Deniz Ezgisi
Deniz Ezgisi (veya Meryem Ezgisi, Az Yaşir Moşe, İbranice: שירת הים, Şirat HaYam) Eski Ahit'in Çıkış kitabında yer alan bir şiirdir.[1] 20 ve 21. baplarda geçen daha kısa olan ilahi ise Miryam ve diğer kadınlar tarafından söylendi.[2] İddia edildiğine göre bu ezgi, İsrailoğulları Kızıldeniz'i geçip güvenliğe kavuştuğu zaman, denizi geçmeye çalışan Mısır ordularının yıkılmasından sonra ve Kenan topraklarını fethetmeden önce söylendi.
Yahudi dua kitaplarında yer alan bu şiir, her gün sabahları söylenen şahrit duasında tekrarlanır. Bu şiir ayrıca Doğu Ortodoks kanon müziğinin ilk ilahisini oluşturur ve buna Musa Kasidesi veya Ezgisi denir.[3] Roma Katolikleri de bunu ayinlerinde kullanıp buna Musa'nın Ezgisi der ve bu Tesniye'deki "Musa Ezgisi" ile karıştırılmamalıdır.
Köken
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu şiir Beşalah peraşasında yer almaktadır. Tevrat'ta metin basit sütunlar halinde yazılmasına rağmen bu ezgi, Musa Ezgisi ile birlikte, farklı yazılır ve yukarıdaki resimde de görüldüğü üzere kelimeler tuğla dizilişine benzer. Bu diziliş, Kızıldeniz'i ve denizin iki yakasını simgeler.
Tercüme
[değiştir | kaynağı değiştir]Ezginin İbranice/Türkçe tercümesi şöyledir:
א אָז יָשִׁיר-מֹשֶׁה וּבְנֵי יִשְׂרָאֵל אֶת-הַשִּׁירָה הַזֹּאת, לַיהוָה, וַיֹּאמְרוּ, {ר} לֵאמֹר: {ס} אָשִׁירָה לַיהוָה כִּי-גָאֹה גָּאָה, {ס} סוּס {ר} וְרֹכְבוֹ רָמָה בַיָּם. {ס} 1 Musa'yla İsrailliler RAB'be şu ezgiyi söylediler: "Ezgiler sunacağım RAB'be, Çünkü yüceldikçe yüceldi; Atları da, atlıları da denize döktü.
ב עָזִּי וְזִמְרָת יָהּ, וַיְהִי-לִי {ר} לִישׁוּעָה; {ס} זֶה אֵלִי וְאַנְוֵהוּ, {ס} אֱלֹהֵי {ר} אָבִי וַאֲרֹמְמֶנְהוּ. {ס} 2 Rab gücüm ve ezgimdir, O kurtardı beni. O'dur Tanrım, Övgüler sunacağım O'na. O'dur babamın Tanrısı, Yücelteceğim O'nu.
ג יְהוָה, אִישׁ מִלְחָמָה; יְהוָה, {ר} שְׁמוֹ. {ס} 3 Rab gücüm ve ezgimdir, O kurtardı beni. O'dur Tanrım, Övgüler sunacağım O'na. O'dur babamın Tanrısı, Yücelteceğim O'nu.
ד מַרְכְּבֹת פַּרְעֹה וְחֵילוֹ, יָרָה בַיָּם; {ס} וּמִבְחַר {ר} שָׁלִשָׁיו, טֻבְּעוּ בְיַם-סוּף. {ס} 4 "Denize attı firavunun ordusunu, Savaş arabalarını. Kızıldeniz'de boğuldu seçme subayları.
ה תְּהֹמֹת, יְכַסְיֻמוּ; יָרְדוּ בִמְצוֹלֹת, כְּמוֹ {ר} אָבֶן. {ס} 5 Derin sulara gömüldüler, Taş gibi dibe indiler.
ו יְמִינְךָ יְהוָה, נֶאְדָּרִי בַּכֹּחַ; {ס} יְמִינְךָ {ר} יְהוָה, תִּרְעַץ אוֹיֵב. {ס} 6 "Senin sağ elin, ya RAB, Senin sağ elin korkunç güce sahiptir. Altında düşmanlar kırılır.
