İçeriğe atla

McDonnell Douglas F-15 Eagle

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(F-15 Eagle sayfasından yönlendirildi)
F-15
TürüAvcı, Hava Üstünlük Uçağı
Ulusal köken ABD
ÜreticiMcDonnell Douglas/Boeing IDS
İlk uçuş27 Temmuz 1972
Hizmete giriş9 Ocak 1976
Diğer kullanıcılarAmerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri
İsrail Hava Kuvvetleri
Japon Öz Savunma Kuvvetleri
Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri
Üretim sayısı1,198
F-15 kullanıcıları (Normal F-15 Kullanıcıları Camgöbeği renkle, F-15E Strike Eagle Kullanıcıları Kırmızı renkle, her iki varyantın kullanıcıları Koyu Mavi renkle gösterilmiştir.)

F-15 Eagle her türlü hava şartlarında görev yapabilen, yüksek manevra yetenekli ve hava muharebelerinde üstünlük sağlamak üzere tasarlanmış bir avcı uçağı ve hava üstünlük uçağı'dır.

F-15 manevra yeteneği, ivmelenme, menzil, silah donanımı ve gelişmiş avionikleri (radar,yön bulma sistemi vs. vs.) ile çok üstün bir uçaktır. F-15'in elektronik sistemi birden fazla düşman uçağını tespit etme, bilgi toplama, izleme ve taarruza uygundur. Silah donanımı bir kişinin güvenli ve verimli bir şekilde hava muharebesi yapmasına imkân verecek bir tarzdadır.

F-15 Eagle 1960’ın ortalarında “FX” (Fighter Experimental- Deneysel Avcı) kavramı ile hayata geçirildi. FX çalışmalarının gayesi eşsiz manevra yeteneği olan, çok iyi avioniklerle ve silah teçhizatıyla donatılmış bir avcı uçağıydı. Bütün sanayiye açık olan rekabet 23 Aralık 1969’da sonuçlandı ve daha sonraları Boeing ile birleşecek olan McDonnell Douglas’a F-15 ihalesi verildi. USAF tarihindeki en başarılı uçak geliştirme ve siparişini içeren F-15A nın ilk uçuşu 27 Temmuz 1972’de gerçekleşti. Kazasız geçen bir deney ve değerlendirme sürecinden sonra uçak 14 Kasım 1974'te USAF’a teslim edildi. 1976 Ocak’ında da ilk “Eagle” 1. Taktik Avcı Filosu’na teslim edildi.

1978’de F-15C’lerin imalatına geçilene kadar 365 F-15A üretildi. F-15C tek kişilik hava üstünlük savaşçısı F-15A’nın geliştirilmiş bir modelidir. İlaveler geliştirilmiş avionikleri, arttırılmış dahili yakıt miktarını ve daha fazla brüt kalkış ağırlığını içermektedir. Tek kişilik F-15C ile iki kişilik F-15D USAF’a 1979’dan itibaren girmeye başladı.

Balkan olaylarında dört MiG-29 düşürmüş, Çöl Fırtınası Operasyonu’nda düşürülen 35 sabit kanatlı Irak uçağından 33’ünü düşürmüştür. Şu anda USAF’a ilaveten Suudi ve İsrail hava kuvvetlerinde 1,300’den fazla F-15 görev yapmaktadır.

Hava aracının en son müşterisi Katar'dır. Ağustos 2019 da 36 uçağı kapsayan 12 milyar $'lık anlaşmayla, Katar uçağın son kullanıcısı konumuna gelmiştir.[1] Test uçuşlarına Temmuz 2020'de başlayan uçakların ilkinin Mart 2021'de Katar'a teslim edilmesi öngörülmektedir. Projenin 2023'in ortasında tamamlanması planlanmaktadır.[2]

Teknik özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
F-15 Proje çizimi
  • Uzunluk: 19,43 metre
  • Yükseklik: 5,69 metre
  • Kanat açıklığı: 13,06 metre
  • Servis tavanı: 19812 metre
  • Hızı: 2,5 Mach (13716 metrede)
  • Ağırlık: 30.600 kilogram (tam yüklü)
  • Menzil: 2000-3500 kilometre
  • İtme: Çift motor (6744 lb)
  • Motor: 2 × Pratt & Whitney F100-PW-100 ya da 220 afterburning (ard yakma) turbofans
    • Özgün itme gücü: 14,590 lbf[124] (64.9 kN) her biri
    • Ard yakmayla itme gücü: 23,770 lbf (220[124] için 105.7 kN ) her biri

Çeşitleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tipik modeller

[değiştir | kaynağı değiştir]
USAF F-15C AIM-7 Sparrow'a ateş ederken, 2005
F-15E kokpitinin dolum tankerinden görüntüsü.
Bu madde F-15A, B, C, D ve benzer çeşitleri hakkındadır. F-15E, F-15I, F-15S, F-15K, F-15SG, F-15SA, F-15QA, F-15X/F-15EX ve diğer F-15E-tabanlı çeşitler için McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle sayfasına bakınız.
F-15A
Tek kişilik, tüm hava koşullarına uygun hava üstünlüğü avcı uçağı modeli. 1972–1979'da 384 adet üretildi.
F-15B
İki kişilik eğitim uçağı modeli. 1972–1979'da 61 adet üretildi.
F-15C
Geliştirilmiş tek kişilik, her hava koşuluna uygun hava üstünlüğü avcı uçağı modeli. 1979–1985'te 483 adet üretildi. Son 43 F-15C, AN/APG-70 radarı ve daha sonra AN/APG-63(V)1 radarı ile yükseltildi.
F-15D
İki kişilik eğitim uçağı modeli. 1979–1985'te 92 adet üretildi.
F-15J
Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri için tek kişilik tüm hava koşullarına uygun hava üstünlüğü avcı uçağı modeli. 1981–1997'de Mitsubishi Heavy Industries tarafından 139 adet üretildi.
F-15DJ
Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri için iki kişilik eğitim versiyonu. 1981–1997'de Mitsubishi Heavy Industries tarafından 25 adet üretildi.
F-15N Sea Eagle
F-15N, 1970'lerin başında ABD Donanması'na daha ağır olan ve o zamanlar "daha riskli" olarak kabul edilen Grumman F-14 Tomcat'e alternatif olarak önerilen taşıyıcı özellikli navalize edilmiş modeldi.Uzun menzilli bir radarı veya F-14 tarafından kullanılan uzun menzilli füzeleri yoktu. F-15N-PHX, AIM-54 Phoenix füzesini taşıyabilen, ancak F-15A'da AN/APG-63 radarının geliştirilmiş bir versiyonuna sahip, önerilen başka bir deniz versiyonuydu. Bunlar, katlanır kanat uçları, güçlendirilmiş iniş takımı ve gemide operasyon için daha güçlü bir kuyruk kancası içeriyordu.
F-15E Strike Eagle
Uygun yakıt depolarıyla donatılmış, iki kişilik, her hava koşulunda kullanılabilen çok amaçlı saldırı modeli. F-15I, F-15S, F-15K, F-15SG, F-15SA ve diğer modeller için geliştirildi. 1985'ten beri üretilen 400'ün üzerinde F-15E ve türev varyantları hala üretimde.
F-15SE Silent Eagle
Mart 2009'da Boeing, uygun yakıt tanklarını uyumlu silah bölmeleri ile değiştirmek ve ikiz dikey kuyrukları 15 derece dışa eğmek gibi değişiklikler yoluyla azaltılmış radar kesitine sahip Önerilen bir F-15E modeliydi.
F-15 2040C
F-15C'ye hava üstünlüğü rolünde F-22'yi tamamlamasına izin veren yükseltme teklif edildi. 2040C konsepti, Güney Kore ve İsrail'e önerilen Silent Eagle'ın bir evrimi olup, gözlemlenebilirliği düşük bazı iyileştirmelere sahiptir, ancak çoğunlukla en son hava yeteneklerine ve ölümcüllüğüne odaklanmıştır. Teklif, kızılötesi arama ve izlemeyi, silah istasyonlarının sayısını iki katına çıkarmayı, maksimum 16 havadan havaya füze için dörtlü rafları, Pasif/Aktif Uyarı Hayatta Kalma Sistemini, uyumlu yakıt tanklarını, yükseltilmiş APG-63(v)3'ü içeriyor. AESA ve F-22 ile veri aktarımına izin veren bir "Talon HATE" iletişim bölmesi.
F-15EX Eagle II
F15'in en güncel versiyonudur. Boeing şirketi tarafından tamamen kendi inisiyatifiyle üretilen bu versiyonda, uçağın kokpiti tamamen dijitalleştirilmiştir. Boeing şirketinin iddialarına göre F 15-EX modeli dünyanın en gelişmiş muharebe bilgisayarına sahiptir. Ayrıca silah istasyonlarının sayısı 27'ye çıkartılmıştır. Bu sayede uçak tek seferde 12 havadan havaya ve 15 de havadan karaya füze taşıyabilecektir. Bu versiyon ile F 15'in hizmet süresinin 2040'a kadar uzatılması planlanmaktadır. ABD ordusunun yakın zamanda bu uçaktan sipariş etmesi ve 2024'ten itibaren envantere girmesi planlanmaktadır. Tahmini üretim adedinin 144 olacağı konuşulmaktadır. Boeing şirketi bu versiyon için müşteri arayışına girmiştir. 2021 yılında Türkiye'nin F 35'e alternatif olarak bu uçaktan sipariş edeceği dedikoduları ortaya atılmış ancak yalanlanmıştır.

Prototipler

[değiştir | kaynağı değiştir]
F-15A 71–0280, ilk protorip
F-15A-1, AF Seri No. 71-0280
F-15A-1, AF Ser. No. 71-0281
F-15A-2, AF Ser. No. 71-0282
F-15A-2, AF Ser. No. 71-0283
F-15A-2, AF Ser. No. 71-0284
F-15A-3, AF Ser. No. 71-0285
F-15A-3, AF Ser. No. 71-0286
F-15A-4, AF Ser. No. 71-0287
F-15A-4, AF Ser. No. 71-0288
F-15A-4, AF Ser. No. 71-0289
F-15B-1, AF Ser. No. 71-0290
F-15B-2, AF Ser. No. 71-0291

Silahlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta McDonnell Douglas F-15 Eagle ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=McDonnell_Douglas_F-15_Eagle&oldid=32951539" sayfasından alınmıştır