Fahreddin-i Acemi
Molla Fahrettin Acemi | |
|---|---|
| Doğum | İran |
| Ölüm | 1460 Edirne |
| Meslek | Din alimi, müderris, Osmanlı Devleti müftüsü/şeyhülislamı. |
Molla Fahreddîn-i Acemî, (ō. 1460, Edirne), ilk Osmanlı şeyhülislamlarından müderris ve muhaddis.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Çocukluğu hakkında kaynaklara geçmiş bilgi yoktur. İran'da doğduğu tahmin edilebilir. Bu nedenle Acemî lakabı ile anılmıştır. Orada Seyyid Şerîf Curcânî'nin talebesi olduğu biliniyor. Çelebi Mehmed döneminde, 1410'lu yıllarda Osmanlı başkenti Bursa'ya geldiği tahmin edilmektedir. Bursa'da kendisi gibi İran'dan gelen Burhâneddin Haydar Herevî'den hadis okuyup icâzet aldı ve Sultaniye Medresesi'nde Molla Şemseddin Fenârî’nin oğlu Mehmed Şah Fenari’nin talebesi oldu.[2][3]
Sonra müderrisliğe başlamıştır. Şemseddin Molla Fenari'nin II. Murat döneminde 1430'da ölümü ile onun yerine "müftü" olarak atanmış ve günlük yevmiyesi 30 akçe tespit edilmiştir. II. Murat ve II. Mehmet dönemlerinde yaklaşık 30 yıl boyu bu görevde kalmıştır. Sünni inanışa çok bağlı bir din adamı olduğundan, II. Mehmet'in özellikle birinci padişahlık döneminde babası II. Murat Manisa'ya çekilmiş iken, saraya girmeyi başaran hurufi tarikatından kişilerle çatışmıştır. Onların yakılmaları caiz bulan fetva vermiştir.[3]
1460'ta Edirne'de ölmüştūr. Edirne'de kendi adına yaptırdığı Dar-ül-Hadis Medresesi, yani Fahrettin Acemi Medresesi, mihrabı önüne gömülmüştür.[3]
Hurufîlerin yakılması
[değiştir | kaynağı değiştir]Fahreddin-i Acemi tarafından kâfir oldukları gerekçe gösterilerek Hurufiler'in canlarının alınması yolunda bir fetva çıkarılması üzerine Fatih Sultan Mehmet'in de fetvaya karşı gelmemesiyle Hurufiler Edirne'de yakılan büyük ateşe atılarak diri diri yakılmıştı. İlk tekbiri Fahreddin-i Acemi'nin getirdiğine inanılır. Fahreddin-i Acemi Hurufilerin yakılması olayında, hem Hurufilerin yakılmaları için fetvayı vermiş, hem de kendisi bizzat diri diri ateşte yakılmalarına yardımcı olmuştu.[4][5][6][7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Aşıkpaşazade (2013). Âşıkpaşazâde tarihi : [Osmanlı tarihi, 1285-1502]. 1. basım. Necdet Öztürk, Preussische Staatsbibliothek. Or. Oct. İstanbul. s. 148. ISBN 978-605-5261-59-7. OCLC 855004747.
- ^ İlk Osmanlı Medreseleri. Mustafa Bilge. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını. 1984. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ a b c Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi III. Cilt 2. Kısım: XVI. Yüzyıl Ortalarından XVI. Yüzyıl Sonuna Kadar , Ankara:Türk Tarih Kurumu 1995 (6. Baskı) ISBN 975-16-0014-6 s.450-451
- ^ Tâcü't-Tevârih, Cilt 5, Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 55.
- ^ Abdülbaki Gölpınarlı, 100 Soruda Türkiye'de Mezhepler ve Tarikatlar, Gerçek yayınları, s. 157.
- ^ "Fatih'in yaktığı Matrix Tarikatı". 10 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.
- ^ Emre Kongar, Tarihimizle Yüzleşmek, Remzi Kitabevi, s.59.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi III. Cilt 2. Kısım: XVI. Yüzyıl Ortalarından XVI. Yüzyıl Sonuna Kadar , Ankara:Türk Tarih Kurumu 1995 (6. Baskı) ISBN 975-16-0014-6 s.450-451
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.4 say.10 [1]
- Yayın Kurulu, "Fahrettin Acemi Efendi" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.I s.431, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, ISBN 975-0800710
| Önce gelen: Molla Şemsüddin-i Fenari |
Osmanlı Şeyhülislamı 1430 - 1460 |
Sonra gelen: Molla Hüsrev |
