İçeriğe atla

Yahyâ-yı Şirvânî

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Seyyid Yahya Şirvanî sayfasından yönlendirildi)
Seyyid Yahya Baküvi
Yahyâ-yı Şirvânî'nin türbesi
Tam adıSeyyid Yahya ibn el-Seyyid Beha ad-Din al-Shirwani al-Shamakhi al-Baküvi
Doğumu1410
Şamahı
Ölümü1462
Bakü
İlgi alanlarıHalvetilik

Yahyâ-yı Şirvânî 15. yüzyılda yaşamış Azerbaycanlı sufi, Halvetiyye tarikatının ikinci kurucusudur. Azerbaycan Türkleri'nden[1][2][3][4][5][6][7][8] olan Seyid Yəhya Bakuvi Azerbaycan'ın[9][10][11][12][13][14][15][16] tanınmış filozof alim ve şairlerindən biri, Halvetiyye Tarikâtı'nın İkinci kurucusudur.[17][18][19] Baküvi aynı zamanda bir Halvetilik virdi olan Virdu-Sattar'ın da yazarıdır.[20] 2013 yılında UNESCO Genel Konferansı'nın 36. oturumunda Seyid Yahya Bakuvin'in 550. yıldönümünün dünya çapında kutlanması kararı alındı.[21][22]

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seyyid Yahya 1403[23] yılında Azerbaycan'ın Şamahı şehrinde doğdu.[24] Doğduğu sırada Şirvanşahlar devletinin başkenti olan Şamahı şehri, bu bölgede önemli bir ilim, siyaset ve kültür merkeziydi. Seyyed Yahya'nın doğum tarihi hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgi yoktur. Ancak 14. yüzyılın sonlarında doğduğuna dair bilgiler vardır. Bunlardan biri Nazmi'nin kırk yılı aşkın bir süre Bakü'de yaşadığını anlatmasıdır. Bu akıl yürütme doğru kabul edilirse Seyyid Yahyan'ın 1466'da vefat etmesi dikkate alındığında Bakü'ye 1426'dan önce geldiği söylenebilir. Pir Muhammed Erzincani, Bakü'ye giderken Erzincan'a gelen ve kendisini karşılayan Çalabi Halife'ye: "O artık çok yaşlı, yakında ölecek" söylediyine bakılırsa S. Yahyan'ın uzun bir ömür yaşadığı anlaşılıyor. Bu bilgiler ışığında 14. yüzyılın sonlarında doğduğu söylenmektedir.

Şeyhin tam adı Seyyid Cemaleddin Yahya ibn el-Seyyid Bahaeddin el-Şamahi el-Baküvi'dir. Şamahı'da doğmasına rağmen, güç merkezi olan Şirvan'a aitti. O dönemde Şirvan bölgesindeki ulema ve şeyhlere Şirvani denilmesi yaygındı. Şirvani unvanına ek olarak, hayatının en uzun ve en önemli dönemini Bakü'de geçirmesi, oradaki liderlik faaliyetleriyle dünyada tanınması ve ünlenmesi nedeniyle kendisine Baküvi unvanı verildi ve burada öldü. Azerbaycan kaynaklarında kendisinden daha çok Yahya Bakuvi olarak bahsedilir. Doğduğu Şamahı şehrinin adından alınan Eş-Şamakhi'ye unvanına eserlerinde nadiren rastlanır. Seyyid Yahya ile ilgili kaynaklarda sevgi ve saygıyı ifade eden pek çok güzel sıfatlar ifade edilmektedir:[5]

  1. Soyluların soylusu, şeyhlerin şeyhi, seyyidlerin ileri geleni
  2. Şeyh, arifi-billah
  3. Halvetilik mezhebinin çeşmesi
  4. Kudvetüs-sani, hakikat mashrabında imamur-rabbani, qutbul-arifin, celalul-millati vel-haqqi vad-din
  5. Qutbu-vaktihi ve faridi-asrihi
  6. Gudvai-sani, Govs, Safiya ulemasının büyüklerinden biri.
  7. Halvetilik mezhebinin piri-sanisi

Piri-sani, en çok S. Yahya için kullanılan ve genellikle ona atfedilen bir terimdir. Pir, tasavvufta mezhebin kurucusu, mezhebin sahibi anlamında kullanılır. Bu anlamda Ömer Halveti halvetiliyin lideridir. Piri-san ikinci hoca demektir. Bir mezhep kurulduktan sonra, mezhebe yeni bir yön veren ve yeni bir hayat veren kişiye mutasavvıf denir. Örneğin, İsmail Rumi, Kadiriye tarikatının piri-sani'sidir (piri, Abdülkâdir Geylani'dir), S. Yahya, Halvetilik tarikatının piri-sani'sidir.

