Çalın Davulları (türkü)
Çalın Davulları, bağlama sanatçısı Nihat Kaya tarafından 1985 yılında ses sanatçısı Hüseyin Yaltırık'tan derlenip notaya alınmış ağıt türünde bir Rumeli türküsüdür.
Selanik'te koleraya yakalanıp düğününden birkaç gün önce ölen Fitnat Hanım için yakılmış bir ağıttır. Eser, kavuşamayan âşıkların türküsü olarak toplumsal bellekte sembolleşmiştir.[1]
"Selanik Türküsü" olarak da bilinir ancak yaygınlık alanı sadece Selanik değil, Rumeli olarak tanımlanır.[2] 1940'lı yıllarda bizzat Muzaffer Sarısözen ve Halil Bediî Yönetken tarafından Ankara Devlet Konservatuvarı adına Trakya'da yapılan derleme gezilerinde çeşitli varyantları kayda alınmıştır. Yunanistan, Makedonya ve civar yörelerde mahalli müzisyenler tarafından yapılmış başka mahalli kayıtları da mevcuttur.[3]
Türkünün, Atatürk'ün çok sevdiği Selanik türkülerinden birisi olduğu ve onun sesinden bir kaydının olduğu iddiası 2010 yılında ortaya atılmış ve Atatürk'ün sesinden olduğu iddia edilen kaydın; 1998 yılında Can Dündar tarafından Yükselen Bir Deniz belgeselinde ve 2008 yılında da Mustafa filminde- kullanılan ve çekim ekibi kameramanı Murat Özcan'a stüdyo ortamında okutturulan bir ses kaydı olduğu ortaya çıkmıştır.[4]
Türkünün öyküsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Çalışmak üzere köyünden Selanik'e giden Mehmet adlı genç, kumaş mağazası sahibi Rendalı Rüstem Ağa'nın yanında iş bulur. Rüstem Ağa'nın kızı Fitnat Hanım ile arasında bir aşk filizlenir ve ailenin de uygun bulması ile evlenmeye karar verirler. Bir düğün günü belirlenir ancak Serez bölgesinde kolera salgını başlar ve Fitnat Hanım koleraya yakalanır. Şifa bulma umuduyla Alaca İmaretine götürülen Fitnat Hanım, orada kendisi türküsünü söyler:[5][6]
| “ | Çalın davulları çaydan aşağıya
Mezarımı kazın bre dostlar belden aşağıya Suyumu kaynatın kazan doluncaya… Aman ölüm zalim ölüm üç gün ara ver. Al başımdan bu sevdayı, götür yâre ver. |
„ |
Düğününe üç gün kala ölen Fitnat Hanım'ın yarım kalan türküsünü Mehmet devam ettirir:
| “ | Selânik içinde selâ okunur,
Selânın sedası cana dokunur. Gelin olan kıza kına yakılır. Aman ölüm zalim ölüm, üç gün ara ver. Selanik Selanik… Issız kalasın. Taşına toprağına bre dostlar, diken dolasın Sen de benim gibi yarsız kalasın. Aman ölüm zalim ölüm üç gün ara ver. Al başımdan bu sevdayı, götür ağyara ver |
„ |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ İpek, Metin. "Selânik Türkülerinde Aşk ve Hasret". Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi Cilt 2, Sayı 2, Yaz 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ "Çalın Davulları Çaydan Aşağıya (Repertuvar No: 2661 )". Repertuar Türküleri Külliyatı. 10 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ Şenel, Süleyman. "Atatürk'ün kendi sesinden bir türkü plağı var mıdır?." Musikidergisicom, 15 Kasım 2017. 28 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ "'Türküdeki ses Atatürk'ün değil kameramanın'". Posta gazetesi, 18 Kasım 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ Özer, Ece. "Bir Selanik Türküsü : Çalın Davulları". hayalleregidenyolum.com sitesi. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ "Selanik Yöresine Ait 'Çalın Davulları' Türküsünün Hikayesi". Dünyabulteni.net Kültür Sanat, 31 Mayıs 2020. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.