Vikipedi:Telif hakları/SSS

Bu sayfa, Vikipedistlerin telif hakları ve lisanslar konusunda hızlı ve kolay bir şekilde bilgilenebilmesi için hazırlanmıştır. Daha ayrıntılı bilgi ve resmî politika için lütfen Vikipedi:Telif hakları sayfasına bakınız.

Telif hakkı nedir?

Telif hakkı, herhangi bir bilgi veya düşünce ürününün kullanılması ve yayınlanması ile ilgili hakların, yasalarla belirli kişilere verilmesidir. Kısaca, orijinal bir yaratımın kopyalanmasına veya kullanılmasına izin verme hakkıdır.

Telif hakkı, genellikle belli bir süre için geçerlidir. Sembolü çember içinde "©" harfidir, "©" harfi üzerinde bulunduğu materyalin telif hakları ile korunduğunu belirtir ve İngilizce "copyright" kelimesini ifade eder.

Lisans nedir?

Lisans, telif hakkına sahip tarafın, eserin üzerindeki haklarını korumayı düzenler. Aynı zamanda eserin de içeriğinin korunması üzerine düzenlemeler getirir. Çeşitli lisanslar çeşitli seviyelerde koruma sağlar. En yüksek koruma getiren lisans ve en çok rastlanan lisans "Telif Hakkı Saklıdır (c)" lisansıdır. Bu lisansa sahip eseri lisans sahibinin izni olmadan, kimse, başka bir yerde kullanamaz.

Vikipedi'de içerik hangi lisans altındadır?

Vikipedi'de tüm metin Creative Commons Attribution/Share-Alike Lisansı ve GNU Özgür Belgeleme Lisansı (GFDL) altında lisanslanmıştır. GNU Özgür Belgeleme Lisansının tam metni Vikipedi:GNU Özgür Belgeleme Lisansı adresindedir. Resim, ses gibi diğer medya dosyaları çeşitli lisanslara sahip olabilir. Her birinin sahip olduğu lisans kendi sayfasında belirtilmektedir.

Nedir bu GNU Özgür Belgeleme Lisansı?

GNU Özgür Belgeleme Lisansı, en basit anlatımla, eserin her zaman kopyalanabilmesini, başka yerlerde kullanılabilmesini garanti altına almak için düzenlemeler getiren bir lisanstır. Dikkat çeken önemli kuralları şunlardır.

Esere özgürlük verme

Eser, ister tamamen, ister kısmen, izin almaksızın kopyalanabilir ve kullanılabilir.

Eser sahibini koruma

Eser her ne şekilde kopyalanırsa kopyalansın, mutlaka eser sahiplerine atıfta bulunmak zorundadır.

Eserin özgürlüğünü koruma

Eser her ne şekilde kopyalanırsa kopyalansın, mutlaka kopyalandığı yeni yerde de GNU Özgür Belgeleme Lisansı ile lisanslanmalıdır. Bu sayede eser asla kopyalama yasağı altına alınamaz. Eserin kendisi ve tüm kopyaları sonsuza kadar özgürce kopyalanabilmeye devam eder.

Başka bir kaynaktan buraya kopyalama yapabilir miyim?

Eğer kopyalama yapacağınız kaynak GNU Özgür Belgeleme Lisansı'na sahip ise ya da, kamu malı olarak ilan edilmiş ise, ya da "telif hakkı saklı değildir", "serbesttir" ifadesi var ise kopyalayabilirsiniz. Hiçbir lisans bilgisi yoksa ya da "telif hakkı saklıdır (c)" ibaresi var ise hiçbir şekilde kopyalama yapamazsınız.

Telifli bir eserin çevirisi de telifli midir?

Evet. Telif hakları konusunda yapılmış uluslararası antlaşma olan Bern Sözleşmesi'nin 8. Maddesi'ne göre "edebi ve sanatsal eserlerin sahipleri, eserlerinin haklarının korunmuş olduğu süre boyunca, eserlerinin çevirisini yapma ve yapılmasına izin verme hakkına münhasıran (tek başına) sahiptirler."

Ticari olmamak şartıyla kullanılabilir denen bir yerden aldım. Vikipedi de ticari olmadığına göre, niye telif hakkı ilan edildi?

