İçeriğe atla

Kemerhisar, Bor

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Kemerhisar sayfasından yönlendirildi)
Kemerhisar
Belde
Harita
Niğde'nin Türkiye'deki konumu
Niğde'nin Türkiye'deki konumu
Niğde üzerinde Kemerhisar
Kemerhisar
Kemerhisar
Kemerhisar'ın Niğde'deki konumu
ÜlkeTürkiye
İlNiğde
İlçeBor
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İdare
 • Belediye başkanıRamazan Oya (CHP)
Rakım1100 m
Nüfus
 (2014)
 • Toplam5.307
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu388
İl plaka kodu51
Posta kodu51730[2]

Kemerhisar, Türkiye'nin Niğde ilinin Bor ilçesine bağlı bir beldedir. Bor merkez bucağından sonra Bor ilçesinin diğer tek bucağıdır.[3] Niğde il merkezinin 24 km güneyinde,[4] Bor ilçe merkezine 8 km uzaklıkta[5] ve Bahçeli beldesiyle bitişik durumdadır. Gülek Geçidi'nin Kapadokya'ya açıldığı bölgedeki yüzlerce yıllık tarihe sahip belde geç Hitit ve Romalılar döneminde öne çıkmıştır.[6] Kemerhisar, Tyana ören yeri, su kemerleri ve Romalılardan kalma birçok eseri barındırır.

Köken bilimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar adı, Bahçeli ile Kemerhisar arasında bulunan, Romalılarca yapılmış su kemerlerinden gelmiştir.[7] Roma İmparatorluğundaki Tyana'nın Türkiye Cumhuriyeti'ndeki adıdır.[8] Dil bilgisi olarak incelendiğinde, kemer ve hisar sözcüklerinin oluşturduğu, "kemerden yapılma hisar" anlamındaki takısız ad tamlamasının bitişik yazılmış şeklidir. Kemer sözcüğü Farsçadan Türkçeye geçmiştir.[9] Farsça كمر (kamar) bir mimarlık terimi olup, aslen Öz Türkçe "kuşak" sözcüğüne karşılık gelir.[10] "Küçük kale" anlamındaki[11] hisar sözcüğü ise Arapça حصار (ḥiṣār) sözcüğünden Türkçeye geçmiştir.[12]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Tyana

Bölgede (Kemerhisar-Bahçeli) yerleşim geçmişinin tarih öncesi zamanlara dayandığı düşünülmekterdir. Bahçeli'deki Roma Havuzu ve Köşk Höyük kazıları, bölgenin M.Ö. 6030'a varan eski bir tarihe sahip olduğunun göstergesi olmuştur.[13] Günümüz Kemerhisar'ının ise tarihi ismi Tyana'dır.[14][15] 1880-1881 yılları arasında ilk kez Wilson, sonra Ramsay mesafe cetveline göre höyüğün (Tyana) yerini tespit etmişlerdir. Daha sonra Hitit ve Asur çivi yazılı tabletlerindeki metinlerinden bu yerin Hititlerce Tuvanuva ya da "Tuvana" denen şehir olduğu ortaya çıkmıştır.[16] Kemerhisar, Hititler döneminde Tuvanuva, Persler ve Büyük İskender zamanında Dana,[17] Romalılar döneminde ise Tyana olarak tanınmıştır.[18] O dönemde kent Kapadokya ilinin en güney merkezidir.[17] Geçici bir süre için Kapadokya Krallığı'na taht şehri yapılan Tyana'ya kralının adı (Özep) verilerek Özebya denilmiştir.[16] Türkler ise Anadolu'ya geldikten sonra höyüğün üzerinde kurdukları köye Bizans döneminde önemli bir hristiyanlık merkezi olması nedeniyle[17] Kilisehisar (veya Kisasar[8]) adını vermişlerdir.[14] Beldenin belediye teşkilatı 1916'da kurulmuştur.[19] 1935'te Niğde ili meclisinde alınan bir kararla Kilisehisar'a Romalılardan kalma su kemerlerinden dolayı[7] Kemerhisar denmiştir.[8] Günümüz Bahçeli kasabası (eski Diravun) önceleri Kemerhisar'ın (Tyana'nın) bağ ve bahçeleri olarak oluşmuş daha sonra insanlar yerleşmeye başlamıştır. Kemerhisarlılar Bahçeli'ye yaz aylarında gelerek bağ evlerinde oturmuşlar, ürün hasatlarını yaptıktan sonra kışın Kemerhisar'a göçmüşlerdir.[20]
Tyana kenti Romalılar döneminde gelişmiş ve günümüz Bor ilçesini de kaplamıştır.[14] O tarihlerde Bor daha kurulmamıştı, Türklerin Anadolu'ya göçleri döneminde, Bor yerleşim birimi bir köy olarak Anadolu'ya gelen Oğuz Türklerince kurulacaktı.[21] Tyana, Orta Çağ'ın ortalarına değin Orta Anadolu ve Toroslarda egemenliklerini sürdüren devletlerin, uygarlıkların belirli aralıklarla da olsa askeri ve dinsel yönden önemli bir kenti veya başkenti olmuştur. Bu uygarlıkların başlıcaları şunlardır:[8] Hattiler, Luviler, Hititler, Frigler, Kimmerler, Persler, Romalılar, Abbasiler, Bizanslılar, Selçuklu Hanedanı, Osmanlılar. Başlangıçta önemli kentler arasında gözde olan Tyana Selçuklular ve Osmanlılar zamanında sönük kalmıştır. Onun yerine Selçuklular Niğde köyünü imar ederek, Selçuklu devrinin önemli bir askerî merkezi hâline getirdiler.[22] Osmanlılar döneminde Niğde de önemini yitirmiş; Aksaray, Kayseri, Konya bayındırlaşmıştır.[8][22]

