Hippolitus (oyun)

Hippolitus, Euripides tarafından M.Ö. 428 yılında sahnelenmiş Antik Yunan tragedyasıdır. M.Ö. 428 yılı Dionysia'ında bu oyunun da içinde bulunduğu tetralogia, yarışmada birincilik ödülüne layık görülmüştür. Oyun, konusunu, mitolojik bir karakter olan Atina Kralı Theseus'un, Amazon Kraliçesi Antiope'den olma oğlu Hippolitus'un hikayesinden alır. Hippolitus, üvey annesi Phaidra'nın aşkına karşılık vermeyince, üvey annesinin ona attığı bir iftira sonucunda, hayatını kaybeden mitolojik bir karakterdir.

ÖZET

Atina Kralı Theseus'un Amazon Kraliçesi'nden olma oğlu Hippolitus, sonsuza kadar bakir kalmayı, aşktan uzak yaşamayı tercih etmiş ve kendisini Artemis'e adamıştır. Tanrıça Afrodit hakkında da, ülkesi Troizen'de herkese tanrıçanın tanrısal güçlerini aşağılamaktadır ve bu yüzden tanrıçanın hiddetini üstüne çeker. Hippolitus'un, Atina'daki babası Theseus'a yaptığı bir ziyaret sırasında babasının eşi olan Phaidra onu görür ve Tanrıça Afrodit, Phaidra'nın içine Hippolitus'un aşkını düşürür. Theseus'un, Atinalılarla, ülkesini geri almak için yaptığı savaşı kazanmasına rağmen, bir yıl boyunca gönüllü sürgün olarak eşi Phaidra ile Troizen'e gelmeleri aynı çatı altında Hippolitus ile kalacak olan Phaidra'nın aşkını dayanılmaz hale getirir.

Üvey oğluna duyduğu bu karşılıksız aşk yüzünden iyice güçten düşen kraliçe, günden güne solmaya başlar. Bu halini gören hizmetçisi daha fazla dayanamaz ve bu halin nedenini sorar. Aşkından utandığı için cevap vermek istemeyen kraliçe ısrarlara daha fazla dayanamayarak aşkını itiraf eder. Hizmetçi kadın, kraliçeye, aşkını Hippolitus'a açmasını ister. Ama kraliçe utancından ve gururundan dolayı bunu yapmayı reddeder ve böyle bir girişimde bulunmasını da hizmetçisine yasaklar.

Hanımının haline üzülen hizmetçisi, kraliçenin bütün yasaklamalarına rağmen, bir umut olarak bu aşkı Hippolitus'a, anlattıklarını kimseye söylememesi için yemin aldıktan sonra gizlice anlatır. Zaten aşka ve kadınlara karşı ilgi duymayan Hippolitus bir de böyle bir aşkın üvey annesi tarafından beslendiğini duyunca, hizmetçi kadını bu pis olaya araç olduğu için azarlar. Bağırışlara kulak misafiri olan Phaidra bu lafları işitir. Daha sonra sahneye de gelen Hippolitus, Phaidra'nın da yüzüne karşı lanet okur. Zeus'a kadın soyunu neden yarattığını sorar ve kızgınlıkla sahneyi terk eder.

Phaidra, hizmetçisine kendisinden izinsiz olarak böyle bir girişimde bulunduğu için kızar. Artık kendisine ölümden başka bir yol olmadığını söyleyerek saraya girer ve Hippolitus'a, kibrinden dolayı kızdığı için, onu da felakete sürüklemek ister. Üvey oğlunun ona zorla sahip olarak, onu kirlettiğini anlattığı bir mektup yazar ve gelinliğini boynuna dolayarak intihar eder. Theseus, o sıra da gitmiş olduğu ziyaretten dönünce, Phaidra'nın üstü örtülü cesedinin yanında ağlaşan koroyu görünce kimin öldüğünü sorar ve ölen kişinin karısı olduğunu gösterdiklerinde, neden kendini öldürdüğünü anlamaya çalışırken, Phaidra'nın elinde tutmuş olduğu mektubu görür. Daha önce, babası Denizler Tanrısı Poseidon'un, ona vermiş olduğu üç dilek hakkını kullanarak oğlunu öldürmesini ister. İşini garantiye almak için de diğer dilek hakkını da onu sürgün ederek kullanır.

Hippolitus, sahneye geldiğinde, babasının kendisini beddualar ederek sürgün etmesini dinler. Ettiği yemini bozmaktan korktuğu için üvey annesinin ona duyduğu aşkı anlatamaz, sadece iftiraya uğradığını ve mektupta yazılan suçları işlemediğini söyler ama babasını ikna edemeyince arkadaşlarıyla birlikte şehirden ayrılmak üzere sahneyi terk eder.

Gelen bir haberci ile Theseus, dileğinin gerçekleştiğini öğrenir. Oğlu Hippolitus, Poseidon'un gönderdiği bir boğa yüzünden arabası yoldan çıkarılarak kayalara çarpmak suretiyle parçalanmıştır. Hippolitus'un can çekişmekte olan bedenini yanına getirmek için izin isterler.

Antik Tragedyada özellikle Euripides'in eserlerinde sıkça karşımıza çıkan, olaylar çözülmez bir noktaya gelince bir tanrı ya da tanrıçanın gelerek olayları nihayetlendirmesi bu tragedyada görülür ve Artemis sahneye gelerek Theseus'a oğlunun iftiraya uğradığını, üvey annesinin ona olan aşkından dolayı böyle bir oyun yaptığını ve tüm bunların neticesi olarak da sorumlunun Afrodit olduğunu söyler. Ama tanrılar arasındaki bir anlaşmaya göre bir tanrı bir işe kalkıştığında, diğer tanrıların bu işe karışması adet değildir diyerek, bu ana kadar neden görünmediğini açıklar. Babasının bir suçu olmadığından ötürü, Hippolitus'a seslenen tanrıça babasını affetmesini ister. O da kendini adadığı bu tanrıçanın isteğini geri çevirmez ve son nefesini vermeden önce babasını affeder ve oyun Hippolitus'un ölümüyle son bulur.