Vichy Fransası
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Vichy Fransası État Français Fransız Devleti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1940-1942 | |||||||||
 Bayrak
 Arma
| |||||||||
Slogan "Travail, Famille, Patrie" (İş,Aile,Vatan) | |||||||||
 | |||||||||
 1941'de Vichy Fransası:
| |||||||||
| Başkent | Vichy (de facto) Paris (de jure) Sigmaringen (sürgünde 1944-1945) | ||||||||
| Sürgündeki başkent | Sigmaringen (1944-1945) | ||||||||
| Hükûmet | Otoriter devlet | ||||||||
| Devlet Başkanı | |||||||||
| |||||||||
| Konsey Başkanı | |||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | Ulusal Meclis | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Fransız frangı | ||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Fransa | ||||||||
Mor: Vichy Fransası
Sarı: İtalyan işgali ve kontrolündeki bölge
Vichy Fransası (resmi adı Fransız Devleti, Fransızca: État français), İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya'nın Fransa'yı mağlup etmesinden sonra Fransa'nın Vichy kentinde kurulan Fransız hükûmetidir (Temmuz 1940 - Eylül 1944).
Adını hükûmet merkezi olan Vichy şehrinden almıştır. Resmi olarak bağımsızdır ancak topraklarının yarısı Nazi Almanyası ile yapılan 1940 ateşkesinin sert koşulları altında işgal edilmiştir. Bir işbirliği politikası benimsenmiş, Paris sözde başkenti olmasına rağmen, hükûmet kendisini işgal edilmemiş “serbest bölge ‘deki (zone libre) tatil beldesi Vichy'de kurmuş ve burada Fransa'nın ve kolonilerinin sivil idaresinden sorumlu olmaya devam etmiştir.[1] Fransa'nın Nazi Almanyası tarafından işgali ilk başta ülkenin sadece kuzey ve batı kısımlarını etkiledi, ancak Kasım 1942’de Almanlar ve İtalyanlar Metropolitan Fransa'nın geri kalanını işgal ederek Vichy hükümetinin her türlü bağımsızlık iddiasına son vermiştir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransa ile Almanya arasında 22 Haziran 1940'ta imzalanan ateşkes antlaşmasıyla Fransa iki bölgeye ayrılır. Antlaşmaya göre bölgelerden biri Alman işgali altında, öbürü ise kâğıt üzerinde de olsa Fransızların tam egemenliği altında kalır. İşgal dışı bırakılan bölge ülkenin yüzde 40'lık bölümünü kapsar. Güneydoğuya düşen bu topraklar Cenevre yakınlarında, Tours'un 21 km doğusunda İsviçre sınırından başlayarak Biscay Körfezi'nden 51 km içeride, güneybatıdaki İspanya sınırına kadar uzanır.
Ateşkes imzalandığı sırada Hükûmet üyesi olmayan Pierre Laval, imzadan sonraki gün Hükûmet'e katılarak Vichy rejiminin baş mimarı durumuna gelir. Laval, ateşkesi onaylamak üzere 10 Temmuz 1940'ta Vichy'de toplanan Ulusal Meclise, Laval'ın çabalarıyla Pétain'e yeni bir anayasa çıkarma yetkisi verir. Böylece Pétain 569 lehte, 80 aleyhte ve 18 çekimser oyla "Fransız Devleti"nin bütün yasama ve yürütme yetkilerini elinde toplar. Daha sonra kurulan çeşitli Vichy Hükûmetleri yeni bir anayasa çıkarmaksızın dört yıl boyunca başta kalır. Bu Hükûmetlerin izledikleri politikalar savaşın seyrine göre zaman zaman değişikliklere uğrar. Almanlarla sıkı iş birliğinin gerçekleştirilemeyeceği ortaya çıkınca Laval, bir komployla Aralık 1940'ta iktidardan düşürülür. Yerine kısa sürelerle Başbakan olarak önce Pierre Etienne Flandin, ardından Amiral Jean Louis Xavier François Darlan (Şubat 1941 - Nisan 1942) getirilir. Charles Maurras'ın Vichy'de yayımladığı gelenekçi L'Action Française gazetesinin desteğini alan Pétain ve Darlan, Almanya'yla ilişkilerde "bekle gör" politikasına yönelirler.