ז וּבְרֹב גְּאוֹנְךָ, תַּהֲרֹס {ר} קָמֶיךָ; {ס} תְּשַׁלַּח, חֲרֹנְךָ—יֹאכְלֵמוֹ, כַּקַּשׁ. {ס} 7 Devrilir sana başkaldıranlar büyük görkemin karşısında, Gönderir gazabını anız gibi tüketirsin onları.
ח וּבְרוּחַ {ר} אַפֶּיךָ נֶעֶרְמוּ מַיִם, {ס} נִצְּבוּ כְמוֹ-נֵד {ר} נֹזְלִים; {ס} קָפְאוּ תְהֹמֹת, בְּלֶב-יָם. {ס} 8 Burnunun soluğu karşısında, Sular yığıldı bir araya. Kabaran sular duvarlara dönüştü, Denizin göbeğindeki derin sular dondu.
ט אָמַר {ר} אוֹיֵב אֶרְדֹּף אַשִּׂיג, {ס} אֲחַלֵּק שָׁלָל; תִּמְלָאֵמוֹ {ר} נַפְשִׁי-- {ס} אָרִיק חַרְבִּי, תּוֹרִישֵׁמוֹ יָדִי. {ס} 9 Düşman böbürlendi: 'Peşlerine düşüp yakalayacağım onları' dedi, 'Bölüşeceğim çapulu, Dileğimce yağmalayacağım, Kılıcımı çekip yok edeceğim onları.'
י נָשַׁפְתָּ {ר} בְרוּחֲךָ, כִּסָּמוֹ יָם; {ס} צָלְלוּ, כַּעוֹפֶרֶת, בְּמַיִם, {ר} אַדִּירִים. {ס} 10 Üfledin soluğunu, denize gömüldüler, Kurşun gibi engin sulara battılar.
יא מִי-כָמֹכָה בָּאֵלִם יְהוָה, {ס} מִי {ר} כָּמֹכָה נֶאְדָּר בַּקֹּדֶשׁ; {ס} נוֹרָא תְהִלֹּת, עֹשֵׂה {ר} פֶלֶא. {ס} 11 "Var mı senin gibisi [tapılan] ilahlar arasında, ya RAB? Senin gibi kutsallıkta görkemli, heybetiyle övgüye değer, Harikalar yaratan var mı?[4]
יב נָטִיתָ, יְמִינְךָ--תִּבְלָעֵמוֹ, אָרֶץ. {ס} 12 Sağ elini uzattın, Yer yuttu onları.
יג נָחִיתָ {ר} בְחַסְדְּךָ, עַם-זוּ גָּאָלְתָּ; {ס} נֵהַלְתָּ בְעָזְּךָ, אֶל-נְוֵה {ר} קָדְשֶׁךָ. {ס} 13 Öncülük edeceksin sevginle kurtardığın halka, Kutsal konutunun yolunu göstereceksin gücünle onlara.
יד שָׁמְעוּ עַמִּים, יִרְגָּזוּן; {ס} חִיל {ר} אָחַז, יֹשְׁבֵי פְּלָשֶׁת. {ס} 14 Uluslar duyup titreyecekler, Filist halkını dehşet saracak.
טו אָז נִבְהֲלוּ, אַלּוּפֵי {ר} אֱדוֹם-- {ס} אֵילֵי מוֹאָב, יֹאחֲזֵמוֹ רָעַד; {ס} נָמֹגוּ, {ר} כֹּל יֹשְׁבֵי כְנָעַן. {ס} 15 Edom beyleri korkuya kapılacak, Moav önderlerini titreme alacak, Kenan'da yaşayanların tümü korkudan eriyecek.
טז תִּפֹּל עֲלֵיהֶם אֵימָתָה {ר} וָפַחַד, {ס} בִּגְדֹל זְרוֹעֲךָ יִדְּמוּ כָּאָבֶן: {ס} עַד {ר} יַעֲבֹר עַמְּךָ יְהוָה, {ס} עַד-יַעֲבֹר עַם-זוּ {ר} קָנִיתָ. {ס} 16 Korku ve dehşet düşecek üzerlerine, Senin halkın geçinceye dek, ya RAB, Sahip olduğun bu halk geçinceye dek, Bileğinin gücü karşısında taş kesilecekler.
