Çardak, Denizli
| Çardak | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Denizli |
| Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Levent Küçük |
| • Belediye başkanı | Ali Altıner (CHP) |
| Rakım | 880 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 8.452 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 8.574 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 20450 |
| İl alan kodu | 0258 |
| İl plaka kodu | 20 |
Çardak, Denizli ilinin bir ilçesidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe merkezi 1105 yılında Maymun dağı eteğinde Körin adıyla anılan Türkmen aşireti olarak kurulmuş, daha sonra şimdiki yerleşim yerine taşınmıştır.
Çardak, Orta Çağ'da halkın geçimini hayvancılıkla sağladığı küçük bir köy idi. Maymun dağı eteğindeki köy halkı, hayvanlarını güneş sıcağından korumak amacıyla; evlerin ön taraflarına veya yan taraflarına Çardak denilen gölgelikler yaparak önlem almaktaydı. Bu küçük Türkmen köyünün hemen güneyindeki kervan yolundan geçen diğer köylüler de, buraya "Çardaklı Köy" adını vermişlerdir. Bu isim yerli Türkmen halkı tarafından da benimsenmiş ve böylece köyün adı Çardak olarak kalmıştır.
Nüfus ve idari yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Çardak'a bağlı toplam 3 belde ve 5 köy vardır. Beldeler: Beylerli, Gemiş. Köyler: Ayvaz, Çaltı, Gölcük, Hayriye, Söğüt. Beldeler ve köyler, Denizli belediyesinin 2014 yılında Büyükşehir Belediyesi olmasıyla mahalle statüsüne geçmiştir.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1960[2] | 15.158 | 1.900 | 13.258 |
| 1965[3] | 16.508 | 2.347 | 14.161 |
| 1970[4] | 18.880 | 4.088 | 14.792 |
| 1975[5] | 19.650 | 4.232 | 15.418 |
| 1980[6] | 22.277 | 4.872 | 17.405 |
| 1985[7] | 23.740 | 5.785 | 17.955 |
| 1990[8][a] | 11.818 | 3.733 | 8.085 |
| 2000[9] | 11.236 | 5.649 | 5.587 |
| 2007[10] | 9.372 | 4.450 | 4.922 |
| 2008[11] | 9.637 | 4.719 | 4.918 |
| 2009[12] | 9.520 | 4.634 | 4.886 |
| 2010[13] | 9.454 | 4.586 | 4.868 |
| 2011[14] | 9.472 | 4.663 | 4.809 |
| 2012[15] | 9.386 | 4.725 | 4.661 |
| 2013[16] | 9.386 | 9.386 | veri yok |
| 2014[17] | 9.076 | 9.076 | veri yok |
| 2015[18] | 8.906 | 8.906 | veri yok |
| 2016[18] | 8.798 | 8.798 | veri yok |
| 2017[18] | 8.673 | 8.673 | veri yok |
| 2018[18] | 9.144 | 9.144 | veri yok |
| 2019[18] | 8.736 | 8.736 | veri yok |
| 2020[18] | 8.574 | 8.574 | veri yok |
| 2021[18] | 8.578 | 8.578 | veri yok |
| 2022[18] | 8.452 | 8.452 | veri yok |
| 2023[18] | 8.781 | 8.781 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Tarihi ve coğrafik yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe tarihinin Frigyalılardan başladığı tarihçilerin eserlerinden anlaşılmaktadır.
