Muhlis Sabahattin Ezgi
Muhlis Sabahattin Ezgi | |
|---|---|
| Doğum | 1889 Adana, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 10 Şubat 1947 İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Bestekar, Opera sanatçısı |
| Çocuk(lar) | Melek Kobra |
| Akraba(lar) | Neveser Kökdeş (kardeşi) |
Muhlis Sabahattin Ezgi (1889, Adana - 10 Şubat 1947, İstanbul), Türk besteci, opera sanatçısı.
Türk müziği geleneklerine bağlı kalarak eserler meydana getirmiş; operetleri 1930'lu yıllarda Türkiye'de ilgiyle karşılanıp sevilmiştir. En tanınmış eseri olan Ayşe Opereti'nin sahnelenmesinden sonra "Operet Kralı" olarak anıldı. Yaşamı boyunca birçok operet topluluğunun kurucusu ve yöneticisi oldu. 1928 yılında kurulan ve Türkiye’nin o dönemlerdeki en popüler topluluğu olan “Süreyya Opereti” nin de kurucusudur. İlk müzikal Türk filmlerinin müziklerini bestelemiştir.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1889 yılında Adana'da doğdu. Babası 32. Osmanlı padişahı Sultan Abdülaziz'in başmabeyincisi Hurşit Bey; annesi, Hurşit Bey'in ikinci eşi Sinesaf Hanım'dır.[1] Babası, Abdülaziz'in 90 günlük saltanatın ardından hal edilmesi üzerine İstanbul'dan uzaklaştırılmış, Mardin, Adana ve ardından Drama'ya gönderilmişti. Babasının Adana'da sürgünde olduğu sırada doğan Muhlis Sabahattin, Hurşit Bey'in dört evliliğinden sahip olduğu sekiz çocuktan birisidir.
İlk müzik zevkini babasından aldı. Müzikseverliği ile tanınan Hurşit Bey; keman, lavta, 12 telli saz, nısfiye çalıyordu[2] ve tüm çocukları sanatta yetenekli idi. Sabahattin Muhlis ile Hurşit Bey'in üçüncü eşi Dilber Hanım'dan olan kızı Neveser (Kökdeş), aralarında en tanınmış müzisyenlerdir[3]
Muhlis Sabahattin'in 1897'de Drama'da iken babasını kaybetti, ailesi ile Selanik'e taşındılar. İlk ve ortaöğrenimini Selanik'te tamamladı. İlk piyano derslerini annesinden aldı.[4] 11 yaşında ilk bestesini yaptı. Hicazkâr makamında "Etme eza, etme ceza aşıkını" sözleri ile başlayan şarkı, ilk bestesidir.[1] 1904 yılında ailesi ile birlikte İstanbul'a gelerek eğitimine Galatasaray Lisesi'nde devam etti. Okul yıllarında piyano ve batı müziği dersleri aldı.[1]
Mezun olduktan sonra politika ile uğraştı ve basın hayatına girdi. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra kurulan Osmanlı Demokrat Fırkası'nda genel sekreter oldu ve fırkanın çıkardığu, birbiri ardına kapatılan Türkiye, Selamet-i Umumiye, Hakimiyet-i Milliye, Yeni Ses, Muahede gazetelerinde çalıştı.[4] Aralık 1910'da Bezmi Nusret ve Suphi Nuri Beyler ile birlikte Genç Türk gazetesini çıkardı. 1913 yılında Seniye Hanım ile evlendi. Bu evlilikten Melek adında bir kızı oldu.
Hükûmete muhalif yazıları nedeniyle hakkında soruşturma açılıp Sinop'a sürgün edilen Muhlis Sabahattin, Sinop'ta iken Mısır üzerinden Avrupa’ya kaçtı.[2] Avrupa'daki sürgün hayatı sırasında Türk müzisyenlerle bir müzik grubu kurdu. Avrupa turnesine, ardından Amerika'ya gitti. I. Dünya Savaşı başlamak üzereyken özel bir afla İstanbul'a döndü.[4] Türkiye'ye döndükten sonra siyasetle uğraşmayı bırakıp sadece müzikle uğraştı. Türk müziği formunda şarkılar, operetler, revüler, müzikaller besteledi.[2] 1920-1922’de Beşiktaş Çerkez Kız Mektebi’nde müzik dersleri verdi.[4]
İlk iki sahne eseri olan üç perdelik Çâresâz operetiyle Hilâl-i Ahmer Çiçeği adlı revüsü 1917’de oynandı ve büyük ilgi gördü.[4] Anadolu’nun çeşitli yerlerinde kendisinin kurduğu ve yönettiği topluluklarla müzikli temsiller verdi. 10 müzisyen ve oyunculardan oluşan Muhlis'in Çocukları adlı operet topluluğu ile büyük başarı kazandı. Topluluk bir süre sonra "Süreyya Opereti" adını aldı ve temsillerini Kadıköy'deki Süreyya Paşa Tiyatrosu'nda temsillerini sürdürdü. Özellikle Gül Fatma ve Ayşe operetleri çok sevildi. İlk defa 1926'da sahnelenen Ayşe opereti, Muhlis Sabahattin'in "Operet Kralı" olarak tanınmasına neden oldu.
1930'larda Muhsin Ertuğrul yönetmenliğini yaptığı ilk Türk müzikal filmleri "Karım Beni Aldatırsa", "Milyon Avcıları" ve "Söz Bir Allah Bir" gibi yapımların müziklerini besteledi.
Ezgi 12 Şubat 1947 tarihinde Heybeliada Sanatoryumu’nda öldü ve İstanbul'daki Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.[5]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şarkılar
- Bahar geldi gül açıldı (Hicazkar)
- Dün gece saz meclisine neden geç geldin (Nihavend)
- Pencerenin perdesini aç bana göster yüzünü (Hicaz)
- Hatırla sevgili, o mesut geceyi (Nihavend)
- Film müzikleri
- Karım Beni Aldatırsa (1933)
- Söz Bir Allah Bir (1933)
- Milyon Avcıları (1934)
- Tosun Paşa (1939)
- Bir Dağ Masalı (1947)
Marşlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Türkyılmaz, Fatih (9 Şubat 2021). "Son devir musikişinaslarından: Muhlis Sabahattin Ezgi". www.aa.com.tr. 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ a b c Gülmez, Çağatay (2021). "Ayşe Opereti'nin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi". Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 15 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ İşcen, Yetkin (1 Ocak 2015). "Şehit Enişte İçin Bir Marş..." Çanakkale 1915. 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ a b c d e Sürelsan, İsmail Baha (1995). "EZGİ, Muhlis Sabahattin". TDV İslam Ansiklopedisi. 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ Musiki mecmuası (458-462. sayılar). s. 57. Erişim tarihi: 23 Nisan 2013.