Seyyid Yahya sağlıklı Seyyidlerden biri olarak kabul edilir. Babası yedinci İmam Musa Kazım'ın soyundandır. Şiirlerinde Seyyid mahlasını kullanmış, eserlerinin sonuna Seyyid olduğunu belirtmek için ismini Yahya el-Hüseyni olarak yazmıştır. Dedesi Nagib hanedanındandı. Babası Bahaeddin, Şirvanşahlar devletinin soylularındandı.

Çocukluk ve gençlik yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seyyed Yahya'nın çocukluğu Şamahı'da ailesinin yanında geçmiştir. Çocukluğu hakkında elimizde sadece kaynak kitaplarda geçen bilgiler bulunmaktadır. Bu kaynaklardan zengin ve nüfuzlu bir ailede dünyaya geldiği anlaşılmaktadır. Ailesinin Seyyidi olması, çevresinde dikkate alınmasını ve sevilmesini sağlamıştır. Tüm bunların yanı sıra küçük yaşlardan itibaren ahlakı ve eğitimi ile insanları olumlu yönde etkilemiştir.[25]

S. Yahya'nın çok iyi bir eğitim aldığına şüphe yok. Eserlerinin çoğunu Arapça ve Farsça yazmış olması, ana dili Azerbaycan Türkçesinin yanı sıra bu iki dile de hakim olduğunu göstermektedir.[19] Eserleri, İslam dini ile ilgili pek çok bilim dalına derinden aşina olduğu izlenimini uyandırmaktadır. Şamahı'dan ne zaman ayrıldığına dair bir bilgi olmamakla birlikte eğitimini memleketinde tamamladığı sanılmaktadır.[26]

Şafaul-esrar adlı eserinde hocalarının kimler olduğu hakkında bilgi vermiştir. Burada zikredilen isimlerden "hocam" dediği Şeyh Şemseddin Akhisketi'den fıkıh, Mevlana Hafızuddin el-Gardari'den Arapça, "öğretmenim ve belgem" dediği Mevlana Taceddin'den hadis ve fıkıh ve Kutubuddin es-Sarabi'den akaid ve kelam tahsili yaptığı bilinmektedir.[27]

Bakü dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

S. Yahya kırk yılı aşkın bir süre Bakü'de yaşadı.[28] Bakü'deki faaliyetlerine bakarsak, kaynaklarda bu dönemin doğru bir şekilde gösterildiği anlaşılır. Aksi yönde başka bir bilgi yoktur. Bu durumda S. Yahya'nın 15. yüzyılın 20'li yıllarında Bakü'ye geldiği sonucuna varılmaktadır. Bakü'ye gitmesine sebep olan olay, Şeyh Sadreddin'in vefatından sonra Pirzade ile arasında şeyhlik konusunda çıkan anlaşmazlıktır. Şeyh Sadreddin'in vefatından önce müritlerini toplayarak yerine Seyyid Yahya'yı atadı ve onlara kendisine itaat etmelerini söyledi. Ancak şeyhin vefatından sonra yerine Pirzade tahta geçmiş ve S. Yahya Bakü'ye yerleşmiştir.[29]

S. Yahya Bakü'ye taşındığında I. Şirvanşah Halilullah Han idi. Bakü'ye vardıktan sonra Şirvanşah I Halilullah Han'ın yardımıyla burada ilk büyük Halveti manastırını açtı.[30] Seyid Yahya türbesi çevresinde Şirvanşahlar tarafından yaptırılan cami ve diğer yapılardan Bakü'deki hangahın yapımında Şirvanşah I Halilullah Han'ın yardım ettiğini anlamak mümkündür. Şirvanşah I Halilullah'ın kendisine büyük yardım ve hürmet gösterdiği kaynaklarda belirtilmektedir.