"Seven Church" Yedi Kilise adlı eserde İran Hükümdarı (Serhas) Keleneyi terk ettiği vakit, Frigya şerhinden (Avana) adındaki bir kasaba yakınından ve tuz çıkarılan bir gölün yanından geçtiğini bahsetmektedir. Ünlü tarihçi Heredot'un da kitabında bahsettiği bu gölün "Acı göl" olduğu ve sözü edilen yerleşim biriminin de Çardak olduğu sanılmaktadır. İlçeye Frigyalılardan sonra Selçuklular egemen olmuştur. İlçede bunlar ve daha sonraki uygarlılara ait kalıntılar mevcuttur. Daha çok ticari ve askeri politika güden Selçuklular, büyük kervan yolu üzerinde Ahkan ve İlçedeki Han Abat gibi tarihi tarihi yapılar inşa etmişlerdir. Çardak, Han Abat kervansarayı, ilçe merkezinin içerisinde kalmış durumdadır. Bu kervansaray da diğerleri gibi kervan yolu üzerinde kervanların konaklama yeri olarak yapılmıştır. Han-ı Abad kervansarayının, tarih araştırmacılarına göre, Selçuklu Sultanı 1. Alaettin Keykubat zamanında 1299 yılında Esüddin tarafından yapıldığı yazılmakta ise de kervansaray kitabesinde "Bi Ribat (Han) Alaettin Keykubat günlerinde Başkomutan Ayaz tarafından 627 yılı Ramazanında yapıldığı" yazılmaktadır. Çardak, Selçuklu Hanedanı zamanında bir uç kalesi olarak, Selçukluların savunma merkezi olmuştur. Anadolu Beylikleri zamanında ise yöre, önce İnançoğulları'nın sonra da Germiyanoğulları'nın eline geçmiştir. Germiyanoğulları Beyliği, Osmanlı İmparatorluğu topraklarına Sultan Beyazıt Han tarafından katılmıştır. Timur, Ankara Savaşı'ndan sonra yöreyi ele geçirmiş, askerlerinin bir kısmı ilçede bulunan kervansarayda birkaç yıl kalmışlardır. Timur'un tekrar doğuya çekilmesi ile yörede beylikler dönemi yeniden başlamış, fakat kısa sürmüştür. 1429 yılında tüm yöre Osmanlı İmparatorluğu'na katılarak Aydın Sancağı'na bağlanmıştır. İdari bölümün yeniden düzenlendiği Cumhuriyet döneminde küçük bir köy olan Çardak sırasıyla önce Dinar ve sonra Honaz Bucağı'na bağlı kalmıştır. 1 Nisan 1958 yılında köy iken aynı tarihte ilçe olarak Denizli iline bağlanmıştır. İlçe topraklarının yüzölçümü 235,867 km²'dir. İlçe arazisi 4. zamana ait lığ tabakalarından meydana gelmiştir. Acı gölün kuzeybatı tarafları bu yapıdadır. Acı gölün kuzeyindeki Maymun dağı kısımları kalkerlerden meydana gelmiştir. Çardak ilçe merkezinin denizden yüksekliği 850 metredir. İlçe merkezinin kuzeyinde bulunan Maymun dağı ise 1733 m yüksekliktedir. Acı gölün batısında yer alan Hanı Abat ovası, kuzeyinde Maymun dağı, güneyinde Söğüt dağları ile çevrilidir. Akarsu bulunmamaktadır. Çardak, Ege ile Akdeniz bölgeleri arasında kalmakta olup, iklimi karasal iklimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçmektedir. İlçe toprakları içerisinde Acıgöl, Beylerli Gölü ve Gölcük Gölü adıyla bilinen üç adet göl vardır, ancak; bunlardan Beylerli Gölü ile Gölcük Gölü'nde bugün itibarıyla su bulunmamaktadır.
Bu yazı Denizli Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü Tanıtım ve Faaliyet Dergisi sayı 13'ten alıntı yapılmıştır (Kadir PALA) .[19]
Havalimanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Denizli şehir merkezine 65 km uzaklıkta olup DHMİ Genel Müdürlüğü ile Hava Kuvvetleri arasında yapılan "Askeri Meydanların Sivil Havacılık Hizmetleri İçin Kullanılması İle İlgili Protokol" gereğince 1991 yılında ilk olarak 250 m² civarındaki prefabrik bir binada yolcu hizmetleri verilmeye başlanmıştır. Mevcut Terminal alanın çok küçük olması ve yetersiz kalması nedeniyle 26 Ekim 1998 tarihinde başka bir Havalimanından transfer edilen 2000 m² lik prefabrik terminal binasında hizmete devam edilmiştir. Bu arada Havalimanının dış hat trafiğine açılması nedeniyle Gümrük ve Pasaport mekânları düzenlenmiştir. Artan yolcu trafiği ve Havalimanının Gümrük Kapısı ilan edilmesi nedeniyle mevcut terminal binasının da yetersiz kalacağı düşünüldüğünden 1998 yılında pistin güney doğusunda 2.200.000 yolcu/yıl kapasiteli, 280.000 m² alana oturan yeni bir terminal binası yapılması fizibilite çalışmaları yapılmış ve 2001 yılında temeli atılarak inşaatına başlanan yeni terminal binası 23 Nisan 2008 tarihinde hava trafiğine açılarak hizmet vermeye başlamış olup, anılan tarihten bu yana 18.739 m² lik yeni terminal binasında, kaliteli ve temiz bir çalışma ortamı ve elit hizmet anlayışı ile havacılık faaliyeti kapsamında hizmet vermeye devam etmektedir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h i
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Çardak Nüfusu - Denizli". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Denizli Çardak Nüfusu". nufusune.com.
- ^ Denizli Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü Tanıtım ve Faaliyet Dergisi, Sayı 13
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]