Mutlak monarşi
| Makale serilerinden |
| Monarşi |
|---|
.svg) |
| Siyaset portalı |
| Siyaset serisinin bir parçası |
| Hükûmet biçimleri |
|---|
|
Hükûmet biçimleri listesi Yönetim biçimlerine göre ülkeler listesi |
Mutlak monarşi,[1][2] yasama ve yürütme kuvvetlerinin hükümdarda toplandığı bir hükûmet sistemidir. Bu sistemde, devlet içinde tek ve en büyük otorite sahibi hükümdardır. Yasama, yürütme ve hatta yargı yetkisinin sahibi 'hükümdar'dır (monark, kral, padişah...). Mutlak monarşiyi meşruti monarşi ile karıştırmamak gerekir. Meşruti monarşi bir kuvvetler ayrılığı sistemidir. Mutlak monarşi ise kuvvetler birliğini esas alır. Yani mutlak monarşi, devletin tek bir kişi tarafından hiçbir sınırlamaya bağımlı olmayarak yönetildiği rejim türüdür. Merkezi krallık anlamına ya da padişahın tek elden kendi kararlarıyla yönetimine denir.
Mutlak monarşiler Avrupa'da ilk defa Kara Ölüm ve Rönesans’ı takip eden beyliklerin yıkılması gibi siyasi ve sosyal değişimler ile Orta Çağ toplumunun hükûmeti dengeleyici güçlerine karşı olarak hükümdarların merkezi bir devlet kurma çabaları sonucunda çıkmıştır. Başlangıçta Burgonya Düklüğü'nde görülmüş ve sonrasında İspanya ve Fransa Krallıkları'nın çeşitli topraklarını merkezileştirmek için bir model olarak yayılmıştır.
Mutlakiyetçi hükûmet sistemi, 16. yüzyılın sonları ve 17. yüzyılda, Fransa Kralı 14. Louis ve İspanya Kralı II. Felipe gibi daha otokratik bir yönetim biçimiyle ilişkilendirilen figürler altında en tepe noktasını gördü. Mutlakiyetçi bir hükûmet kurmaya çalışan I. Charles parlamentoyu gereksiz olarak gördü ve bu sonrasında İngiliz İç Savaşı’na ve takiben idamına yol açtı.
Mutlakiyetçilik ilk olarak Fransız Devrimi’nin ardından ve sonrasında I. Dünya Savaşı'nın bitişiyle büyük ölçüde geriledi. Her iki olay da halkın egemenliği temelli hükûmet sisteminin halk arasında yaygınlaşmasına yol açtı. Fakat, 19. yüzyılın başlarında Meşruiyetçilik ve Karlizm gibi liberal demokrasiye karşı çıkan yeni siyasi hareketler ile 20. yüzyılın başlarında çıkan bütüncül milliyetçilik için bir temel sağlamıştır.
Günümüzde Mutlak monarşiyle yönetilen ülkeler arasında, Brunei, Esvatini,[3] Umman,[4] Suudi Arabistan,[5] Vatikan[6] ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni oluşturan emirlikler[7][8] vardır.[9]
Günümüzdeki mutlak monarşiler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Krallık | Resim | Monark | Doğum | Yaş | Tahta çıkış | Tahtta kalma süresi | Veraset | Ref(s) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Brunei Kralığı
|
 |
Sultan Hassanal Bolkiah | 15 Temmuz 1946 | 78 yıl, 149 gün | 4 Ekim 1967 | 57 yıl, 68 gün | Kan bağı | [10] |
 Şârika Emirliği
|
.jpg) |
Emir Sultan bin Muhammad Al-Qasimi | 2 Temmuz 1939 | 85 yıl, 162 gün | 25 Ocak 1972 | 52 yıl, 321 gün | Kan bağı | [11] |
 Füceyre Emirliği
|
 |
Emir Hamad bin Muhammed El Şarki | 22 Şubat 1949 | 75 yıl, 293 gün | 18 Eylül 1974 | 50 yıl, 84 gün | Kan bağı | [11] |
 Acman Emirliği
|
Emir III. Humeyd bin Reşid El Nueymi | 6 Eylül 1981 | 43 yıl, 96 gün | 6 Eylül 1981 | 43 yıl, 96 gün | Kan bağı | [11] | |
 Esvatini Krallığı
|
 |
Ngwenyama III. Mswati | 19 Nisan 1968 | 56 yıl, 236 gün | 25 Nisan 1986 | 38 yıl, 230 gün | Kan bağı ve seçim | [12] |
 Dubai Emirliği
|
.jpg) |
Emir Muhammed bin Raşid el-Mektum | 15 Temmuz 1949 | 75 yıl, 149 gün | 4 Ocak 2006 | 18 yıl, 342 gün | Kan bağı | [11] |
 Ümmü'l-Kayveyn Emirliği
|
|
Emir Suud bin Reşid El Mualla | 1 Ekim 1952 | 72 yıl, 71 gün | 2 Ocak 2009 | 15 yıl, 344 gün | Kan bağı | [11] |
| Resü'l-Hayme Emirliği
|
 |
Emir Suud bin Saqr El Kasımi | 10 Şubat 1956 | 68 yıl, 305 gün | 27 Ekim 2010 | 14 yıl, 45 gün | Kan bağı | [11] |