Tyanalı Apollon'un resmedildiği bir sikke

Tyanalı Apollon

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Tyanalı Apollon

Tyanalı Apollon, yenipisagorcu bir Yunan filozoftur. Tyana'da doğan Apollon, 16 yaşındayken Tarsus'a gitti. Tarsus'ta Pisagor'un okulunda okudu ve yenipisagorcu öğretinin önemli savunucularından biri olarak birçok ülkeyi dolaştı.[23] Bir okul kurduğu Efes kentinde öldü. Yaşamı İsa ile aynı döneme rastlayan düşünür, tarihin ilk vejetaryeni olarak biliniyor.[18]

Tarihi ve turistik yerler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tyana Ören Yeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir grup aydının ve Venedik Üniversitesi'nden emekli Prof. Dr. Asım Tanış'ın girişimleriyle oluşturulan tasarıyla birçok uygarlığa mekân olmuş Tyana antik kenti günışığına çıkmaya başlamıştır.[18] Kazı çalışmalarını Padova ve Venedik Üniversitesi öğretim üyeleri ve yardımcılarından oluşan İtalyan kazı heyeti başlatmıştır. Finansmanını İtalya'daki Klasik ve Doğu Uygarlıklarını Araştırma ve İnceleme Merkezi adlı kültür vakfının üstlendiği kazı çalışmasının başkanlığını, Padova Üniversitesi Eski Topoğrafya Kürsüsü öğretim üyesi arkeolog Prof. Dr. Guido Rosada yürütmüştür. Heyet 15 gün süren ilk araştırmalarda Tyana'nın yeraltındaki kalıntılarının yerlerini belirledi. Bu araştırmalarda, 3. yy.'a ait bir Roma hamamı[17] ve Kemerkapı mevkiinde 3 metre genişliğinde bir duvar ortaya çıktı. Hamamın sıcak, ılık ve soğuk olmak üzere 3 bölümden oluştuğu düşünülmektedir.[24] Ayrıca hamamın dışında bazı sütunlar ve birçok büyük bina kalıntısı vardır.[17] Kemerhisar Belediyesi'nin altyapı çalışmaları sırasında Tyana'nın Roma çağında önemli bir merkez olduğunu kanıtlayan eserler bulunmuştur. Bunlardan Kros heykeli, Gorge kabartması, Herakles heykeli, Kenthaur ile vahşi hayvanların mücadelesinin tasvir edildiği Friz parçası, Zeus tasviri, Pseudon kabartması Niğde Müzesi'nde sergileniyor.[18] Bu kazılar başlamadan önceki dönemlerde çıkarılan eserler, Bahçeli ve Kemerhisar'daki okulların bahçelerine veya boş alanlara konulmuştur.[8] Buna Kemerhisar Jandarma Karakolu yanındaki sonradan açık hava müzesine benzeyen bir parka dönüştürülmüş geniş alan örnek olarak verilebilir. Günümüzde belde bütün höyüğü örtmüş gibidir.[24]

Tyana Su Kemerleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Tyana

MÖ 30 - MS 395 yıllarını kapsayan Roma döneminde Tyana yoğun yapılaşma ile tarihinin en önemli dönemlerinden birini yaşamıştır. Antik kent, saraylarla, tapınaklarla, su kemerleriyle ve yerleşim birimleriyle oldukça büyük bir kent durumuna gelmiştir. Özellikle su kemerleri yüzyıllar öncesinin tarihine ışık tutan, somut belgeler olarak zamana direnen, tarihsel kimliğini yitirmeden dimdik ayakta kalabilen anıt yapılardır.[8] Niğde'nin 20 km güneyinde Adana-Kayseri yolunun 4 km kuzeyinde yer alan su kemerleri, Bahçeli'deki[25] Roma Havuzu'nun devamı niteliğindedir.[26] Tyana şehrinin su gereksinimini Roma Havuzu'ndan karşılamak için yapıldığı düşünülmektedir.[24] Antik Roma Havuzu'nun kaynak suyunu üzerlerindeki oluklardan Tyana'ya taşıyan kemerler,[27] I. ve II. yüzyılda[7] Roma İmparatorluğu'nda Beş İyi İmparator'dan ikisi olan Trajan ve Hadrianus tarafından yaptırılmıştır.[8] Yaklaşık 3–4 km uzunluğundaki kemerlerin (Kemerhisar'daki) 1,5 km'lik bölümü açıkta, (Bahçeli'deki) gerisi toprak altında olup, kullanılamaz durumdadır. Kemerlerde yapı taşı olarak travertenler kullanılmıştır.[26] Kemerlerden zamana direnerek ayakta kalanlar Kemerhisar beldesini Bahçeli beldesinin Saray Mahallesi'ne bağlayan yol üzerindedir.[8][17]