I. Şirvanşah ile Halilullah Han arasındaki iyi ilişkinin alametlerinden biri de S. Yahyan'ın Kaşful-gulub'u Şirvanşah'a ithaf etmesidir. Böylece eser şu ifadelerle başlar:"Bu risalenin yazılma sebebi, adaletin hükümdarı, dünyadaki tüm padişahların en şereflisi, el-Malikul Manna'nın hükümdarlığının halefi, Halilur-rahman'ın adaşı Sultan ibn Sultan Amir Halilullah'ın günü nedeniyledir. (Yüce Allah onu bütün âleme ve alemdekilere rahmetiyle en yüksek mertebelere yükseltsin) Onun halinin ılımlılığından (Emirül-adil. Azam, Ekram, Hulasatus) bulduğum emniyet ve emniyetle yazdım. Salatin fil-alam, el-Muayyad, el-Malikul-Ma'annan, Khalilur-rahman, Sultan ibni Sultan, Amir Khaliullah halladallahu Taala Saradika Azamatahu ve Celalulhu adına yazılmıştır".[19]

Seyyid Yahya, müritlerine uzun ömürler vermesi için Allah'a dua ederek, "Halil Bey'e dua edin, çünkü benim hayatım onun hayatıdır" demiştir.[19] Nitekim S. Yahya da Şirvanşah I Halilullah Han'ın ölümünden dokuz ay sonra öldü.[31]

Kaynaklarda S. Yahyan'ın tasavvufi hayatı ile ilgili bilgilerin yanı sıra aile hayatı ile ilgili bilgiler de yer almaktadır. Eşi şeyhin kızıdır. Şeyh Sadreddin, geleceğin en büyük zahit şeyhi olacak yetenekli bir mürit olan S. Yahyan'ı kızıyla evlendirdi.[32]

S. Yahyan'ın çocuklarının sayısı kaynaklarda net olarak belirtilmemektedir. Ancak kaynaklardaki bilgilerden üç oğlu olduğu bilinmektedir. Nazmi M., S. Yahya'nın büyük oğlunun adının Fethullah olduğunu ve babasının vefatından sonra Bakü'de onun yerine secdede oturduğunu bildirir. Fethullah, babasından sonra bir yıl şeyhlik yaptıktan sonra ölmüş ve babasının yanına defnedilmiştir.[33]

Lamazat'taki tablo yazıtından ortanca oğlunun adının Amir Gulla olduğu anlaşılmaktadır.[33] Şeyh'in üçüncü oğlu hakkında bilgi veren Hasan Kırımi'dir. S. Yahyan'ın küçük oğlunun adının Nasrullah olduğunu, Kırım Hanı tarafından Kırım'a davet edildiğini ve bu daveti kabul ederek Kırım'a gittiğini söylüyor. Nasrullah burada kendisine verilen takiyede şeyhlik yapmıştır. O ayrıca Kırım Hanlığı'nın Naqibul-eşhrabi olarak çalışmıştır. Halvetilik onun aracılığıyla Kırım ve çevresine yayıldı. Şeyh Nasrullah'ın torunları 17. yüzyıla kadar Kırım'da devam etti.[33]

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Seyyîd Yahyâ-yı Şirvânî'nin taş mezarı.