יז תְּבִאֵמוֹ, וְתִטָּעֵמוֹ בְּהַר נַחֲלָתְךָ-- {ס} מָכוֹן {ר} לְשִׁבְתְּךָ פָּעַלְתָּ, יְהוָה; {ס} מִקְּדָשׁ, אֲדֹנָי כּוֹנְנוּ {ר} יָדֶיךָ. {ס} 17 Ya RAB, halkını içeri alacaksın. Kendi dağına, yaşamak için seçtiğin yere, Ellerinle kurduğun kutsal yere dikeceksin, ya Rab!
יח יְהוָה יִמְלֹךְ, לְעֹלָם וָעֶד. {ס} 18 RAB sonsuza dek egemen olacak."
Yom Vayyoşa ketubası
[değiştir | kaynağı değiştir]Ketubá del Seten Dia de Pesah (veya כתובה ליום השביעי של פסח - Ketuba Le-yom Ha-şebi'i şel Pesah - Pesah'ın yedinci günü ketubası) Ladino dilinde ayinsel bir şiirdir ve Firavun'un Sazlıklar Denizi'nde yenilgisini anlatır. Başta Türkiye Yahudileri olmak üzere bazı Sefaradlar, bu ezgiyi İbrani takvimine göre Pesah'ın yedinci günü olan 21 Nisan'da söylerler ve bu Yom Vayyoşa yani "Deniz Ezgisi Günü" olarak bilinir. Yahudi geleneğine göre, bu gün Firavun'un ordusunun Sazlıklar Denizi'nde boğulduğu gündür ve İsrailoğulları bu ezgiyi zafere şükranlık amacıyla söylediler.
Bir ihtimale göre metine ketuba (evlilik belgesi) denmesinin sebebi geleneksel olarak Tanrı ile Yahudi halkının ilişkisinin bir evlilik olarak tasvir edilmesidir ve Kızıldeniz'in yarılması bu birliktelikteki önemli kilometretaşlarından biridir. En nihayetinde "evlilik" bundan 42 gün sonra Sina Dağı'nda gerçekleşti.
Bu Ladino şiirinin ezgisi (metnin diğer kısımlarıyla birlikte) Isaac Levy'nin Anthology of Sepharadic Hazzanut eserinde bulunur.[5]
Bilimadamlarının yorumları
[değiştir | kaynağı değiştir]Belgesel hipoteze göre Deniz Ezgisi önceleri bağımsız bir metindi fakat sonradan Yahvist kaynağa ve ardından Tevrat'a eklendi.
Bu teoriye göre, metnin orijinalinde muhtemelen daha da çok bilgi bulunur. Bu metnin Elohist kaynağa eklendiği de görülür fakat derlendikten sonra Elohist kaynaktan sadece ilk iki satır alındığı ve geri kalanının Yahvist kaynaktan geldiği görülür.
Bazı bilimadamlarına göre ise de,[6] ezgide Edom, Moav ve Filist yerlilerinden bahsedildiği için, olaylar Mısır'dan ziyade Şeria Nehri yakınlarında gerçekleşen başka bir olayı anlatmaktadır.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- A collection of articles on the Song of the Sea from a Jewish perspective.12 Ocak 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi @ Chabad.org
- Biblical Hebrew Poetry - Reconstructing the Original Oral, Aural and Visual Experience6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Song of the Sea (Exodus 15:1b-18) Reconstructed6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Çıkış 15:1-18
- ^ Çıkış 15:20-21
- ^ The Psalter According to the Seventy (1987). Boston: Holy Transfiguration Monastery. ISBN 0-943405-00-9.
- ^ This section is called the Mi Chamocha (İbranice: מִי-כָמֹכָה) and is song in congergations.
- ^ Isaac Levy's Anthology of Sepharadic Hazzanut (Antologiya shel Hazzanut Sefaradit, 1965), vol. on the Three Festivals, p. 409, #335.
- ^ e.g. James Kugel, The Bible as it Was.
