Perseid meteor yağmuru
| Perseidler (PER) | |
|---|---|
 | |
| Keşif tarihi | MS. 36 (Bilinen ilk kayıt) |
| Ana cisim | 109P/Swift-Tuttle |
| Saçılma noktası | |
| Takımyıldız | Kahraman |
| Sağ açıklık | 03sa 04d |
| Dik açıklık | +58° |
| Özellikler | |
| Gerçekleşme tarihi | 17 Temmuz - 24 Ağustos |
| Zirve tarihi | 12 Ağustos |
| Hareket hızı | 58 km/s |
Görülebilecek meteor sayısı | 100 |
| Ayrıca bakınız: Meteor Yağmurları Listesi | |
Perseid meteor yağmuru (Perseidler), genellikle Temmuz ortasından Ağustos sonuna kadar görülebilen ve Swift-Tuttle kuyruklu yıldızıyla ilişkili verimli bir meteor yağmurudur. Meteorlar, Kahraman takımyıldızı (Perseus) yönünden geliyormuş gibi göründükleri için "Perseid" olarak adlandırılmıştır ve modern zamanlardaki saçılma noktası, Kraliçe ve Zürafa takımyıldızları sınırında bulunur.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Perseid ismi Yunan Mitolojisinde, Perseus'un oğulları anlamındaki Perseidai (Yunanca: Περσείδαι) kelimesinden gelmektedir.
Karakteristik Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Swift-Tuttle kuyruklu yıldızından püsküren parçalardan oluşan Perseid bulutu, kuyruklu yıldızın yörüngesi boyunca uzanır. Bulut çoğunlukla bin yıllık parçalardan oluşsa da, 1865 yılında kuyruklu yıldızda meydana gelen püskürme ile bulutta nispeten yeni ve genç filamanlar oluşmuş, bu parçalar zirve tarihinden bir gün önce ufak bir zirve olarak gözlemlenmeye başlamıştır.[1] Kuyruklu yıldızın Dünya-Ay sisteminin dışından dönen yörüngesindeki Perseid bulutunun boyutları yaklaşık olarak yörünge üzerinde genişlemesine 0.1 AU (yaklaşık 15 milyon km) uzunlamasına 0.8 AU (yaklaşık 120 milyon km) olarak ölçülmüştür. Yılda bir kez Dünya'nın kütle çekimiyle etkileşime girip saçılan parçalar meteor yağmurunu oluşturur.[2]
Her sene Temmuz ortasında başlayan yağmur, parça akımının konumuna göre 9-14 Ağustos arasında zirveye ulaşır. Zirve tarihinde, saatte 60'tan fazla meteor gözlemlenebilir. Meteor yağmuru gökyüzü boyunca görülebilirken, radyantı Perseus Takımyıldızı'na denk geldiği için çoğunlukla Kuzey Yarım Küre'den görünür.[3] Seyrek olarak Güney Yarım Küre'den de gözlenebilen yağmur, güneye doğru inildikçe kuzeyin tersine, gökyüzüne doğru yükselir gibi görünür.[4] Şafakla öğlen arasında atmosfere giren birçok meteor gün ışığından dolayı görünmez. Gece yarısından önce atmosfere giren bazı meteorlar ise uzun parlak izler bırakır ve ateş topları oluşturabilir. Meteorlar genelde 80 kilometre yüksekte, atmosferde yanarak parçalanırlar.[5]
Tarihçe ve Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı Katolikler meteor yağmurunu Aziz Laurentius'un MS. 258 yılı 10 Ağustos tarihinde katledilmesiyle ilişkilendirip "Aziz Laurentius'un göz yaşları" olarak adlandırmışlardır.[6]
1836 yılında gök bilimci Adolphe Quetelet şöyle yazmıştır : "Meteorların Ağustos ayında daha sık frekansta olduklarını fark ettim (8'den 15'e )."[7] Tarihi kayıtları inceledikten sonra 10 Ağustos'ta meteor yağmurunun zirve yapacağını öngörerek diğer gök bilimcilerle paylaştı. Onlar da 10 Ağustos 1837'de gerçekleşecek zirveyi doğruladılar. Kötü hava koşullarından dolayı Quetelet meteor yağmurunu gözlemleyemedi.
1866 yılındaki Swift-Tuttle geçişi sırasında İtalyan gök bilimci Giovanni Virginio Schiaparelli kuyruklu yıldız ve meteor yağmuru arasındaki ilişkiyi keşfetti.[8] Bulguları Angelo Secchi ile yazışmalarında yer almaktadır.
Popüler Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerikan şarkıcı-söz yazarı John Denver kamp sırasında şahit olduğu meteor yağmurundan 1972 tarihli "Rocky Mountain High" isimli parçasında "Gökten ateş yağdığını gördüm." güftesiyle paylaşmıştır.
2006 yılında Amerikan romancı Thomas Pynchon, Against the Day isimli romanında üç karakterin yağmuru izlediğini yazmıştır.
2014 yılında Kanadalı müzisyen LIGHTS, "Meteorites" isimli şarkısında Perseid yağmurunu finansal sıkıntılardan kaçış için metafor olarak kullanmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The 2004 Perseid Meteor Shower". web.archive.org. 20 Mart 2010. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ Greenberg, J. Mayo (6 Aralık 2012). The Cosmic Dust Connection (İngilizce). Springer Science & Business Media. ISBN 978-94-011-5652-3. 10 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ "Perseids Meteor Shower 2023". www.timeanddate.com (İngilizce). 21 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ "Perseid meteor shower 2022: how and where to watch in Australia". the Guardian (İngilizce). 12 Ağustos 2022. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ ""NASA All Sky Fireball Network: Perseid End Height". NASA Meteor Watch on Facebook". 15 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ "Science: Tears of St. Lawrence". Time (İngilizce). 23 Ağustos 1926. ISSN 0040-781X. 10 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ Bruxelles, Observatoire Royal de (1836). Annuaire de l'Observatoire Royal de Bruxelles (Fransızca). Hayez.
- ^ Sauval, J. (1 Şubat 1997). "Quetelet and the Discovery of the First Meteor Showers". WGN, Journal of the International Meteor Organization. 25: 21-33. ISSN 1016-3115. 26 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.