S. Yahya Bakü'de öldü.[34] Ölümü için çeşitli tarihler verilmiştir. Nitekim Nafahatus-uns, Şagayig ve Töhfetul-mücahid'in eserlerinde 868 veya 869 olarak iki tarih verilmektedir. Hulvi ve Ahmad Hilmi 869 tarihini, S. Vijdani ve M.A. Ayni ise 862 tarihini belirtmektedir. Ancak çoğu kaynak, S. Yahya'nın Şirvanşah I Halilullah'ın ölümünden 9 ay sonra öldüğünü belirtmektedir. Şirvanşah devletinin seçkin araştırmacılarından Sara Aşurbeyli, Abdurrahman Celaleddin el-Suyuti ve Muhammed ibn Ahmed ibn İlyas'a dayanarak yazıyor: "Mısırlı tarihçi Abdurrahman Celaleddin el-Suyuti'nin (1445-1505) "Nazm al-ukban fi iyan" adlı eserinde Şirvanşah I Halilullah'ın ölüm tarihi şöyle geçmektedir: "Şirvan hükümdarı Halil ibn Muhammed Derbendi, Şamahı'nın hakimi, hürmetli, sadık, mümini ve adil yöneticilerdendi. O, büyük Müslüman hükümdarların sonuncusudur. Elli yıl kadar Şirvan ve Şamahı'yı yönetti ve 869'da öldü (Miladi 3 Eylül 1464 - 23 Ağustos 1465). Yüz yaşlarındaydı. Yine de kolayca okuyordu ve aklı başındaydı."[35] Şirvanşah'ın bu ölüm tarihi, başka bir Arap yazar olan Muhammed ibn Ahmed ibn İlyas tarafından da doğrulanmıştır. Ayrıca Şirvanşah I Halilullah'ın ölüm tarihini de belirterek, 869 Zilhicce ayında (25.07.1465–23.08.1465) öldüğünü yazıyor. Nümismatik veriler de bu tarihi doğrulamaktadır. Oğlu Şirvanşah I. Faruk Yaşar tarafından basılan ilk madeni paralar 869 (Miladi 1465) yılına dayanmaktadır.

Şirvanşah I Halilullah'ın 1465'te öldüğünü dikkate alan M. Rihtim, şeyhin büyük ihtimalle 870 Ramazan ayında (17.04.1466–17.05.1466) öldüğünü belirtiyor.[19]

Çalabi Halife'nin Bakü'ye yaptığı yolculuğu anlatan Hulvi, Seyyid Yahya'nın cenaze töreni hakkında bilgi veriyor. Çelebi Halife, onu görmek için Erzincan'dan yola çıktı, ancak Bakü'ye vardığında insanların gruplar halinde bir yöne gittiklerini gördü. Merak edip sebebini sorunca, "Seyyid Yahya adında mükemmel bir mürşidimiz oldu, bugün öldü. Biz de ona son görevimizi yapmaya gidiyoruz." - cevabını aldı. Bu habere çok üzüldü ve cemaatle cenaze namazını kıldırdıktan sonra o gece yas tutmak için mezarına gitti.[36]

Hakkında kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan tasavvuf ekolü içinde yetişmiş tefekkür âlimlerinden Seyyid Yahya Baküvi ve geliştirdiği ve yeniden tesis ettiği Halvetilik tarîkatı İslam dünyasında büyük etki yaratmış ve 15. yüzyıldan itibaren geniş bir alana yayılmıştır.[2] S. Yahya, zengin üç dilli (Türkçe, Arapça, Farsça) tasavvufi-felsefi ve edebi eserleriyle dünyanın birçok ülkesinin felsefi düşünce tarihini etkilemiştir.[37]

Yazar hakkında en doğru bilgiyi hiç şüphesiz kendi eserlerinden verebiliriz. Ancak Müslüman yazarlar eserlerinde genellikle kendileri hakkında çok az bilgi verirler. Bazen isimlerini bile yazmazlar, bu tevazudandır. S. Yahya eserlerinde kendisinden pek bahsetmez.[6] Ancak yine de hayatı hakkında bazı bilgiler bulmak mümkündür. Böylece Şifaul-esrar'da hocalarından, Keşful-gulub'da Şirvanşah I Halilullah'tan bahseder. Bazı şiirlerinde hayatı ve çilleri ile ilgili bilgilere de rastlanmaktadır.

S. Yahyan'ın eserleri, onun felsefî ve dinî düşüncesi ile tasavvufu hakkında geniş bilgiler içermektedir. O zamana kadar tasavvuf alanında eserler yazan müellif sayısı fazla değildi. Bilhassa Halvetilik tarikatının sistem ve yöntemleri hakkında kendisinden önce yazılmış bir eser yoktur.[38] 200 yıllık Halvetilik tarikatının usul ve esaslarını ilk kez onun kaleme aldığı söylenebilir. Hatta bu yöntemlerin birçoğu ilk kez S. Yahya tarafından tanımlanmış ve uygulanmıştır.[3]

