Erzurum-Kars Platosu
Erzurum-Kars Platosu, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğu bölümünde bulunan volkanik plato.
Oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Arap levhasının ve Anadolu Levhasının çarpışması sırasında Tetis Okyanusunun kapanması sırasında oluşmuştur. Kıtasal çarpışma ve yerkabuğunun kalınlaşması sonucu yükselme gerçekleşmiştir. Çarpışmayla ilgili volkanizma sonucu pirolastik malzeme ve lavlarla plato örtülmüştür. 11 milyon yıl önce başlayan volkanik aktivite 2,5 milyon yıl önceye kadar sürmüştür. Bu süreçte plato volkanik malzeme yer yer 1 km kalınlığa ulaşmıştır. Volkanizma alanı GB-KD yönünde kesen ve volkanizma süresince etkin olan doğrultu atımlı fay sistemiyle yüzeye çıkmıştır. Fay hareketinin oluşturduğu çek-ayır havzaları lavlarla doldurulmuştur.[1]
İklim ve bitki örtüsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Denizden uzak ve yüksek olan platoda sert karasal iklim hakimdir. Yıllık ortalama sıcaklık 3-6 C, yıllık ortalama yağış miktarı 500–700 mm'dir.[2]
Yağışın çoğunluğu ilkbahar sonu yaz başına, en az yağış kışın düşmektedir. Eylül ayında başlayan don olayı Haziran ayına kadar devam etmektedir. Donlu gün sayısı yıllık ortalama Erzurum'da 150 gün, Kars'ta 180 gündür.[3]
Yazların kısa ve serin geçtiği platoda yağışlar alçak alanlardaki karasal iklimden bir miktar fazladır. Bu nedenle doğal bitki örtüsü olarak bozkır yerine yaz boyu yeşil kalan uzun boylu çayırlar hakimdir. Bozkır bitkileri yaz kuraklığı ile sararırken, plato çayırları yağışlı ve serin yaz boyunca yeşil kalır. Bozkırlarda küçükbaş hayvancılık özellikle koyunculuk yapılırken, platoda büyükbaş hayvancılık hakimdir.
Orman sınırı yaklaşık 2000 m'dir. Alçaklarda step karakterli alanlar bulunur. Platoda çoğunlukla hayvancılık yapılır, ekili alanlar %5 oranındadır.[4] Erzurum'un %22,3'ü, Kars'ın %21,7'si daimi otlak olarak kullanılır.[5]
Çayırlar, kışın erken gelmesinden dolayı, ayrışmadan toprak üzerinde birikir. Humusun bu nedenle çok olduğu topraklara Çernezyom (karatoprak) denir.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ KESKİN, Mehmet. "ÖZ" (PDF). ERZURUM - KARS PLATOSUNUN ÇARPIŞMA KÖKENLİ VOLKANİZMASININ VOLKAN STRATİGRAFiSi VE YENİ K/Ar YAŞ BULGULARI IŞIĞINDA EVRİMİ, KUZEYDOĞU ANADOLU. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
- ^ ÜNAL, Mehmet. "Çernezyomlar" (PDF). TOPRAK OLUŞUMU VE ÜLKEMİZDE ÇEŞİTLERİ. 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
- ^ a b ATALAY, Prof. Dr. İbrahim (1991). Türkiye Coğrafyası. Ankara: YENİÇAĞ. ISBN 975-95527-2-8.
- ^ ALTINLI, İ. Enver. "Doğu Anadolu bölgesi" (PDF). DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU'NUN JEOLOJİSİ. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
- ^ "İklim ve Yükseltinin Etkileri" (PDF). DOĞU ANADOLU PROJESİ ANA PLANI. dap.gov.tr. 2000. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.