Çünkü GNU Özgür Belgeleme Lisansı ticari kullanıma izin veren bir lisanstır. Evet Vikipedi'de ticari bir kullanım yok. Ancak başka biri GÖBL'e uygun olarak kopyalayabilir ve lisansın talep ettiği şartları yerine getirmek şartı ile ticari olarak bu materyali kullanabilir. Bu durumda, kopyaladığınız metin GÖBL'e tamamen uygun olarak kullanılmışken, metnin esas sahibinin şartı yerine getirilmemiş olacaktır. Bu yüzden bu tür metinleri kopyalamak da Vikipedi lisansına uygun değildir. Bu durum resimler için de geçerlidir.

Sahibinden izin alıp kopyaladım ama yine de telif hakkı ihlali ilan edildi. Neden?

Bu lisans çakışması sebebi ile olmaktadır. Ve, maalesef sitelerin neredeyse hepsi ile Vikipedi'nin lisansı ters düşmektedir ve sahibinin izin vermesi bu sorunu çözmemektedir. Bu sorun şöyle açıklanabilir.

Vikipedi'ye bir eser kopyalandığında, eserin lisansı GNU Özgür Belgeleme Lisansı'na dönüşmektedir. Örneğin eserin orijinal lisansı "Telif Hakkı Saklıdır (c)" olsun ve sahibinden "Vikipedi'de kullanabilir miyim?" diye izin istemiş olalım. Sahibi de "Evet kullanabilirsin" ya da "Evet kullanabilirsin ama kaynak göstermek şartı ile" diyerek (hangisi olduğu fark etmez) izin vermiş olsun. Sahibi aslında bu izni verirken eser üzerindeki kontrolünü kaybettiğinin farkında değildir.

Kontrol kaybını şu şekilde açıklayabiliriz. Eğer eser telif hakkı saklı bir siteden yine telif hakkı saklı bir siteye kopyalanırsa o zaman eser orijinal lisans altında koruma altında kalmaya devam eder. Ama telif hakkı saklı bir siteden daha fazla özgürlükler tanıyan bir siteye aktarıldığında, bazı haklarını kaybeder. İşte bu durumda eser iki yerde iki farklı lisansta yer almış olacaktır. 3. şahıslar özgür lisanslı ortamdan kopyalama yapabilir duruma gelecek ve böylece artık eser sahibinin kontrolü kalmayacaktır.

Bu nedenle izin almak lisans sorununa çözüm getirmemektedir. Bu durum resimler için de geçerlidir.

Telif hakkı saklı bir siteden kopyalama yapmanın başka bir yolu yok mudur?

Sadece bir yolu var. O da telif hakkı sahibinin, eserin lisansını kendi sitesinde, GNU Özgür Belgeleme Lisansı veya uyumlu bir lisansa çevirmesi ile mümkündür. Örnek verecek olursak; www.orneksite.com adresinde bir metin olsun ve o sayfada da "Telif Hakkı Saklıdır" yazısı bulunsun. Sitenin sahibi (eser sahibi), o sayfadaki lisans yazısını GNU Özgür Belgeleme Lisansı'na çevirdikten sonra buraya kopyalayabilirsiniz.

Ya da telif hakkını elinde tutan kişi, kimliğinin açık olduğu bir e-posta yazıp, yazının haklarını GNU Özgür Belgeleme Lisansı'na bağışladığını yazar ve info-tr@wikimedia.org adresine gönderirse, metin artık burada yer alabilir. Kimliğiniz açıklanmayacaktır. Bu lisans dönüşümünden sonra, geri dönmek mümkün değildir ve metin üzerinde bir daha hiç bir telif hakkınız olmaz.

Resimlerde durum nedir?

Resimlerde de özgür lisanslar kullanılır ama GNU Özgür Belgeleme Lisansı altında olmak zorunda değildir. Kamu Malı, Serbest, Creative Commons ya da GÖBL lisansları uygundur. Telif hakkı saklı bir kaynaktan kopyalamak için, sadece özgür lisanslısı bulunamıyorsa, "maksadı haklı kullanım" ya da "adil kullanım" olarak adlandırılan durumlar geçerli ise, istisna yapılabilir.

İlgili sayfalar

• Vikipedi:Telif hakları
• GNU Özgür Belgeleme Lisansı (Lisans hakkında yazılmış ansiklopedik madde)
• Vikipedi:GNU Özgür Belgeleme Lisansı (Lisansın tam metninin resmi olmayan çevirisi)
• Vikipedi:Adil kullanım