Kemerhisar İçmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bor'a 10 km uzaklıkta bulunan eski yazmalarda da sözü edilen[17][28] Kemerhisar İçmesi, Kemerhisar'ın 3 km güneyindedir.[29] İçmenin 15 °C'deki[17] sıcak suyunda sodyum bikarbonat, magnezyum karbonat ve tuz bulunur.[4] Suyu içme olarak mide, bağırsak, karaciğer ve böbrek hastalıklarında faydalıdır.[30] Ovanın ortasından kaynayan bu su, 1970'li yıllarda bir beton depo içerisinde toplanmıştır. Toprak yüzeyinden birkaç basamakla inilen çeşmesinden su sağlanmaktadır. Kaynağın 200 m ötesindeki bir bölüm çevreden sızan sularla bir gölcük halindedir. Bor Belediyesi bu kaynağın yanına bir tesis yaptırmıştır.[29] Ayrıca bir de havuz bulunmaktadır.[4] Yaz-kış açık olan günümüzdeki tesisler tatil amaçlı olabileceği gibi, şifalı sudan ve çamur banyosundan yararlanma amaçlı da kullanılabilmektedir.[17][31]

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]
Etnografya Müzesi'nde sergilenmekte olan; evlilik beklentisi, mutluluk ve bereketi temsil eden[32] el yapımı Kemerhisar halısı

Beldede Orta Anadolu kültürü hakimdir. Düğünler ve halk oyunları Ankara yöresiyle büyük benzerlik göstermektedir. Ayrıca Roma Havuzu çevresindeki yeşil alan "Köşk Mesire Yeri" olarak adlandırılmakta ve sıklıkla yararlanılmaktadır. Beldede günlük yaşantı gayet sakindir. Erkekler çalışma sonrası belde merkezindeki kıraathanelerde; kadınlar ise evlerde, örgü örerek, televizyon izleyerek vakit geçirirler. Bor İlçe Halk Kütüphanesi müdürlüğüne bağlı Kemerhisar Halk Kütüphanesi, bünyesindeki bir kütüphane memuruyla hizmet vermektedir.[27] Ayrıca, Tyana Kültür Turizm Vakfı beldede bulunmakta ve etkin olarak çalışmaktadır.[33]
Yerleşim yerinde toplu yerleşim tipi (konutlar birbirine yakın) egemen olup, Orta Anadolu'nun karakteristik yerleşim özelliklerini gösterir. Geleneksel konut tipi yanında yığma ve karkas konut yapımı ağırlık kazanmıştır. Ahşap, taş ve kerpiçten yapılmış evler betonarme konutlara dönüşmektedir.[27]

El Halıcılığı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde Kemerhisar'da el halıcılığıyla ilgilenen kişi sayısı bilinmemekle birlikte beldede keçe ve halı dokumacılığı eski zamanlardan beri yaygın bir gelenektir.[34] 18. ve 19. yüzyıllardan bugüne 3 el halısı saklanmıştır. Bunlardan ikisi bugün Ankara'daki Etnografya Müzesi'nde sergilenmekte, biri de özel bir kişisel koleksiyonda yer almaktadır.[35]

Halk müziği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Belde halk müziği, genelde İç Anadolu halk müzikleriyle benzerlik gösterir. Bilinen Kemerhisar türküleri şunlardır:[36]

  • Ereğliden Çıktım Sökün Eyledim
  • Küçükten Görmedim Ana Kucağı
  • Yavru Şahin Enginlerde Kışlamaz - uzun hava
  • Yüklendi Çeyizimde Gidiyor Göçüm - uzun hava

Şenlikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar'da yılda iki şenlik düzenlenmektedir. Kemerhisar Bahar Şenliği 2009,[37] Tyana Kültür ve Turizm Şenliği 2001 yılında düzenlenmeye başlamıştır.