Bu dönemde Vichy Rejimi yüzeysel de olsa korporatist bir temelde düzenlenir. Cumhuriyetçilerin "Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik" (Liberté, égalité, fraternité) sloganının yerini "İş, Aile, Vatan" (Travail, Famille, Patrie) alır. Ulusal marşı değiştirilmemiş ve La Marseillaise olarak kalmıştır. Yeni bir iş yasası çıkarılır ve her yerde Pétainci bir "ulusal devrim"den söz edilmeye başlanır. Maurras'ın görüşlerinden etkilenen Vichy Rejimi bir yandan ulusal geleneklere dönmeyi önerirken, bir yandan da, demokrasiye ve parlamentarizme düşmanlığı ve otoriter devlet anlayışıyla faşizme yaklaşır. Vichy Hükûmeti, kamu özgürlüklerini sınırlar, olağanüstü yetkilere sahip mahkemeler (Riom Davası) kurar ve Yahudilere karşı ırk ayrımı güder. İktisadi düzeydeyse, sendikaları kaldırarak, onun yerine devletçe denetlenen korporatif bir sistem (İş Yasası, 1941) kurar ve toprağa dönüşü özendirir.
Nisan 1942'de Laval yeniden iktidara gelir ve Almanları kendisinin daha etkin bir işbirlikçi olabileceğine inandırmak için çaba gösterir. O sırada Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri'ni de karşısına almış olan Almanya, Batı'da daha çok güvenlik gereksinimi içindedir. Ama altı ay geçmeden Vichy Fransası'nın konumu temelden değişir. ABD ve Birleşik Krallık kuvvetleri Kuzey Afrika'ya çıkar; Fransız Donanması'na bağlı filolar, Toulon'da kendi mürettebatları tarafından batırılır. Bunun üzerine Almanya 11 Kasım 1942'de Fransa'nın tümünü işgal ederek Vichy'deki "mütareke ordusu"nu dağıtır. Giderek Alman politikasının basit bir kuklası durumuna düşen Vichy Hükûmeti, Ocak 1944'te nasyonal sosyalist Marcel Déat gibi aşırı işbirlikçileri de bünyesine alır. Darlan, Aralık 1942'de Cezayir'de öldürülür.
Aynı dönemde gençlerin Alman zorunlu çalışma kamplarından kurtulmak için dağlara ve kırlara çıkmasıyla direniş hareketlerinin gücü hızla artmaya başlar. Makilerde köylülerden aldıkları yardımlar ve İngilizlerin havadan attıkları erzakla kaçak olarak yaşamlarını sürdüren direnişçiler (bkz. Maquis), Britanya-ABD çıkarmasına hazırlık olmak üzere Alman haberleşme ve ulaşımını baltalarlar. Çıkarma öncesindeki altı ay, Maquis direnişçileriyle Alman Gestapo kuvvetlerinin desteklediği Vichy milisleri arasında bir iç savaşa sahne olur. Müttefiklerin Normandiya Çıkarması'ndan (Haziran 1944) sonra Fransa'ya geçen Charles de Gaulle Başkanlığındaki Geçici Hükûmet, bütünüyle çökmüş faşist rejimin yerini alır. Eylül 1944'te Paris'in bağımsızlığına kavuşmasından sonra yeni Hükûmet, Pétain'in Fransız Devleti'nin bütün yasalarıyla birlikte ortadan kaldırıldığını ilan eder.
Laval önce Almanya'ya, ardından Avusturya'ya kaçar, ama yakalanarak Fransa'ya getirilir ve 1945'te yargılanarak idam edilir. Almanya'ya kaçırılmış olan Pétain ise yargılanmak üzere kendi isteğiyle Fransa'ya döner. Mahkeme sonunda idam cezasına mahkûm edildiyse de ölüm cezası de Gaulle tarafından ömür boyu hücre hapsine çevrilir ve 1951'de hapiste ölür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Julian T. Jackson, France: The Dark Years, 1940–1944 (2001).
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- II. Dünya Savaşı sırasında Fransız askerî tarihi
- Fransa-Tayland Savaşı
- Vichy Fransası Hava Kuvvetleri
- Maréchal, nous voilà !
- Mihver Devletleri ile işbirliği
- Todt Teşkilâtı
- Luftflotte 3
