Muhammed Behişti
| Muhammed Hüseyin Behişti محمد بهشتی | |
|---|---|
| |
| İran Başyargıcı | |
| Görev süresi 3 Haziran 1979 - 28 Haziran 1981 | |
| Aday Gösteren | Ruhullah Humeyni |
| Yerine geldiği | Naser Yegane |
| Yerine gelen | Abdülkerim Musavi Erdebili |
| Uzmanlar Meclisi Başkanı | |
| Görev süresi 1 Kasım 1979 - 15 Kasım 1979 | |
| Yerine geldiği | Hüseyin Ali Muntazeri |
| Yerine gelen | Ali Meşkini |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 24 Eylül 1929 İsfahan, İran |
| Ölüm | 28 Haziran 1981 (51 yaşında) Tahran, İran |
| Partisi | İslami Cumhuriyet Partisi |
| Evlilik(ler) | Ezatulşariye Mutlak |
| Çocuk(lar) | Ali-Rıza Muhammed-Rıza Muluk Sultan Mahbube Sultan |
| Bitirdiği okul | Tahran Üniversitesi |
| Dini | Şia İslam |
Muhammed Hüseyin Behişti (d. 24 Ekim 1928 - ö. 28 Haziran 1981), İranlı din âlimi ve yazar, İslam devrimi'nin kurucularındandır.
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Babası İsfahan şehrinin önde gelen âlimlerinden birisiydi, din üzerine araştırmalar yapmış, sonrasında İslami tebliğ çalışmalarında bulunmuştu. Lumban mahallesinde cami imamlığı yapıyordu. Annesi Muhammed Sadık Hatunabadi'nin kızı idi. Oğullarının adını Muhammed ve Hüseyin Bin Ali’ye olan sevgilerinden dolayı Muhammed Hüseyin koydular. [kaynak belirtilmeli]
Eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk ve orta öğrenimini İsfahan’da tamamladı, ortaokulu bitirdikten sonra 15 yaşında İslami eğitim almaya başladı.
Hüccetiye medresesinde Murtaza Mutahhari, Musa El Sadr ve Ali Hamaney gibi arkadaşlarıyla, ilim ve tezkiye eğitimi gördü. 1948 yılında hariç dersleri ve Muhammed Hüseyin Tabatabaî’den felsefe dersleri almaya başladı. Bu dersler Mutahhari tarafından “Felsefenin Temelleri ve Realizm Metodu” adı altında kitap haline getirildi.
Kum'daki derslerini ilerlettikten sonra Tahran Üniversitesine kayıt yaptırarak yüksek öğrenimini burada tamamladı. Sonrasında 1951 yılında Kum'a döndü ve bir lisede İngilizce öğretmenliği yapmaya başladı.
1953 yılında yine kendisi gibi ulemadan olan bir ailenin kızıyla evlendi ve bu evlilikleri sonucu iki erkek iki de kız çocuğu oldu. Dört yıl sonra İlahiyat fakültesinde felsefe doktorluğu derecesini aldı.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1-Namaz Nedir?
- 2-Kuran Açısında Yüce Allah
- 3-Tanıma
- 4-Dini Tanıma
- 5-Dinin İnsan Yaşamındaki Konumu
- 6-Hangi Din?
- 7-İslam'da Ve Müslümanlar Arasında Ruhaniyet
- 8-Direniş
- 9-İslami Bankacılık
- 10-Mülkiyet
Siyasal mücadelesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
1962 yılında Humeyni'nin Muhammed Rıza Pehlevi'ye karşı başlatmış olduğu harekete katıldı. İslami koalisyon hareketi din konseyi başkanlığına seçildi, buradaki çabaları sonucu âlimlerle halk arasında yakın irtibat kuruldu ve bunun organizasyonunda önemli rol oynadı.[kaynak belirtilmeli] Aynı zamanda gelecekte kurulacak olan İslami hükûmet konusunda araştırmalar yaptı, kurulacak yönetimin anayasa taslağını hazırladı. Fakat şahlık rejimi tarafından faaliyetlerinin önünü almak için Kum'dan çıkartılarak sürgüne gönderildi.
1964 yılında Ayetullah Burucerdi tarafından Almanya’da İslami tebliğde bulunması için gönderildi ve burada Hamburg camiini kurdu, kiliseler, üniversiteler ve çeşitli kurumlarda birçok konferans verdi. Arabistan, Suriye, Lübnan ve Türkiye’ye seyahatlerde bulundu. 1969 yılında Irak’a giderek burada sürgünde bulunan Humeyni ile görüştü, İran’a döndüğünde ulemayı siyasi bir organizasyon etrafında toplama konusunda yoğunlaştı. “Ulemayı halkla birleştirme” tasarısını bir model biçiminde gerçekleştirdi ve bir yıl sonra Humeyni'nin emri ve diğer âlimlerin katılımıyla İslam Devrim Konseyi kuruldu.
Beheşti, İslam Konseyi üyeliğinin yanı sıra, anayasayı hazırlamakla görevlendirildi ve bu işi uzmanların yardımıyla gerçekleştirdi. Birçok liberal görüşlünün karşı olmasına rağmen kesin delillerle "velayeti fakih"i anayasaya yerleştirdi.
İslam devriminin başarıya ulaşmasından sonra Ayetullah Hamaney ile birlikte İslami Cumhuriyet Partisi'ni kurdu. Ölümüne kadar da bu partinin başkanlığını yürüttü. Ayrıca Humeyni tarafından 1979 yılında Yüksek Mahkeme Başkanlığına getirildi.
Öldürülüşü
[değiştir | kaynağı değiştir]28 Haziran 1981 yılında İslami Cumhuriyet Partisi'nde büyük bir patlama sonucu 72 arkadaşıyla birlikte öldü. Mezarı Tahran'da Beheşti Zehra kabristanında bulunmaktadır.