Kemerhisar Bahar Şenliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar Bahar Şenliği her yıl nisan ayının ilk hafta sonu kutlanır. Şenlikte Kemerhisarlılara yemek ikramı yapılır, yerel sanatçılar yerel ve ulusal türküleri okurlar. 2009 yılındaki ilk şenlik Kemerhisar İçmeleri'nde düzenlenmiştir.[37]

Tyana Kültür ve Turizm Şenliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tyana Kültür ve Turizm Şenliği veya Festivali, öncelikle bölgenin, sonra ülkenin ilgisini binlerce yıllık tarihe sahip Kemerhisar'a çekebilmek ve bölgede insanlar arası iletişimi sağlamak için her yıl temmuz veya ağustos ayında düzenlenen, 2-3 gün süren bir şenliktir. Festival, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığının maddi katkıları ve Bor İlçe Kaymakamlığı ile Kemerhisar belde Belediye Başkanlığının koordinasyonu ile gerçekleştirilir.[38] Şenlik geleneksel hale gelmiş olup, her yıl binlerce insan katılmaktadır.[27] Her yıl şenliğin ilk günü sabah Merkez Park'tan festival yürüyüşü ile başlar; açılış konuşmaları ve daha sonra çeşitli etkinliklerle devam eder. Son gün ulusal üne sahip bir sanatçının konseriyle son bulur. Diğer akşamlarda ise genelde yerel sanatçılar konser verir veya çevre yerleşim yerlerinden gelen öğrencilerin hazırladığı gösteriler izlenir. Şenlik alanı olarak kuzeydoğudaki kazı alanın yanındaki, birçok su kemerinin de bozulmadan kalabildiği geniş alan kullanılır. 2009 yılında 9.'su düzenlenmiş olan şenliğe, ulusal sanatçı olarak Nuray Hafiftaş katılmıştır.[38]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bor'un ve beldenin bulunduğu bölge doğuya doğru uzanan bir yayla, güneye ve batıya doğru genişleyip uzayan bir ova konumundadır. Bu, Emen Ovası'dır.[39] İçinde bulunduğu bölgenin büyük bölümü ise Obruk Platosunda yer alır. Doğu, kuzey ve güneydoğusu dağlıktır. Dağlar çok yakın olmamakla birlikte, doğusu Aladağlar, kuzeyi ise Hasan ve Melendiz dağları ile çevrilidir.[34] Beldenin deniz seviyesinden yüksekliği 1100 metredir.[5] Genelde düzlük üstüne kurulmuş olup, beldenin çarşısı geniş alçak bir tepe üstündedir. Kemerhisar tüm Tyana antik kenti höyüğünü kaplamış[14] olmasına rağmen günümüzde Tyana antik kent kazılarının yapıldığı yer yalnızca bu tepenin bir yamacında bulunmaktadır. Çevrede orman yok denecek kadar azdır.[40]

Coğrafi konum

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar'ın komşu yerleşim birimlerine göre konumu aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.[41]

Kayı Bor Sazlıca
 
Emen Kuzey Bahçeli
Batı   Kemerhisar    Doğu
Güney
Seslikaya Bereket Havuzlu


İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar, karasal iklimin etki alanı içerisindedir. Kışlar kar yağışlı, sert ve soğuk, yazlar ise kurak ve Toros Dağları'na yakınlığından dolayı Akdeniz bölgesi ve diğer İç Anadolu Bölgesi yerleşim birimlerine göre serin geçer.[42] Bu nedenle yazları Çukurova'daki hava sıcaklığı ortalamasının çok yüksek olduğu illerden insanlar gelmekte ve yazın beldenin nüfusu artmaktadır. Kışları 15 gün kar yağışlı geçip, genellikle toprak 30 gün 30 cm karla örtülü kalır.[42] İklimsel bölge olarak Konya kapalı havzasına dahildir.[43] Aynı havzada ve 24 km uzaklıkta bulunan[4] Niğde il merkezinin iklim verileri aşağıdaki gibidir.

 {{{Yerleşim adı}}} iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara


Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar beldesinin kendisi de dahil 17 belde ve köyden oluşan Kemerhisar bucağında 2009 yılı kayıtlarına göre 12.665 kişi yaşamaktadır.[44] Kemerhisar beldesinin nüfus bilgileri ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Yıllara göre belde nüfus verileri[3][44][45]
2013 5.243
2012 5.254
2011 5.348
2010 5.449
2009 5.567
2008 5.742
2007 5.673
2000 8.331
1990 6.688

Yıllar içinde Kemerhisar; Bor, Niğde ve büyük şehirlere göç vermiştir.[17]

Yer bilimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar'ın da içinde bulunduğu Kapadokya bölgesinin Hasan Dağı, Erciyes Dağı ve Melendiz Dağları, Göllüdağ gibi yanardağların lavlarıyla oluştuğu düşünülmektedir. Bunların dışında, günümüzde var olmayan bazı yanardağların püskürttüğü lavların da oluşumdaki etkenlerden olması olasıdır.[46] Bölgede rüzgarın etkisiyle yayılan küller, daha sonradan taşlaşmış ve kalın bir katman oluşmasına sebep olmuştur. Volkanik hareketliliğin son bulması ise dördüncü zamanın başlarına rastlar ve ondan sonra ise aşınım süreci ağırlık kazanmıştır.[46]