 Vatikan
|
 |
Papa Franciscus | 17 Aralık 1936 | 87 yıl, 360 gün | 13 Mart 2013 | 11 yıl, 273 gün | Seçim | [13] |
 Suudi Arabistan
|
_(cropped).jpg) |
Kral Selman bin Abdülaziz el-Suud | 31 Aralık 1935 | 88 yıl, 346 gün | 23 Ocak 2015 | 9 yıl, 323 gün | Kan bağı ve seçim | [14] |
 Umman Sultanlığı
|
_(cropped).jpg) |
Sultan Heysem bin Tarık | 11 Ekim 1954 | 70 yıl, 61 gün | 11 Ocak 2020 | 4 yıl, 335 gün | Kan bağı | [15][16] |
| Abu Dabi Emirliği
|
 |
Emir Muhammed bin Zayid en-Nehyan | 11 Mart 1961 | 63 yıl, 275 gün | 13 Mayıs 2022 | 2 yıl, 212 gün | Kan bağı | [11] |
Parlamenter sistemler: Hükûmet başkanı yasama organı tarafından seçilir veya aday gösterilir ve yasama organına karşı sorumludur
Başkanlık sistemi: Hükûmet başkanı (cumhurbaşkanı) halk tarafından seçilir ve yasama organından bağımsızdır
Hibrit sistemler:
Diğer sistemler:
Not: bu tablo de facto demokrasi̇ derecesi̇ni̇ deği̇l, de jure hükûmet si̇stemleri̇ni̇ göstermektedi̇r.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Goldie, Mark; Wokler, Robert (31 Ağustos 2006). "Philosophical kingship and enlightened despotism". The Cambridge History of Eighteenth-Century Political Thought. Cambridge University Press. s. 523. ISBN 9780521374224. Erişim tarihi: 13 Ocak 2016.
- ^ Leopardi, Giacomo (2013) [1898]. Zibaldone. Farrar Straus Giroux. s. 1438. ISBN 978-0374296827.
- ^ "Swaziland profile". BBC News. 3 Eylül 2018. 15 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
- ^ "Q&A: Elections to Oman's consultative Council". BBC News. 13 Ekim 2011. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
- ^ Cavendish, Marshall (2007). World and Its Peoples: the Arabian Peninsula. Marshall Cavendish. s. 78. ISBN 978-0-7614-7571-2.
- ^ "Organi dello Stato" [State Departments]. vaticanstate.va. Vatican State. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014."State Departments". vaticanstate.va. Vatican State. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2019.
- ^ Stephens, Michael (7 Ocak 2013). "Qatar: Regional backwater to global player". BBC News. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
- ^ "Vatican to emirates, monarchs keep the reins in modern world". The Times of India. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Dünyada monarşiyle yönetilen ülkeler hangileri?". euronews. 20 Aralık 2019. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
- ^ Government of Brunei. "Prime Minister". The Royal Ark. Office of the Prime Minister. 7 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2011.
- ^ a b c d e f g Walters, Timothy; Barwind, Jack A. (January 2004). "Media and Modernity in the United Arab Emirates: Searching for the Beat of a Different Drummer". Free Speech Yearbook. 41 (1): 151-163. doi:10.1080/08997225.2004.10556311.
Seven absolute monarchs exercise political power over a federation established in 1971.
- ^ Simelane, H.S. (2005), "Swaziland: Mswati III, Reign of", Shillington, Kevin (Ed.), Encyclopedia of African history, 3, Fitzroy Dearborn, ss. 1528-30, 9781579584559
- ^ "Argentina's Jorge Mario Bergoglio elected Pope". BBC News. 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2013.
- ^ "Saudi Arabia's King Abdullah dies". BBC News. 23 Ocak 2015. 22 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
- ^ Sultan Qaboos Centre for Islamic Culture. "About H.M the Sultan". Government of Oman, Diwan of the Royal Court. 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2011.
- ^ Nyrop, Richard F (2008). Area Handbook for the Persian Gulf States. Wildside Press LLC. s. 341. ISBN 978-1-4344-6210-7.
