Çıplak, Çanakkale
| Çıplak | |
|---|---|
 | |
 Çanakkale'nin Türkiye'deki konumu | |
  Çıplak Çıplak'ın Çanakkale'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Çanakkale |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 59 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 297 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0286 |
| İl plaka kodu | 17 |
| Posta kodu | 17000 |
Çıplak, Çanakkale ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Troya antik kenti çevresindeki en eski Türk yerleşimlerinden birisidir.[4] 2018 Troya Yılı kapsamında bir "etno-köy" olarak düzenlenmiştir.[5] Köy, Çanakkale-İzmir yolundan 3 km içeride olup Çanakkale il merkezine 28 km uzaklıktadır.[6]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Geç Osmanlı döneminde kurulmuştur. Kuruluşunun 14. yüzyıla, Karesi Beyliği devrine kadar indiği ileri sürülmüş olmasına rağmen, adı 16. yüzyıla ait Osmanlı muhasebe defterlerinde geçmediğinden eski haritalar ve gezginlerin notları göz önüne alınarak köyün kuruluşu 18. yüzyıl olarak kabul edilmektedir.[4]
Köy meydanının aşağı kesiminde 19. yüzyıl üslubunda iki cepheli bir çeşme, meydanın alt kısmında iki katlı tarihî bir ev, mezarlığında yirmi adet kitabeli şahide bulunur.[4]
1870'lerdeki Troya kazıları sırasında Heinrich Schliemann bu köyde konaklamıştır. Schliemann'a göre köydeki cami Troya kazısından çıkan taşlarla 1873 yılında minareyle birlikte inşa edilmiştir. Caminin arkasındaki eski evin Schliemann'ın konakladığı ev olduğu düşünülmektedir. Ev, günümüzde müzeye dönüştürülmüştür.[7]
1902 yılından beri aynı adı taşıyan köyün[8] adının köyde bulunan eski bir mezar yeri olan Çıplak Dede'den geldiği söylenmektedir.[9] Çıplak Dede'nin köy meydanındaki mezarı kitabesizdir, ayak ve başucundaki devşirme sütunlardan ibarettir, duvar ve çitle çevrilidir. Garip Dede Yatırı olarak da bilinen bu mezarda yatan kişinin Kalenderî zümresine mensup bir derviş olduğu düşünülür.[4] Kimilerine göre Çıplak Dede’nin gerçek ismi İbrahim’dir ve ovanın ağaçsız hâline bakarak “çıplak” ismini o vermiştir.
93 Harbi sonrasında köye Bulgaristan'ın Rahova kazasından göçen ve Servi muhacirleri olarak bilinen göçmenler gelmiştir. Asarlık (daha sonra "Hisarlık") Tepe denilen, antik Troya kalıntılarının yakınındaki çalılık araziyi temizleyerek basit yapılar inşa edip yerleşen bu göçmen aileler, Schliemann'ın kazılarında çalışmışlardır. Göçmenler ve Çıplak Köyü halkı arasında yaşanan anlaşmazlıklar ve arazi kavgaları sonucu, Hisarlık mevkii Çıplak Köy'den ayrı bir köy haline gelmiş ve "Tevfikiye" adı verilmiştir.[10]
1928, 1929 ve 1934 yıllarında da köye Bulgaristan'dan göçmüş aileler yerleştirilmiştir.[4]
Troya Kenti'nin UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi'ne girişinin 20. yılı nedeniyle 2018 yılının Türkiye'de "Troya Yılı" ilan edilmesinin ardından Çıplak Köy'de köy tarihçesini, köyün ve köylülerin Troya kazıları ile ilişkisini ziyaretçilere aktaran, köyün tarım ürünlerinin satış ve pazarlamasını sağlayan çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar kapsamında "etno-köy" kavramı geliştirilmiş ve Çıplak Köy, bir etno-köy haline gelmiştir.[11]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2023 | 299[2] |
| 2022 | 295[2] |
| 2021 | 297[2] |
| 2020 | 299[2] |
| 2019 | 304[2] |
| 2018 | 284[2] |
| 2017 | 287[2] |
| 2016 | 302[2] |
| 2015 | 321[2] |
| 2014 | 319[2] |
| 2013 | 331[2] |
| 2012 | 342[2] |
| 2011 | 369[2] |
| 2010 | 386[2] |
| 2009 | 384[2] |
| 2008 | 383[2] |
| 2007 | 393[2] |
| 2000 | 420[6] |
| 1990 | 744[6] |
| 1985 | 604[6] |
| 1980 | 592[12] |
| 1975 | 611[13] |
| 1970 | 614[14] |
| 1965 | 706[15] |
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Köyün başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Yerel pazara yönelik her türlü sebze üretimi ve toptan pazara yönelik domates, biber ve çeltik yetiştirilir. Geçmişte pamuk üretimi yapılırken, maliyetinin yüksek, teşvikinin düşük olması nedeni ile pamuk üretimi bırakılmıştır.[16]
Troya antik kentinin yanında olması nedeniyle turizm potansiyeli yüksektir. Bu potansiyeli değerlendirmek için çalışmalar devam etmektedir. Türkiye'de yaşayan bir Japon sanatçı tarafından köy merkezinde, Çıplak Dede'nin mezarı karşısında Japon turistleri çekmek üzere simgesel bir "Hiroşima ve Nagasaki Barış Bahçesi" oluşturulmuştur ve içine bir mermer anıt dikilmiştir (2005).[16][17] 2018 Troya Yılı'nın ardından Köy halkının kültürel ve tarihi turizmde aktif rol oynaması hedefiyle gerçekleştirilen bir proje ile Çıplak Dede Türbesi, tarihi çeşme ve köy kahvesini içine alan köy meydanı, konsepte uygun olarak yeniden düzenlenmiş, köyün tarihi ve geleneksel tarım uygulamalarına dair özellikleri ön plana çıkartılmıştır. Bu çalışmalar kapsamında köyde kurulan tarım kooperatifinde üretilen Etno-Köy markalı yerel gıda ürünleri satılmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Çiplak, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 19 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2018.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r "Çanakkale Merkez Çıplak Köyü Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e Uysal, Ali Osman (2019). "Troya (Truva) Millî Parkında Osmanlı Arkeolojisi". 3 (1). Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021.
- ^ "Opet Troya Çıplak Köyü Rehabilitasyon Projesi". Troya2018.com sitesi. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021.
- ^ a b c d "Çıplak Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2018.
- ^ "Troya'yı bulan Alman arkeoloğun Çanakkale'deki evi müze olacak". www.ticarihayat.com.tr. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021.
- ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.
- ^ "'Köyümüzün adını duyanlar 'İnsanlar çıplak mı' diye soruyor'". Mynet. 2 Ekim 2018. 20 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2018.
- ^ Polat, Fecri; İpek, Mübarek. "Şehzade İbrahim Tevfik Efendi'nin Mirası Balkanlardan Tevfikiye Köyüne Son Troyalılar". Derin Tarih, Haziran 2018 Dergisi. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021.
- ^ "OPET'ten Bir Konsept Köy Daha: "Etno-Köy Çıplak"". www.canakkaletravel.com. 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1981). "1980 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1977). "1975 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1973). "1970 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ a b Erduran Nemutlu, Füsun (2017). "Kırsal Alan Kültürel Peyzaj Değerlerinin Belirlenmesi: Troya'dan Dört Köy Örneği". 5 (1). ÇOMÜ Zir. Fak. Dergisi. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021.
- ^ "Japon Kumiko'dan Kadınlar Günü'nde 'Barış Bahçesi' ile mesaj - YURT haberleri". www.dha.com.tr. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021.