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Belde ekonomisi tarımsal üretim ve turizme dayanır. Çiftçilik, meyvecilik, bağcılık yaygındır.[47] Yoğun olmamakla birlikte hayvancılıkla da uğraşılmaktadır. Tarım Kredi Kooperatifleri Konya Bölge Birliği, büyükbaş hayvancılığın gelişimi için Kemerhisar halkına yardımda bulunmuştur.[48] Tarım ve hayvancılıkta aile tipi küçük işletmeler egemendir. Bu işletmeler tarım ve hayvancılığı birlikte yapmaktadır. Kemerhisar'da bir adet 4/B statüsünde sözleşmeli Bor İlçe Tarım Müdürlüğü'nce görevlendirilmiş ziraat mühendisi çalışmaktadır.[47] Cuma günleri belde merkezinde pazar kurulur ve çevre köylerden getirilen ürünler burada satılır. Çevre yerleşim birimlerinde bulunan endüstri kuruluşları da belde çalışanlarına istihdam sağlamaktadır. Bahçeli Şeker mahallesindeki Bor Şeker Fabrikası ve Bor yolu üzerinde içerisinde birer adet bakım ve ikrar merkezi bulunan Şehit Albay Nuri Pamir Kışlası ve Bor Küçük Sanayi Sitesi başlıcalarıdır. Ayrıca beldede Kemerhisar Kasabası Esnaf ve Sanatkarlar Odası kurulu ve etkin durumdadır.[33] Önceleri Kemerhisar'da Ziraat Bankası ve Halk Bankası'nın birer şubesi bulunmaktaydı, bunlar sonradan kapatılmıştır.[49]

Tarım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beldenin doğu yakası (Bahçeli tarafı) meyve bahçeleriyle kaplıdır. Bunun dışında etrafında yer yer meyve bahçeleri olmakla birlikte genelde üzüm bağları ve tahıl tarlaları bulunur.[40] Patates ve soğan da ekilir. Endüstriyel ham madde olarak da çevrede şeker pancarı ekimi yapılır.[47] Meyve bahçelerinin büyük kısmı daha çok kışın ürün veren elma ağaçlarından oluşur.[17][50] Özellikle 2000'li yıllardan beri Bor İlçe Tarım Müdürlüğü'nce bölgede bodur elma üretimi yaygınlaştırma faaliyetleri yapılmaktadır.[47] Geri kalanlar arasında da kayısı çoğunluktadır.[17] Ara ara ceviz ağaçları da bulunur. Toplanan elmalar, çevre illerde satılır veya daha sonra pazarlanmak üzere soğuk hava depolarında depolanır. Bölgede iklim özellikleri tarımsal üretim ve verimi önemli ölçüde etkilemektedir. Üretim büyük ölçüde doğa koşullarına bağlıdır.[47] Örneğin; 2008'de kuraklık olmuş ve başvuran birçok çiftçiye Bor İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından kuraklık hak edişi ödenmiştir.[47]

Turizm ekonomisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski yıllarda Tyana mirasının önemini bilmeyen[8] belde son yıllarda turizm konusunda atağa kalkmış olup birçok otel ve pansiyon hizmete başlamıştır. Yalnız günümüzde hâlâ ziyaretçi turistlerin büyük çoğunluğu Niğde veya Bor'da konaklamaktadır. Önceleri sadece su kemerleriyle ünlü belde, Tyana antik kentinde kazıların başlamasından sonra daha çok ilgi çekmeye başlamıştır. Tyana Kültür ve Turizm Şenliklerinin düzenlenmeye başlamasından sonra da başta yerli turist olmak üzere turist sayısında artış olmuş, bu durum belde ekonomisini iyi yönde etkilemiştir. Kemerhisar İçmesi'nde özellikle çevre yerleşim birimlerinden insanların yararlandığı, işleyen tesisler bulunmaktadır.[31]

Belediye başkanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçildikleri yıllara göre belediye başkanları ve partileri şöyledir:[51]

Seçildiği yıl Belediye başkanları
2019 Ramazan Oya (CHP)
2014 Beytullah Kirazcı (CHP)
2009 İbrahim Ünal (AKP)
2004 İbrahim Ünal (AKP)
1999 Bülent Ilgaz (BĞMSZ)
1994 Rasim Adem (SHP)
1989 Rasim Adem (SHP)
1984 Rasim Adem (SODEP)
1977 Rasim Adem (CHP)
1973 Ali Ter (CGP)
1968 Mehmet Hilmi Hızıroğlu (AP)
1963 Mehmet Hilmi Hızıroğlu (AP)
1953 İbrahim Ünal

İdari birimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beldede 6 mahalle bulunmaktadır.[19] Bunlar; Cami, Çayır, Cumhuriyet, Han, Kemer ve Tepe mahalleleridir.[45][52]

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar beldesindeki okullar şöyledir:[53][54]

  • Hisar İlköğretim Okulu (Han Mahallesi)
  • Cumhuriyet İlköğretim Okulu (Kemer Mahallesi)
  • Etiler İlköğretim Okulu (Cami Mahallesi)
  • Sümer İlköğretim Okulu (Çayır Mahallesi)
  • Prof. Dr. Ali Yaramancı Lisesi (Cumhuriyet Mahallesi), Kemerhisar doğumlu bilim adamı Ali Yaramancı'nın kendi adına yaptırdığı okul.

