29. ^ Picchi, Aimee (17 Mayıs 2022). "What are Twitter bots, and why is Elon Musk obsessed with them?". CBS News. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  30. ^ Kay, Grace; Hays, Kali. "Elon Musk's own data scientists couldn't find many bots on Twitter, and he hid that crucial information, the company says". Business Insider (İngilizce). 29 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024. 
  31. ^ Picchi, Aimee (17 Mayıs 2022). "What are Twitter bots, and why is Elon Musk obsessed with them?". CBS News. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  32. ^ Hughes, Neil C. (26 Ağustos 2023). "Echoes of the dead internet theory: AI's silent takeover". Cybernews. 10 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2023. 
  33. ^ a b c Grothaus, Michael (4 Nisan 2024). "Is the 'Dead Internet' theory suddenly coming true? This could be a sign". Fast Company. Fast Company. 21 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2024. 
  34. ^ a b c Keller, Michael H. (11 Ağustos 2018). "The Flourishing Business of Fake YouTube Views". The New York Times. 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2023. 
  35. ^ Read, Max (26 Aralık 2018). "How Much of the Internet Is Fake? Turns Out, a Lot of It, Actually". New York:Intelligencer. 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ölü_İnternet_teorisi&oldid=34045258" sayfasından alınmıştır