Halüsinasyon
| Halüsinasyon | |
|---|---|
 | |
| Alman sanatçı August Natterer'e ait kendi halüsinasyonlarına dair My eyes at the moment of the apparitions isimli bir eser. | |
| Uzmanlık | Psikiyatri |
Halüsinasyon veya varsanı, bir duyu organını uyaran hiçbir nesne veya uyarıcı olmaksızın, kişinin sadece kendisinin duyabildiği, görebildiği, dokunabildiği ve koklayabildiği, gerçek olmayan duyuların algılanmasına veya sanıların alınmasına verilen isimdir.[1] Halüsinasyonlar, benzer fenomenlerden ayrı tanımlanmaktadır. Örneğin rüya görmek uyanık olma hali barındırmaz; psödohalüsinasyonda istemsiz duyusal algıların gerçek olmadığı kişi tarafından bilinir; yanılsamalar saptırılmış ve yanlış yorumlanmış gerçek duyusal algılar barındırır; zihinsel imge (hayal kurma) kişinin istemi kontrolü altındadır gibi.[2] Ruh hastalıklarında sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Beş duyunun da varsanısı olabilir; görme, işitme, dokunma, koklama ve tat duyusu. Halüsinasyonlarda kişi, bir hastalığının olduğunu bilmeden, gördüğü, işittiği ve hissettiğine bütünüyle inanır. Gözlerinde bozukluk olan kişide veya migrende görülen ışık parıltıları varsanı içine girmez. Bunlarda hasta, olayın nedenini bilmektedir.
Hastanın düşünce ve fikirlerinin dışarıya aktarıldığını sanması, düşüncelerinin bir başkası tarafından biliniyormuş hissine kapılması, yabancı fikirlerin kafasına direkt olarak sokulduğunu zannetme gibi çeşitli ruhsal halüsinasyonlar da vardır.
Normal kişilerde aşırı fiziksel ve ruhsal yorgunluk, ihtiyarlık zamanında uykuya dalarken ve uyanırken görülen geometrik şekiller, gri veya renkli nesnelerin görülmesi normal olarak kabul edilir.
Ruh hastalıklarından şizofreni, psikozlar, psikonevrozlar, kısa sürede gelişen iç sıkıntısı hallerinde halüsinasyonlar sık görülür.
Parkinson hastalarında da halüsinasyon görme vakaları mevcuttur. Hastalar önceleri bunun hayali olduğunun farkında olsa da, hastalığın ilerleyen dönemlerinde gördüklerini gerçekle ayırt edemez duruma gelir.[3]
Beynin bir kısmını veya tamamını ilgilendiren tahribatlarda, tifo, menenjit, aşırı alkol kullanımı gibi durumlarda da çeşitli halüsinasyonlar ortaya çıkabilir.
Doğal veya sentetik bileşenler olan liserjik asit dietilamid (LSD), liserjik asit amin (LSA), meskalin, psilosibin, psilobin, dimetil triptamin (DMT), salvinorum gibi maddeler halüsinasyona yol açabilmektedir. Bu maddeler bu özelliklerinden dolayı halüsinojenlerdendir.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Halüsinasyonlar pek çok formda ortaya çıkabilir.[4]
![[icon]](/wiki/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Optik (görsel) halüsinasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoğunlukla aslında var olmayan küçük ve hareket halindeki nesnelerin görünmesi durumunda var olur (ör. deliryum).
Akustik (işitsel) halüsinasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Genellikle şizofrenlerde yaşanmakla beraber çoğunlukla kendilerine hakaret eden, yorum getiren veya emirler veren seslerin duyulması şeklindedir.
Gustatorik halüsinasyon
[değiştir | kaynağı değiştir]Tat ile ilgili çeşitleri bulunmaktadır.[5]
Diğer halüsinasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Olfaktorik (koku ile ilgili) ve Somatik (iç organlarda hissedilen yanma veya ağrı) halüsinasyon da bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Özden, Salih Yaşar (1990). "Halüsinasyonlar" (PDF). Kartal Devlet Hastanesi Tuıp Dergisi. 1 (3). s. 176. 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2021.
- ^ Leo P. W. Chiu (1989). "Differential diagnosis and management of hallucinations" (PDF). Journal of the Hong Kong Medical Association. t 41 (3): 292-7. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2021.
- ^ "PARKİNSON HASTALARINDA DAVRANIŞSAL VE BİLİŞSEL PROBLEMLER: HASTALAR İÇİN TEMEL BİLGİLER" (PDF). www.movementdisorders.org. 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ekim 2020.
- ^ Chen E, Berrios GE (1996). "Recognition of hallucinations: a multidimensional model and methodology". Psychopathology. 29 (1). ss. 54-63. doi:10.1159/000284972. PMID 8711076.
- ^ Yılmaz, Elif. "Halüsinasyon: Çeşitleri ve Nedenleriyle Beynin Gizemli Oyunu". www.sukelalist.com. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- TDK'da Halüsinasyon10 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