Beldede bir tane de halk kütüphanesi bulunur.[27] Okulların özellikleri ve öğrenci sayılarıyla ilgili bilgiler ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.

2009 yılı itibarıyla beldedeki öğretimle ilgili veriler[27]
Öğretim düzeyi Okul sayısı Derslik sayısı Öğretmen sayısı Öğrenci sayısı
İlköğretim 4 33 35 798
Ortaöğretim 1 12 14 177
Toplam 5 49 42 975

Kemerhisar nüfusunun %17,5'i öğrenci statüsündedir ve beldede 24 öğrenciye bir öğretmen, 19 öğrenciye bir derslik ve 195 öğrenciye bir okul düşmektedir.[27]

Okuma yazma durumu

[değiştir | kaynağı değiştir]

2008 yılı kayıtlarına göre 6 yaş ve üzeri kişilerin okur yazarlık sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

2008 yılına göre beldede okuma yazma bilenler ve bilmeyenlerin sayıları[55]
Okuma yazma durumu Toplam Erkek Kadın
Okuma yazma bilmeyen 603 103 500
Okuma yazma bilen 4.565 2.365 2.200
Bilinmeyen 190 90 100

Eğitimlilik düzeyi

[değiştir | kaynağı değiştir]

2008 yılı kayıtlarına göre 15 yaş ve üzeri okuma yazma bilen kişilerin çeşitli eğitim düzeylerine göre sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

2008 yılına göre okur yazar belde halkının eğitimlilik düzeyi[56]
Bitirilen eğitim düzeyi Toplam Erkek Kadın
Bir okul bitirmediği halde okuma yazma bilen 297 103 194
İlkokul mezunu 1.569 728 841
İlköğretim mezunu 471 242 229
Ortaokul veya dengi okul mezunu 408 277 131
Lise veya dengi okul mezunu 819 468 351
Yüksekokul ve üzeri 192 138 54
Bilinmeyen 185 88 97

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beldede belediye destekli Yeni Kemerhisar Belediye Spor kulübü etkin durumdadır. Kulüp yalnızca futbolla ilgilenmekte ve amatör kümede mücadele etmektedir.[57] Kemerhisar Merkez Park Belde Evi, kulüp lokali olarak Yeni Kemerhisar Belediye Spor tarafından kullanılmaktadır.[58] Beldede ayrıca bir adet futbol sahası bulunur.[27]

Altyapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar'ın altyapı durumunun özeti aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Beldenin Altyapı Bilgileri
Sağlık Evi Sağlık Ocağı PTT Şubesi PTT Acentesi Su Şebekesi Kanalizasyon
Yok 2 adet Var Yok Var Var

Beldede 30 km uzunluğunda kanalizasyon ve yine toplam 30 km uzunluğunda içme suyu ağı bulunmaktadır.[59] Beldenin imar planı yapılmıştır.[19] Kemerhisar'da iki adet sağlık ocağı hizmet verir.[27][60] 2007-2008 yıllarında belediye tarafından kilitli parke ve asfalt yol yapım çalışmaları yapılmıştır.[19] Belde merkezinin cadde ve sokaklarının tümü ya kilitli parke ya da asfalttır; bağ, bahçe, arazi yollarının da %40'ı asfalttır.[59] 2009 yılı itibarıyla Kemerhisar Belediyesi sınırları içerisinde 25 km parke, 28 km asfalt, 65 km stabilize yol vardır.[19] Bölgede, yerüstü su kaynaklarının fakirliği nedeniyle yeraltı suyundan yararlanmaya dönük çalışmalara ağırlık verilmiştir.[47] Beldenin sulama suyu gereksinimi çeşitli yer altı sularından ve kısmen Bahçeli'deki Roma Havuzu'ndan sağlanır.

2009 yılı kayıtlarına göre, Kemerhisar Belediyesi hizmetlerinde 6 memur, 42 tam zamanlı işçi olmak üzere toplam 48 personel görev yapmaktadır.[19] Yine 2009 yılı kayıtlarına göre, belediye hizmetlerinde 3 damperli kamyon, 1 greyder, 2 kepçe, 4 otobüs, 1 minibüs, 2 binek tipi otomobil, 1 pikap, 1 cenaze aracı, 1 itfaiye aracı, 2 çöp toplama aracı, 1 traktör ve 1 ambulans olmak üzere toplam 20 adet araç kullanılmaktadır.[19]

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar'a veya Kemerhisar'dan başka bir yere kara yolu veya demir yolu ile ulaşmak mümkündür.

