Çarnesi Kalesi
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Harabe |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Gürcü mimarisi |
| Konum | Kaleboynu, Tortum |
| Koordinatlar | 40°25′01″K 41°21′11″D / 40.41694°K 41.35306°D |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Kaba yontu taş, kireç harcı |
Çarnesi Kalesi (Gürcüce: ჩარნესის ციხე), Çağirnisi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.[1][2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski kayıtlarda Çağirnisi (چاغرنیس) olarak geçen Çarnesi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao'da yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Çağirnisi köyünde 38 Hristiyan hane yaşıyordu.[3][4] Çağirnisi Kalesi veya Çarnesi Kalesi bu dönemden kalmış olabilir. Nitekim kale geç Orta Çağa tarihlendirilmiş, ancak daha erken dönem yapı katmanları da tespit edilmiştir.[5] Köyün yeni adından dolayı Kaleboynu Kalesi de denen Çarnesi Kalesi 26 Mayıs 2006 tarihinde korunması gereken kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.[6]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Çarnesi Kalesi, köyün 700 metre batısında bir kaya üzerinde, kaba yontulmuş taşlar ve kireç harcıyla inşa edilmiştir. Büyükçe bir yap olan kalenin (50 x 80 m) günümüze ulaşan surlarının yüksekliği 10 metreyi bulur. Kalenin surları kayanın dış hatları boyunca dolanır. Kalenin kapısı çift surla korumaya alınmıştır. Kale surlarında savaşta kullanılan mazgallar ve patika yollar bulunmaktadır. Kale içinde tek nefli kilise, sarnıçlar ve başka yapıların kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Kalenin kilisesi olan Çarnesi Kalesi Kilisesi, kalenin kuzeydoğu kısmında yer alır ve tek nefli bir yapıdır. İki katlı olan yapının çatısı çökmüş ve bir duvarı tamamen yıkılmıştır. Diğer üç duvarı sağlam kalmıştır. Kilisenin alt katı mezar odasıdır. Kalenin surlarının dışında, günümüze sağlam ulaşmış küçük bir kilise daha bulunmaktadır.[1][2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 166. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ a b Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 285, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 235.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 93. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Tao-Klarceti? Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 285, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ ""Kaleler ve Kuleler" - TC Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü". 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2023.