Pierre Abélard
| Pierre Abélard | |
|---|---|
 Jean Vignaud'un çiziminden Abaelardus ve Héloise. | |
| Tam adı | Pierre Abélard |
| Doğumu | 1079 |
| Ölümü | 21 Nisan 1142 |
| Çağı | Skolastik felsefe, Orta Çağ felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Skolastisizm |
| İlgi alanları | Tanrıbilim, mantık, dil felsefesi, mistisizm, diyalektik, etik, adcılık |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Pierre Abélard veya Pierre Abailard veya Pierre Abeilard (Petrus Abelardus) (1079, Nantes yakınlarında Le Pallet, Bretanya - 21 Nisan 1142, Chalon-sur-Saone yakınlarında Saint Marcel Manastırı, Burgonya), Fransız skolastik düşünürü, tanrıbilimci; dil, diyalektik ve ahlak filozofu.[1] Tümeller sorununa getirdiği çözüm ve diyalektiği özgün kullanım biçimiyle tanınan Fransız ilahiyatçı ve felsefeci. Ayrıca şiirleri ve Héloise ile yaşadığı aşk macerasıyla da ünlüdür[2].
Gençlik yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Abaelardus'un yaşamı üstüne oldukça geniş bilgi vardır. Bunun başlıca nedeni ünlü Historia Calamitatum (Bir Mutsuzluk Öyküsü, 1988) adlı yapıtında kendi yaşamına oldukça geniş yer vermiş olmasıdır. Abaelardus, Loire'ın güneyinde, Bretanya'da bir şovalyenin oğlu olarak dünyaya geldi. Kendisine kalacak mirası ve askerlik mesleğini seçmesini isteyen ailesinin beklentisi bir yana iterek Fransa'da felsefe, özellikle de mantık eğitimine yöneldi. Felsefede karşıt uçları temsil eden öğretmenleri Compiégne'li Roscelin ve Champeaux'lu Guillamue ile sert tartışmalara girişti. Roscelin, tümellerin birtakım sözcüklerden ibaret olduğunu öne süren adcı (nominalist) düşünürlerdendi. Guillaume ise Paris'te tümellerin gerçekten var olduğuna inanan bir tür Platoncu gerçekçiliği savunuyordu. Abaelardus kendi mantık yazılarında bağımsız bir dil felsefesini başarıyla geliştirdi. Sözcüklerin anlamlı bir biçimde nasıl kullanılabileceğini gösterirken, bir yandan da fiziğin alanına giren şey'lerin (res) doğruluğunu kanıtlamakta dilin tek başına yeterli olmayacağını vurguladı. Héloise ile yaşadığı aşk macerası yüzünden Héloise amcası tarafından hadım edildi. Geri kalan ömrünü bir Manastır'da tamamlamıştır. Özellikle diyalektik konusunda çalışmaları çoktur. Diyalektiği gerçeğe götüren yol olarak görmekteydi.
Père Lachaise Mezarlığına ilk defnedilen kişilerdendir.
Felsefesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Dil felsefesi ve mantık
[değiştir | kaynağı değiştir]"Tümeller Tartışması"nı başlatmış, mantık konusundaki temel çalışması Logica Ingredientibus (Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar) aracılığıyla özgün bir dil felsefesi ve mantık kuramı geliştirmiştir.[3]
Etik
[değiştir | kaynağı değiştir]Abelardus, etik konusundaki düşüncelerini ortaya koyduğu Ethica (Etik) diye de bilinen Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil) ve Dialogus Inter Philosophum, Judaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hristiyan Arasında Dİyalog) adlı yapıtlarında insan ilşkilerindeki öznel öğeyi kurgular ve "yönelim"in ya da "niyet"in bir eylemin ahlaki niteliğindeki önemi üzerinde durur.[4]
Tanrıbilim
[değiştir | kaynağı değiştir]Abelardus, tanrıbilime ilişkin düşüncelerini ise ortak izleklerini tanrıbilimin temel kavramlarından biri olan "üçleme"nin oluşturduğu Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi), Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş) ve Theologia Christiana (Hristiyan Tanrıbilimi) adlı yapıtlarında sunmuştur.[4]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Historia Calamitatum (Felaketler Tarihi / Bir Mutsuzluk Öyküsü)
- Logica Ingredientibus (Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar)
- Ethica (Etik) ya da Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil)
- Dialogus Inter Philosophum, Indaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hristiyan Arasında Diyalog)
- Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi)
- Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş)
- Theologia Christiana (Hristiyan Tanrıbilimi)
- Sic et Non (Evet ve Hayır / Hem Öyle Hem Öyle Değil)
- Dialectica (Diyalektik)
- Grammatica (günümüze ulaşmamıştır.)
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Roger E. Olson. Hristiyan İlahiyatının Hikayesi - Gelenek ve Reformun Yirmi Yüzyılı - Çevirmen Ken Wiest - Haberci - 2020 - ss 339-344 - ISBN 978-605-4707-62-1
- Ortaçağ Düşüncesi / Batı Felsefesi Tarihi (İki Cilt) PARADİGMA YAYINLARI W. T. Jones, 2006; Orijinal Adı: A History of Western Philosophy / The Medieval Mind
- Peter Abelard 14 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Stanford Üniversitesi Felsefe Ansiklopedisi, Abelard biyografisi
- Pierre (Peter) Abelard of Le Pallet, introduction 23 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kısa biyografi
- Gilson, Etienne. Heloise and Abelard
- Clanchy, M.. Abelard: A Medieval Life. Oxford: Blackwell, 1997. En kapsamlı biyografisi.
- Marenbon, John. The Philosophy of Peter Abelard. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
- Brower, Jeffrey, and Kevin Guilfoy. The Cambridge Companion to Abelard. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
- Mews, J., Constant et.al. The Lost Love Letters of Heloise and Abelard : Perceptions of Dialogue in Twelfth-Century France. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2001.
- Mews, Constant. Abelard and Heloise. Oxford Oxfordshire: Oxford University Press, 2005.
- Charles de Remusat's Abelard (2 vols., 1845)
- Chevalier, C.U. "Abailard" in Repertoire des sources historiques du moyen age. Bibliographie,. Paris: Société bibliographique, 1877-1903.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Diyalektik
- Adcılık
- Nominalizm
- Tümeller Tartışması
- Skolastik felsefe
- Orta Çağ felsefesi
- Skolastisizm
- Etik
- Ahlak
- Tanrıbilim
- Dil felsefesi
- Mistisizm
- Spiritüalizm
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Abbagnano biyografisi 7 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Dergisi'nden pdf[ölü/kırık bağlantı]
- Peter Abelard 14 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from the Stanford Encyclopedia of Philosophy
- Semantics and ontology in the thought of Peter Abelard 1 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Abelard and Heloise22 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from In Our Time (BBC Radio 4)
- Le Pallet, birthplace of Pierre Abélard, in pictures 6 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Peter King, Abelard biography9 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Peter King, Abelard biography 14 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in the Stanford Encyclopedia of Philosophy.27 Aralık 1996 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Love Letters of Abelard and Heloise 16 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Trans. by Anonymous (1901).
|
Commons'ta dosyalar |
|
Vikisöz'de alıntılar |