Kara yolu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar kara yolu ile Niğde'ye 24 km Bor'a 8, Aksaray-Niğde kara yoluna ve Kayseri-Adana kara yoluna dörder km uzaklıktadır. Gerekli olmadığı için belde içi toplu taşıma mevcut değildir, kişisel taşıt olarak motosiklet yaygındır. Halkın Bahçeli, Bor veya Niğde'yle ulaşımları belediyeye ait otobüsler veya belediye denetimli özel halk otobüsleriyle sağlanır.

2009 yılında Kemerhisar-Pozantı Otoyolu'nun 66 km uzunluğundaki ilk kısmı dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılmıştır.[61] Bu otoyol tamamlandığında Akdeniz Bölgesi İç Anadolu Bölgesi'ne ve Türkiye'nin güney komşuları da Anadolu'ya otoyol ile bağlanmış olacaktır.[62] Otoyolun parasal desteğini T.C. sağlamaktadır ve projeyi Karayolları Genel Müdürlüğü yürütmektedir.[63]

Demir yolu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemerhisar'da TCDD'ye ait bir ana hat istasyonu bulunmaktadır. Bu, Kayseri-Adana demir yolu üstünde Bor'dan sonraki istasyondur.[64] Anadolu'yu doğu ve güney illerine, Suriye ve Irak'a bağlayan demiryolunun üzerindedir.[65] TCDD Erciyes Ekspresi ile çeşitli yerleşim birimlerine yolcu taşımacılığı yapılmaktadır.[64]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Kemerhisar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014. 
  2. ^ "Kemerhisar, Bor, Niğde Posta Kodu". 28 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  3. ^ a b Türkiye İstatistik Kurumu. "Niğde İli yerleşim yeri nüfusları 2008". Erişim tarihi: 28 Aralık 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  4. ^ a b c d "Kemerhisar Tourism" (İngilizce). 26 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  5. ^ a b "Kemerhisar". Meydan Larousse. 11. cilt. ss. 154. sayfa. 
  6. ^ livius.org. "Tyana (Kemerhisar)" (İngilizce). 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
  7. ^ a b c Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. "Niğde'deki Ören Yerleri". 1 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  8. ^ a b c d e f g h i j "Tuana Kemerhisar". 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2009. 
  9. ^ Türk Dil Kurumu. "TDK Güncel Türkçe Sözlük - kemer". Erişim tarihi: 13 Şubat 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  10. ^ Sevan Nişanyan. "Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü - kemer". Erişim tarihi: 13 Şubat 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  11. ^ Türk Dil Kurumu. "TDK Güncel Türkçe Sözlük - hisar". Erişim tarihi: 13 Şubat 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  12. ^ Sevan Nişanyan. "Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü - hisar". Erişim tarihi: 13 Şubat 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  13. ^ www.ntvmsnbc.com. "Bahçeli köşk höyük - M.Ö. 6030". 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 
  14. ^ a b c d "Tyana (Kemerhisar)". 25 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  15. ^ Yale, Pat (2005). "Niğde'de görülecek yerler". Turkey (İngilizce). Lonely Planet. ss. s. 498. 
  16. ^ a b Kemerhisar Belediyesi. "Kemerhisar Tarihi". 10 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  17. ^ a b c d e f g h i j k l "The Land of Bor (Turkey)" (İngilizce). 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010. 
  18. ^ a b c d Milliyet Kültür & Sanat. "Tyana gün ışığına çıkıyor". 9 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  19. ^ a b c d e f g Bor Kaymakamlığı. "Bor İlçe sınırlarındaki Belediyelerin Özellikleri". bor.gov.tr. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2010. 
  20. ^ Bahçeli Atatürk Lisesi. "Bahçeli Kasabası Tarihi". 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 
  21. ^ Bor Kaymakamlığı. "Bor'un Tarihi". bor.gov.tr. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2010. 
  22. ^ a b "Niğde isminin kökeni". Yeni Rehber Ansiklopedisi. 15. cilt. ss. 193. sayfa. 
  23. ^ Kemerhisar Belediyesi. "Tyanalı Apollonius". 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  24. ^ a b c "Kemerhisar Taşı Toprağı Tarih". yesilbor.com. 13 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010. 
  25. ^ "Niğde ilindeki eski eserler". Yeni Rehber Ansiklopedisi. 15. cilt. ss. 198.sayfa. 
  26. ^ a b Niğde Üniversitesi. "Tyana (Kemerhisar) Su Kemerlerinin Jeoarkeolojik Özellikleri". 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2009. 
  27. ^ a b c d e f g h i Bor Kaymakamlığı. "Bor İlçesinin Sosyal Yapısı". bor.gov.tr. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2010. 
  28. ^ Planetware Turkey Travel Guide. "Kemerhisar Tourism". 26 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2009. 
