Spektrometre

Spektrometre (spektrofotometre, spektrograf veya spektroskop) ya da tayfölçer, elektromanyetik spektrumun belirli bir bölümü üzerinde ışığın özelliklerini ölçerek spektroskopik analiz yöntemiyle materyalleri belirlemek için kullanılan bir araçtır.^[1] Ölçülen değişken çoğunlukla ışığın yoğunluğudur ancak ışığın polarizasyon durumuna da bakılabilir. Bağımsız değişken ise genellikle ışık dalga boyu veya foton enerjisi ile doğrudan orantılı bir birimdir; dalga sayısı ya da elektron volt gibi. Spektrometre spektral çizgiler üretmek ve dalga boyları ve yoğunlukları ölçmek için spektroskopi amacıyla kullanılır. Spektrometre gamma ışınları ve X-ışınlarından uzak infrared ışınlarına kadar çok geniş bir dalga boyu aralığı üzerinde çalışılan araçlar için kullanılan bir terimdir. Alet nispi birimler yerine mutlak birimlerin spektrumunu ölçmek için tasarlanmış ise o zaman spektrofotometre olarak adlandırılır. Spektrofotometrelerin çoğunluğu görülebilir spektrum ve yakın spektral bölgelerinde kullanılmaktadır.

Genel olarak, belli bir alet spektrumun farklı kısımlarını ölçmek için kullanılan çeşitli teknikler nedeniyle bu toplam aralığının küçük bir bölümü üzerinde çalışacaktır. Optik frekansların altında (mikrodalga ve radyo dalgalarında olduğu gibi) ölçüm için spektrum analizörü özel elektronik bir cihazdır.

Spektrometreler

Spektrometreler çoğunlukla astronomi ve bazı kimya dallarında kullanılmaktadır. İlk spektroskoplar sadece ışık dalga boylarını kademeli olarak işaretleyen prizmalardan oluşuyordu. Modern spektrometreler ise genellikle tümü otomatik ve bir bilgisayar tarafından kontrol edilen bir sapma ölçüm şebekesi (kırılma ızgarası), hareketli bir yarık ve fotodedektörden oluşmaktadır.

Joseph von Fraunhofer bir prizma, kırınım yarığı ve teleskobu birleştirerek ilk modern spektroskobu geliştirdi.^[2] Böylece spektral çözünürlük artışı sağlayan ve diğer laboratuvarlarda da yeniden üretilebilen bir alet elde etti. Gustav Robert Kirchhoff ve Robert Bunsen, kimyasal analizlerde spektroskopların uygulanmasını keşfettiler. Sezyum ve rubidyumu bu yaklaşımla buldular.^[3]^[4] Kirchhoff ve Bunsen ayrıca Fraunhofer çizgileri de dâhil olmak üzere yıldız spektrumlarının kimyasal açıklamasını yaptılar.^[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Butler, L. R. P.; Laqua, K. (1995). "Nomenclature, symbols, units and their usage in spectrochemical analysis-IX. Instrumentation for the spectral dispersion and isolation of optical radiation (IUPAC Recommendations 1995)". Pure and Applied Chemistry. 67 (10). IUPAC. ss. 1725-1744. doi:10.1351/pac199567101725. 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. A spectrometer is the general term for describing a combination of spectral apparatus with one or more detectors to measure the intensity of one or more spectral bands.
^ Brand, John C. D. (1995). Lines of Light: The Sources of Dispersive Spectroscopy, 1800 - 1930. Gordon and Breach Publishers. s. 37-42. ISBN 2884491627.
^ Weeks, Mary Elvira (1932). "The discovery of the elements. XIII. Some spectroscopic discoveries". Journal of Chemical Education. 9 (8). ss. 1413-1434. Bibcode:1932JChEd...9.1413W. doi:10.1021/ed009p1413. 22 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2011.
^ "Robert Bunsen". infoplease. Pearson Education. 2007. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2011.
^ Brand 1995, s. 63

Kitaplar

J. F. James and R. S. Sternberg (1969), The Design of Optical Spectrometers (Chapman and Hall Ltd)
James, John (2007), Spectrograph Design Fundamentals (Cambridge University Press) ISBN 0-521-86463-1
Browning, John (1882), How to work with the spectroscope : a manual of practical manipulation with spectroscopes of all kinds

Dış bağlantılar

Vikisözlük'te spektrometre ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

Curlie'de Spektrometre (DMOZ tabanlı)

[1] Butler, L. R. P.; Laqua, K. (1995). "Nomenclature, symbols, units and their usage in spectrochemical analysis-IX. Instrumentation for the spectral dispersion and isolation of optical radiation (IUPAC Recommendations 1995)". Pure and Applied Chemistry. 67 (10). IUPAC. ss. 1725-1744. doi:10.1351/pac199567101725. 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. A spectrometer is the general term for describing a combination of spectral apparatus with one or more detectors to measure the intensity of one or more spectral bands.

[Brand_37-2] Brand, John C. D. (1995). Lines of Light: The Sources of Dispersive Spectroscopy, 1800 - 1930. Gordon and Breach Publishers. s. 37-42. ISBN 2884491627.

[3] Weeks, Mary Elvira (1932). "The discovery of the elements. XIII. Some spectroscopic discoveries". Journal of Chemical Education. 9 (8). ss. 1413-1434. Bibcode:1932JChEd...9.1413W. doi:10.1021/ed009p1413. 22 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2011.

[4] "Robert Bunsen". infoplease. Pearson Education. 2007. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2011.

[Brand_63-5] Brand 1995, s. 63

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]