Yirmiden fazla eseriyle tevhidin tasavvufi-felsefi temellerini atmış ve günümüze kadar devam etmesini sağlamıştır. M. Rıhtim, tecrit tarikatının tüm şubelerinin okuduğu özel dua (vird) ve tarikat içinde yapılması gereken usul ve kuralların (edeb) S. Yahya tarafından yazıp yayıldığını kaydeder.[19] Virdu-Sattar ve Meyari-mezhebi olarak bilinen bu eserler, aslında ona, Halvetiliyin gerçek kurucusu unvanını vermeye yeterlidir.[37]

Lamii Mahmud Çelebi'nin Nafahatçevirisi, Taşköprülüzade'nin "Şagayiki-Numaniyya fi ulemayi-devlati Osmaniyya", Macdi Muhammed Efendi'nin "Hadaikuş-şakayık", Yusuf ibn Yakup'un "Menakibi-şerif ve tarikatnammei-piran and maşaihi aliyayi-khalvtaiya", Muhammed Camaluddin al-Hulvi'nin "Lamazati-hulvi ve Lamazati-ulviyya", Ali Ali'nin "Töhfatul-mücahidin ve Behcatuz", Muhammed Nazmin'in "Hadiyyatul-İhvan", Hasan Krimi'nin "Megalate-aliyeyyi-tarikati-halvatiyyeyi-Cemaliyya", Haririzadeh Muhammed Kemaleddin Efendi'nin "Tibyani-vasail-il-hakaik fi daasi-selasil-it taraiq", Sadık Vicdani "Tomari-turuki-Aliyya", Hüseyin Vassaf'ın "Safineyi-avliyayi-ebrar tefsiri-asmar", Bursalı Muhammed Tahir Efendi'nin "Osmanlı müellifleri", Bağdatlı İsmail Paşa'nın "Hadiyatül-arifin", Rahmi Sarin "İslam tasavvufunda Halvetilik ve Halvetiler" eserleri, S. Y. Bakuvin'in yaşamı ve yaratıcılığının yanı sıra Halvetilik tarihi için de önemli kaynaklardır.[39]

Ahmet Ateş, S. Yahyan'ın İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki eserleri hakkında bilgi vermiştir. Fuad Köprülü, Abdülbaki Gölpınarlı ve Tahsin Yazıcı da eserlerinde Seyyid Yahya ve Halvetilik hakkında değerli bilgiler aktarmışlardır.[19]

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seyyed Yahya'nın din ve tasavvuf eserlerinin sayısı ve listesi hiçbir kaynakta tam verilmemiştir. Virdu-Sattar ve Esrarut-Talib dışında kaynaklar diğer eserlerin içeriğinden bahsetmemiştir.[40] Mükemmel eğitimi ile tanınan Seyyid Yahya nesir eserlerini Türkçe, Arapça ve Farsça, şiirlerini ise Farsça yazmıştır. Bu dildeki şiirlerinde "Seyid" soyadını kullanmıştır.[41] Mehmet Rıhtım, Türkiye ve Azerbaycan kütüphanelerinde yaptığı uzun araştırmalar sırasında bu ülkelerin kütüphanelerinde Seyid Yahya'nın eserlerinin 100'den fazla el yazması nüshası olduğunu keşfetmiştir. Seyid Yahya'nın mirasına ait eserler genel olarak şu şekildedir:[19]

  1. Atvarul-kalp
  2. Beyanül-bilim
  3. Asrarut-Talibin
  4. Gazeliyat
  5. Kaşful-gulub
  6. Kiseyi-Mansur
  7. Kitabül-vüdu
  8. Makarimi-ahlak
  9. Manakibi-Amiralmominin Ali karramallahu vechahu
  10. Manazilul-Aşıkın
  11. Manazilus-sabigin
  12. Meyari-tarikat
  13. Rümuzül-işaret
  14. Risaleyi Ma la budde batiniyye
  15. Risala fi Salavatin-nabi
  16. Şerh Meratibi-asrari-gulub
  17. Açıklama Sorusu – Gulshani-asrar
  18. Şarul-Asmai-samaniyyah
  19. Tasrrufatü mükaşefat
  20. Şifaul-asrar
  21. Virdü-Səttar

Seyid Yahya'nın diğer eserlerinden çeşitli kaynaklarda ve kataloglarda bahsedilmektedir. Bunlar "Elmi-ladun", "Menazilul-arifin", "Asrarul-vahi", "Asrarul-gulub", "Genceyi Asrar", "Kitabul-usul" eserleridir. Mehmet Rıhtım yazıyor ki, "Bunların bir kısmı muhtemelen farklı isimlerle yapılmış eserlerdir. Çünkü uzun araştırmalar bu eserlerin olmadığını göstermiştir"[42]