  29. ^ a b Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. "Kemerhisar İçmeleri". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  30. ^ "Niğde, Kaplıca ve İçmeler". Yeni Rehber Ansiklopedisi. 15. cilt. ss. 199. sayfa. 
  31. ^ a b "Kemerhisar İçmesi". 12 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2009. 
  32. ^ T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı TEH Projesi. "18. yy Kemerhisar halısı". 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2009. 
  33. ^ a b Bor Kaymakamlığı. "Bor İlçesinin İdari Yapısı ve Nüfusu". bor.gov.tr. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2010. 
  34. ^ a b "Niğde ilinin Bor ilçesi". Yeni Rehber Ansiklopedisi. 15. cilt. ss. s.196-197. 
  35. ^ T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı TEH Projesi. "Niğde - Kemerhisar yöresi el halıları". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2009. 
  36. ^ Türkü Sitesi. "Kemerhisar yöresi türküleri". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2009. 
  37. ^ a b "Kemerhisar'da bahar şenlikleri". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2009. 
  38. ^ a b "Kemerhisar'da Şölen". Erişim tarihi: 20 Aralık 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  39. ^ Bor Kaymakamlığı. "Bor İlçesinin Coğrafi Yapısı". bor.gov.tr. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2010. 
  40. ^ a b "Niğde ilinin bitki örtüsü". Yeni Rehber Ansiklopedisi. 15. cilt. ss. 195. sayfa. 
  41. ^ "Kemerhisar haritası". 19 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2009. 
  42. ^ a b "Niğde iklimi". Yeni Rehber Ansiklopedisi. 15. cilt. ss. 195. sayfa. 
  43. ^ Meteoroloji Genel Müdürlüğü. "Niğde için hava tahmini". 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2009. 
  44. ^ a b Türkiye İstatistik Kurumu. "Niğde İli yerleşim yeri nüfusları 2009". Erişim tarihi: 26 Ocak 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  45. ^ a b "Kemerhisar Belediyesi (yerelNET)". 10 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  46. ^ a b Peribacası Dergisi. "Kapadokya Rehberi - Niğde". Erişim tarihi: 3 Şubat 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  47. ^ a b c d e f g Bor Kaymakamlığı. "Bor İlçesinin Ekonomik Yapısı". bor.gov.tr. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2010. 
  48. ^ Tarım Kredi Kooparatifleri Konya Bölge Müdürlüğü. "Çiftçinin Yüzü Yine Tarım Kredi Kooperatifleriyle Güldü". konya.tarimkredi.org.tr. 27 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010. 
  49. ^ Türkiye Büyük Millet Meclisi. "Niğde milletvekili Orhan Eraslan'ın soru önergesi" (PDF). tbmm.gov.tr. 1 Eylül 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2010. 
  50. ^ "Niğde, Ekonomi, Tarım". Yeni Rehber Ansiklopedisi. 15. cilt. ss. 195. sayfa. 
  51. ^ "Belediye Başkanları". kemerhisar.bel.tr. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022. 
  52. ^ Bor Kaymakamlığı. "Kasaba Muhtarlıkları". bor.gov.tr. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2010. 
  53. ^ "Okullar listesi (Niğde - Bor)". Erişim tarihi: 29 Aralık 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  54. ^ "MEB Kurum Rehberi". 24 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2009. 
  55. ^ Türkiye İstatistik Kurumu. "Bor ilçesi yerleşim yerleri okuma yazma durumları 2008". Erişim tarihi: 29 Aralık 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  56. ^ Türkiye İstatistik Kurumu. "Bor ilçesi yerleşim yerleri bitirilen eğitim düzeyleri 2008". Erişim tarihi: 29 Aralık 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  57. ^ "Yeni Kemerhisar Belediye Spor". 16 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2009. 
  58. ^ Kemerhisar Belediyesi. "Belediye spor duyuru". 25 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2009. 
  59. ^ a b Kemerhisar Belediyesi. "Hizmetler". 24 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2009. 
  60. ^ Niğde İl Sağlık Müdürlüğü. "Kemerhisar 2 Nolu Sağlık Ocağı". Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  61. ^ Sabah gazetesi. "Kemerhisar-Pozantı Otoyolu Açıldı". Erişim tarihi: 27 Ocak 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  62. ^ TRT. "Kemerhisar-Pozantı Otoyolu Açıldı". 16 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2010. 
  63. ^ Hazine Müsteşarlığı. "Kamu Borç Yönetim Raporu - Kasım 2009" (PDF). 29 Aralık 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2010. 
  64. ^ a b Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları. "Erciyes Ekspresi durakları". 19 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
  65. ^ "Niğde ulaşımı". Yeni Rehber Ansiklopedisi. 15. cilt. ss. 195. sayfa. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kemerhisar,_Bor&oldid=33908823" sayfasından alınmıştır