Tao (Taoizm)

Tao veya Dao, Taoizm'in ana kavramıdır. Kesin olarak ortaya çıktığı bir tarih bilinmemekle beraber M.Ö. altıncı ve beşinci yüzyıl arasında yaşadığı tahmin edilen Lao Zi'nin Dao De Jing adlı eserinde Dao anlatılmıştır. Dao kavramının Avlayıcı Toplayıcı Topluluklar devirlerinden beri bilindiği ve sözlü olarak aktarıldığı düşünülmektedir.

Günümüz Çincesinde "yol, yön, yöntem, ana ilke, akış" gibi birçok anlam barındıran bir imge sözcüktür. Laozi "İlle de ad vermek zorundaysam ona Yol (Dao) diyebilirim" der. Temeli sürekli değişimi esas alan bu anlayışta herhangi bir şeye ya da duruma ad vermek veya etiket takmak anlık bir hali yansıtacağı için kalıcı hal olarak kabul görmez. Şeyler, ancak dışa vuran, belirmeye başlayan haliyle duyularla algılanır. Bu da görecelidir. Dao De Jing adlı eserin ilk şiirinde "Duyudan uzaklaştıkça Dao'nun cevherine yaklaşılır" der. Dao tam olarak ne şudur ne de budur, öte yandan, hem şudur hem budur. Her şeyin her daim değişim ve dönüşüm içinde olduğu kabul edilir. Dao, her neyse, kendi de dahil evrenin yani her şeyin akışını, değişimini ve dönüşümünü tetikleyen doğurucu unsurdur.

Dao De Jing kitabında Dao anlatılmaya çalışılırken "Wei wu wei - Çabasız çaba", "Boşluk", "Belirme", "Dişil vadi", "Ham kütük", "Ziran" gibi anahtar kavramlar kullanılmıştır.

Toplumlar arası ilişkilerde "Dao'nun terkedildiği yerde erdem, erdemin terkedildiği yerde adalet, adaletin terkedildiği yerde ahlak öne çıkar" diyerek evrenin ana akışını yakalamayı ve ona uymayı temel ilke olarak önerir.

Dipnotlar

Lao Zi'nin Dao De Jing kitabı; Wang Bi (MS 3yy) "El Yazmaları"ndan ayrıca Çin'deki Mawangdui Arkeolojik Sahası'ndaki kazılarda ortaya çıkan Mawangdui İpek Yazıtları (MÖ 3yy) aracılığıyla günümüze ulaşmıştır.

Mawangdui İpek Yazıtlarından örnek MÖ 3yy. Han Hanedanlığı dönemine ait. Hunan Eyalet Müzesi, Çin.