Seyid Yahya'nın tasavvufun pek çok dalında kaleme aldığı eserlerindeki dil, edebî özellik ve muhteva zenginliği, yazarın düşünce derinliğini göstermesi açısından da değerlidir. Aynı zamanda yazdığı çok sayıda manzum ve nesir eser de özel ilgi görmektedir. Çünkü o zamana kadar Halvetî şeyhleri arasında bu kadar çok ve çeşitli eserler yazan kimse yoktu.

Eserlerinde İslam dünyasında kullanılan üç dili -Arapça, Farsça ve Azerbaycan Türkçesi kullanmış ve Farsça şiirler yazmıştır.[43] Bu onun dil zenginliğini ve ifade genişliğini gösterir. Eserlerinin dikkat çekici yönlerinden biri de kaynak zenginliğidir. Yazar, eserlerinde konuları sıklıkla Kuran ayetleri ve Muhammed'in hadislerine dayanmaktadır. Bu da onun Kur'an ve hadis ilmindeki derinliğini göstermektedir. Öte yandan kendisinden önce yaşamış ve eser yazmış birçok mutasavvıfın eserlerinden de istifade etmiştir.

Müridleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynaklara göre Seyyid Yahya'nın yirmi bin civarında müridi vardı ve bunlardan 360'ı halife oldu. En ünlü müridleri ve halifeleri şunlardır:

  1. Rûşeni Ömer Dede[44]
  2. Pir Şükrüllah Ensari
  3. Alaaddin Rumi
  4. Habib Karamani
  5. Pir Bahaeddin Erzincanî
  6. Yusuf Muskuri[45]
  7. Seyyid Ahmed Sünneti
  8. Baba Kutub
  9. Pirzade Fethullah
  10. Pirzade Nesrullah
  11. Hacı Hamza Çankırı
  12. Sinan Rumi
  13. Baba Resul Halvati
  14. Derviş Kemal
  15. Üveys Halvati
  16. Şeyh Mansur Efendi

