VY Canis Majoris
 VY Canis Majoris'in Güneş ile kıyaslaması | |
| Gözlem verisi Dönem J2000 Ekinoks J2000 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Büyük Köpek |
| Sağ açıklık (α) | 07sa 22d 58,32877s[1] |
| Dik açıklık (δ) | -25° 46′ 03,2355″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | 7,9607[2] Vmaks = 6,5m, Vmin = 9,6m[3] |
| Sınıflandırma | |
| Tayfsal sınıf | |
| U−B renk ölçeği | 2,24[4] |
| Değişen yıldız tipi | Yarıdüzenli (SRC)[6] Yavaş düzensiz (LC)[7] |
| Astrometri | |
| Dikey hız () | 49 ± 10[4] km/s |
| Özdevinim (μ) | RA: 9,84[4] mys/y Dec.: 0,75[4] mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 0,83 ± 0,1[8] mys |
| Uzaklık | ~3.840 Iy (1.170[9][10] pc) |
| Özellikler | |
| Kütle (m) | 17 ± 8[9] M☉ |
| Yarıçap (r) | 1420 ± 120[9] R☉ |
| Aydınlatma gücü | ~270.000[9] L⊙ |
| Yüzey kütle çekimi (log g) | -0,6[9] cgs |
| Sıcaklık | ~3.490[9] K |
| Yaş | 107[11] |
| Katalog belirtmeleri | |
VY CMa • CD-25 4441 • HD 58061 • HIP 35793 • 2MASS J07225830-2546030 • PPM 252258 • SAO 173591 | |
VY Canis Majoris ya da bilinen adıyla VY CMa, Büyük Köpek Takımyıldızı'nın içinde bulunan ve evrendeki bilinen en büyük yıldızlardan birisi olmasıyla beraber bir kızıl üstündev yıldız. Yarıçapı 1.420±120 güneş yarıçapı genişliğindedir. Ayrıca, aydınlatma gücü en yüksek yıldızlardan biri olan VY CMa, Dünya'dan yaklaşık 3.840 ışık yılı uzaktadır. Çift veya çoklu yıldız sistemlerinde bulunan çoğu yıldızın aksine, VY CMa tekil bir yıldızdır ve herhangi bir yıldızsal yoldaşı bulunmamaktadır. Bu yıldız yarıdüzenli değişen olarak kategorilendirilmiştir ve 2.000 günlük bir yörünge süresi vardır.
Genel durumu
[değiştir | kaynağı değiştir]VY Canis Majoris'in bilinen ilk kaydı Fransız astronom Jérôme Lalande'ın 7 Mart 1801 tarihli yıldız kataloğundadır. Bu katalog VY CMa'nın kadrini 7. derece olarak vermektedir. 19. yüzyılda sürdürülen çalışmalar 1850'den bu yana yıldızın kadrinin giderek azaldığını ortaya çıkarmıştır. VY CMa, 1847'den beri bir kızıl yıldız olarak bilinmektedir.
19. yüzyıl boyunca gözlemciler VY CMa'ya 6 ayrı tamamlayıcı ölçmüşlerdir ve bu bulgularından hareketle VY CMa'nın bir çoklu yıldız sistemine ait olabileceğini belirtmişlerdir. Ama artık biliniyor ki bu ayrı tamamlayıcı olarak tanımlanan elementler, yıldızı saran bulutsunun parlak alanlarıdır. 1957'deki gözlemler ve 1998'deki yüksek çözünürlüklü resimlemeler VY CMa'nın herhangi bir yoldaş yıldızı olmadığını göstermiştir.
VY Canis Majoris, yaklaşık 3.500 K olan etkili ısısı ile aydınlatma gücü yüksek bir M yıldızıdır. Bu durum onu Hertzsprung-Russell diyagramında sağ üst köşeye yerleştirir. Kütleye göre H-R diyagramına bakarsak, anakol boyunca VY CMa yaklaşık 30 - 40 M☉ kütlesi ile bir O yıldızı olmalıydı.
