Yakub Bey Germiyanoğlu
I. Yakub Bey Germiyanoğlu veya Yakub bin Kerimüddin Ali Şîr, (ö. 1340) Germiyanoğulları Beyliği'nin kurucusu. Ankara’daki Kızılbey Camii'nin minberindeki kitabeden Yakub Bey'in hükümdarlığını Ankara'ya kadar genişlettiği ve Selçuklu hakimiyetini tanıyarak III. Alâeddin Keykubad'a tabiyet sunduğu anlaşılmaktadır.[1] Ancak ondan önce Selçuklu tahtına bulunan II. Gıyaseddin Mesud’a tabi olmamış ve İlhanlı hakimiyetini tanımıştı. Merkezi hükümetin çöküşüyle birlikte Germiyanoğulları da yavaş yavaş bağımsızlık kazanmaya başlamıştır. Yakub Bey'den sonra oğlu Çağsadan Mehmed Bey başa geçmiştir.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]11. yüzyılda Batı Asya'nın büyük bir kısmı Selçuklu hakimiyetindeydi. Selçuklu hanedanının bir kolu, Anadolu'da, Anadolu Selçuklu devletini kurdu. Germiyanoğulları, ilk olarak 1239'da II. Keyhüsrev'in sultanlığı sırasında ortaya çıktı. Yakub'un dedesi Muzaffereddin Bey,[2] Malatya çevresindeki Baba İshak isyanını bastırmakla görevlendirildi.[3] II. Keyhüsrev'in 1243'te Kösedağ Muharebesi'ni kaybetmesiyle Anadolu Selçuklu Devleti Moğolların vasalı haline geldi. Moğol İmparatorluğu'nun bölünmesiyle Anadolu, Hülagü Han tarafından kurulan İlhanlıların etkisi altına girdi. Bu sırada Cimri olarak da bilinen olarak bilinen Alaeddin Siyavuş, Moğollara karşı ayaklandı.[4] Germiyanoğlu Hüsameddin, Batı Anadolu'da Cimri ve Karamanoğlu Mehmed'e karşı savaştı.[3] Karamanoğulları'nın Anadolu'daki varlığı bölgede daha fazla çatışmaya yol açtı.
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Germiyanoğulları, 1283'te III. Keyhüsrev'in idam edilmesinin ve yerine II. Mesud'un geçmesinin ardından Anadolu Selçuklu Devleti'ne karşı bağımsızlıklarını kazanmaya çalıştılar. II. Mesud'un ölümüyle birlikte Germiyanoğulları ile Selçuklu arasındaki çatışmalar duruldu ve Yakub, yeni hükümdar III. Keykubad'ın vasalı olmayı kabul etti. O dönemde Yakub'un krallığı doğuda Ankara'ya kadar uzanıyordu.
Fezlullah Ömeri, Yakub'u en güçlü Türk emiri olduğunu, komşularının süzereni olduğunu ve Bizans İmparatorluğu'nun ona her yıl 100 bin altın ödediğini belirtmiştir.[3] Yakup 40.000 süvariye sahipti ve savaş zamanlarında 200.000 asker toplayabiliyordu.
Yakub, Osmanlılar ile düşmanca ilişkilere sahipti ve 1313'te Karacahisar yakınlarındaki Çavdar Tatarlarını onlara saldırması için kışkırtmıştır. İlhanlı valisi Timurtaş, 1325'te Hamidoğulları ve Eşrefoğulları beylerini ortadan kaldırdıktan sonra Batı Anadolu beyleri üzerinde otorite kurmaya ve Germiyan topraklarını ele geçirmeye çalıştı. Timurtaş Eğridir’de hazırlık yaparken maiyyetindeki beylerden Eretna’yı da Karahisar-i sahip taraflarına göndermişti. Yakub Bey’in damadı olan Karahisar Bey’i kayınpederinin yanına Kütahya’ya sığınmıştır. Yakub Bey ile Eretna Bey arasında bir savaş çıkmak üzere iken Timurtaş Noyan (Demirtaş)’tan gelen emir üzerine Eretna Bey Sivas’a çekilmişlerdir.
Yakub'un yönetimi altındaki bölge ekonomik olarak refah içindeydi.[3]
Yakub'un 1340 yılında Memlük Sultanlığı ile mektuplaştığı bilinmektedir. Bu mektuplar onun hayatına dair bilinen en son kayıtlardır ve kesin ölüm yılı bilinmemektedir. Evliya Çelebi'ye göre, Yakub Kütahya yakınlarındaki Hıdırlık tepesine gömülmüştür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Search Results — Brill". referenceworks.brillonline.com (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1969). Anadolu beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu devletleri. Türk Tarih Kurumu Basımevi. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ a b c d "Mélikoff, I. (1965). "Germiyān-Og̲h̲ullari". In Lewis, B.; Pellat, Ch. & Schacht, J. (eds.). The Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Volume II: C–G. Leiden: E. J. Brill. OCLC 495469475." 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org (İngilizce). 10 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