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ M. Rıhtım – Seyid Yəya Bakuvi və Xəlvtilik, Bakı, 2006, səh 17
  2. ^ a b M. Ə. Ayni – Seyid Yəhya Şirvani//Maarif və Mədəniyyət məcmuəsi, N6, Bakı, 1923
  3. ^ a b S. Mümtaz – Seyid Yəhya, AMEA Əİ Fondu: 24/345
  4. ^ A. A. Seyidzade – Seyid Yaxya Bakuvi, Salman Mümtaz adına ƏİA Fondu:47, saxlama vahidi97, səh 67
  5. ^ a b B. G. Martin – A short history of the Khalweti order of Derwishes? California: Nikki k. Riddie, 1975
  6. ^ a b F. D. Long – Khalwetiyya, IV, 1991
  7. ^ V. Minorskiy – The Turks İran and the Caucasus in the middle ages, London, 1978
  8. ^ H. Altınbaş – Tasavvuf tarihi, Ankara, tarihsiz, səh 198
  9. ^ Encyclopaedia of Islam, leiden, new edition, 1978
  10. ^ Y/ Akp;nar – Azeri edebiyyatı araştırmaları, İstanbul, Dergah yayınları, 1994, səh 512
  11. ^ Y. V. Çəmənzəminli – Tarixi, coğrafi və iqtisadi Azərbaycan, Bakı, 1993, səh 55
  12. ^ F. Köçərli – Azərbaycan ədəbiyyatı materialları, I cild, Bakı, 1925
  13. ^ Z. Məmmədov – Azərbaycan fəlsəfəsi tarixi, Bakı, 1994
  14. ^ N. V. Minkeviç – Mustafayeva – Qrobniçı vuspalniçe Şirvanşaxov/Dokladı AN Azerb SSR, t. III, N1, 1947
  15. ^ A. Akpınar – Bin yılın yüz şairi, Azerbaycan şiiri antolojisi, Ankara, KB, 2000, səh 305
  16. ^ M. Ə. Rəsulzadə – Azerbaycan şairi Nizami, İstanbul, 1991, səh 402
  17. ^ A. H. Hocazade – Seyid Yahya eş-Şirvani, İstanbul, 1319
  18. ^ V. Bartold, F. Köprülü – İslam medeniyyeti tarihi, Ankara, DİB, 1984, səh 367
  19. ^ a b c d e f g h M. Rıhtım – Seyid Yəhya Bakuvi və Xəlvətilik, Bakı, 2006
  20. ^ S.S. Mustakimzde – Şerhi Virdü – Settar, SK: Pertev Paşa, N611
  21. ^ "PROPOSALS FOR THE CELEBRATIONS OF ANNIVERSARIES WITH WHICH UNESCO COULD BE ASSOCIATED IN 2012–2013, AND APPEALS BY MEMBER STATES CONCERNING THEIR PROPOSALS". 14 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2013. 
  22. ^ "Seyid Yəhya Bakuviyə həsr edilmiş tədbir keçirib". 3 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022. 
  23. ^ Carl Ritter: Die Erdkunde im Verhältniß zur Natur und zur Geschichte des Menschen. Bd. 2, Berlin 1818, S. 880.
  24. ^ E. Bertles – Sufizm i sufiyskaya literatura, izbrannıe trudı, Moskva, 1965
  25. ^ Y. Sinaneddin – Tezkireyi Halvetiyye, SK: Osman Huludi Öztürkler, N63
  26. ^ H. J. Kissling – Halvetiyye tarikatı, İstanbul 1993–1994
  27. ^ A. Knysh – Islamic mysticism a short history, Brill – Boston, 2000
  28. ^ M. A. Ayni – Tasavvuf tarihi, İstanbul kitapevi, 2000, səh 344
  29. ^ S. Eraydın – Tasavvuf ve tarikatlar, İstanbul MÜİ Vakfı, 1987, səh 518
  30. ^ M. Özdamar – Yahya Efendi, İstanbul, 1997
  31. ^ M. Özdamar – Yahya Efendi, İstanbul, 1997, səh 68
  32. ^ A. Abdülkadiroğlu – Halvetiliyin Şabaniyye kolu, Ankara, 1991
  33. ^ a b c R. Serin – İslam tasavvufunda halvetilik ve halvetiler, İstnbul, Petek yayınları, 1984, səh 176
  34. ^ Ə. Rəhimov – Bakıda Şirvanşahlar saray şəhərciyindəki türbədə dəfn olunanlar haqqında/ AMEA xəbərləri, N1, 1975, səh 49 – 57
  35. ^ S. Aşurbəyli – Şirvanşahlar dövləti, Bakı, 2006
  36. ^ L. Bretanskiy – Bakı, Moskva – Leninqrad, 1965, səh 325
  37. ^ a b S Mumtaz – Xəlvətilik, AMEA Əİ Fondu: 24/454
  38. ^ O. Türer – Ana hatlarıyla tasavvuf tarihi, İstanbul, 1995, səh 316
  39. ^ S. Ayper – Seyid Yahya Şirvani ve Şerhi Meratib-i Esrarı Kulub, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, magistr dissertasiyası, İstanbul, 1989
  40. ^ A. Musayeva – Seyid Yəhya Bakuvinin əlyazmaları/Elm və Həyat, N9, 1986
  41. ^ A. Musayeva – Seyid Yəhya Bakuvinin əlyazmaları, Azər. SSR EA Məruzələri, N11, Bakı, 1986
  42. ^ J. S. Trimingham – The Sufi orders in Islam, Oxford, 1971
  43. ^ A. Musayeva – Dədə Ömər Rövşəni əsərlərinin tədqiqatları üzərində araşdırmalar (filoloji – tekstaloji tədqiqat), I cild, Bakı, 2003, səh 475
  44. ^ A.Musayeva – Dədə Ömər Rövşəninin əsərlərinin əlyazmaları/ Əlyazmalar xəzinəsində, III cild, AMEA Əİ, Bakı, 1986
  45. ^ K. K. Şərifov – Yusif Şirvani Müsküri və onun bir əsəri haqqında/ AMEA Məruzələri, N2

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

• Filmi izle


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yahyâ-yı_Şirvânî&oldid=33437714" sayfasından alınmıştır