Boyutu
[değiştir | kaynağı değiştir]Minnesota Üniversitesi profesörü Roberta M. Humphreys, VY CMa'nın yarıçapının 1800-2.100 güneş yarıçapı genişliğinde olduğunu ileri sürüyor. Boyutunun daha iyi anlaşılabilmesi için, eğer VY Canis Majoris'i Güneş'in yerine koyarsak VY CMa yaklaşık Satürn'ün yörüngesine kadar bir alan kaplar. Yarıçapı için üst limit olan 2.100 güneş yarıçapını kabul edersek, ışığın yıldızın yüzeyinde tam bir tur atması için 8 saat gerekir; bu süre Güneş'te 14,5 saniyedir. VY Canis Majoris'in içini doldurmak için 7.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 (7 Desilyon)'dan fazla Dünya gerekir. VY CMa'nın çapı yaklaşık 3.063.500.000 kilometredir. VY CMa, Güneş'in yerine konulunca Jüpiter'in yörüngesine ulaşan boyutuyla VV Cephei A'dan %15 daha büyüktür. Eğer saatte 980 km hızla giden bir uzay mekiği VY Canis Majoris'in etrafında bir tur atmak isteseydi bu tur yaklaşık 1100 yıl sürerdi (?). Eğer dünyayı 1 cm çapında var sayarsak, VY Canis Majoris yıldızının çapı 6,5 km büyüklüğünde olurdu. Eğer Dünya'dan VY CMa'ya 2000 KM hız yapan bir uzay mekiği ile gitmek istesek bu yaklaşık 10 bin trilyon yıl sürerdi.
Aydınlatma gücü
[değiştir | kaynağı değiştir]2006'da Profesör Humphreys VY CMa'nın izgesel enerji dağılımını ve uzaklığını kullanarak yıldızın aydınlatma gücünü ölçmeyi denedi. Yıldızdan yayılan radyasyonun çoğu, yıldızı çevreleyen bulut tarafından yeniden işlendiğinden dolayı Profesör Humphreys tüm bulutsunun üzerindeki toplam akıntıyı bütünleştirdi ve VY CMa'nın aydınlatma gücünü 4,3×10 üssü 5 L☉ olarak buldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "SIMBAD basic query result: VY Canis Majoris". SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2013.
- ^ "Hipparchos catalogue: query form". CASU Astronomical Data Centre. Cambridge Astronomical Survey Unit. 2006. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2009.
- ^ "GCVS Query=VY CMa". General Catalogue of Variable Stars @ Sternberg Astronomical Institute, Moscow, Russia. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2010.
- ^ a b c d e "SIMBAD basic query result: VY Canis Majoris". SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2009.
- ^ Lipscy, S. J.; Jura, M.; Reid, M. J. (10 Haziran 2005). "Radio photosphere and mass-loss envelope of VY Canis Majoris". The Astrophysical Journal. 626 (1). The American Astronomical Society. ss. 439-445. arXiv:astro-ph/0502586 $2. Bibcode:2005ApJ...626..439L. doi:10.1086/429900.
- ^ Monnier, J. D.; Geballe, T. R.; Danchi, W. C. (1 Ağustos 1998). "Temporal variations of midinfrared spectra in late-type stars". The Astrophysical Journal. 502 (2). American Astronomical Society. ss. 833-846. arXiv:astro-ph/9803027 $2. Bibcode:1998ApJ...502..833M. doi:10.1086/305945.
- ^ "VSX: Detail for VY CMa". American Association of Variable Star Observers. 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2023.
- ^ "VY Canis Majoris". 10 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.
- ^ a b c d e f Wittkowski, M.; Hauschildt, P.H.; Arroyo-Torres, B.; Marcaide, J.M. (5 Nisan 2012). "Fundamental properties and atmospheric structure of the red supergiant VY CMa based on VLTI/AMBER spectro-interferometry". Astronomy & Astrophysics. Cilt 540. ss. L12. arXiv:1203.5194 $2. Bibcode:2012A&A...540L..12W. doi:10.1051/0004-6361/201219126.
- ^ Y. K. Choi; Hirota, Tomoya; Honma, Mareki; Kobayashi, Hideyuki; Bushimata, Takeshi; Imai, Hiroshi; Iwadate, Kenzaburo; Jike, Takaaki; Kameno, Seiji (2008). "Distance to VY VMa with VERA". Publications of the Astronomical Society of Japan. Cilt 60. Publications Astronomical Society of Japan. s. 1007. arXiv:0808.0641 $2. Bibcode:2008PASJ...60.1007C.
- ^ "Distance and Kinematics of the Red Hypergiant VY CM". 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2012.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- VY Canis Majoris: The Astrophysical Basis of Its Luminosity (pdf) 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Roberta M. Humphreys, 13 Ekim 2006