İçeriğe atla

Elektronik devre elemanları

Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Elektronik bileşenleri sayfasından yönlendirildi)
Çeşitli elektronik devre elemanları ve devre elemanlarının boyunu karşılaştırmak için görsele eklenmiş bir cetvel.

Elektronik devre elemanları, elektrik devresinin çalışabilmesi için kullanılan parçalara denir. Aktif ve pasif devre elemanları olarak iki gruba ayrılır.[1]

Sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elektronik devre elemanları; pasif, aktif veya elektromekanik olarak sınıflandırılabilirler. Fizik kurallarına göre, kendi kendilerine enerji sağlayamayan bileşenler pasif bileşenler olarak kabul edilir. Bu sebeple pil bir enerji kaynağı olduğu için aktif bileşen olarak görülebilir.

Ancak devre analizi yapan elektronik mühendisleri pasiflik için daha sınırlayıcı bir tanım kullanır.

Aktif devre elemanları, çalışabilmeleri ve beklenen özelliklerini yerine getirebilmeleri için enerjiye (voltaja) ihtiyaç duyan devre elemanlarıdır. Tek başlarına kullanılsalar dahi (diyotlar gibi), verimli ve hesap edilebilir bir devre için pasif devre elemanlarına ihtiyaç duyarlar. Bu elemanlar, özel amaçlı elemanlardır. Kullanılacak devrenin özelliğine göre, aktif devre elemanlarının özellikleri ve türleri de değişmektedir.[2] Örneğin; transistörler, triyot vakum tüpleri (valfler) ve tünel diyotları gibi amplifikasyon bileşenleri aktif bileşenler arasındadır.

Pasif devre elemanları, görevini yerine getirirken herhangi bir enerjiye (voltaja) ihtiyaç duymayan ve tek tip maddeden yapılan elemanlardır. Bu elemanlar, genel amaçlı elemanlardır. Hemen hemen her elektronik devrede bulunurlar. Bu nedenle, bu elemanların genel yönleriyle tanınmaları, amaca uygun olarak kullanılmaları bakımından yeterlidir.[2] Pasif devre elemanları; direnç, kapasitör, indüktör ve transformatör gibi iki uçlu bileşenleri içerir.

Elektromekanik devre elemanları, hareketli parçaları veya elektrik bağlantılarını kullanarak elektrik işlemleri yerine getirebilen elemanlardır. İki terminalden fazla olan pasif bileşenlerin çoğu, karşılıklılık teoremi gereği iki portlu parametreler şeklinde tanımlanabilir. Aktif bileşenler (iki taneden fazla uca sahip olanlar) ise tam aksine genellikle bu özelliğe sahip değillerdir.

Aktif devre elemanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yarı iletkenler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Transistörler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Transistör küçük elektrik sinyalleri yükseltmek veya anahtarlamak amacıyla kullanabileceğimiz bir yarı-iletken devre elemanıdır. 3 veya daha fazla bacağı bulunan transistörün bacaklarından birisine uygulanan elektrik sinyali ile diğer bacakları arasındaki elektrik akımını kontrol edebiliriz.[3]

  • Alan etkili transistörler (FET)
    • MOSFET(metal oksit yarı iletken alan-etki transistörleri - şimdiye kadar en çok üretilen elektronik bileşendir)[4][5]
      • PMOS[6]
      • MMOS[6]
      • CMOS (tamamlayıcı MOS)
      • Güç MOSFET
        • LDMOS (yanal dağınık MOSFET)
      • MuGFET (çok-kapılı alan-etkili transistör)
        • FinFET (fin alan etkili transistörler)[7]
      • TFT (ince tabakalı transistör)
    • FeFET (ferroelektrik alan etkili transistör)
    • CNTFET
    • JFET (birleşik alan etkili transistör)
      • SIT
    • MESFET (metal yarı iletken FET)
    • HEMT (yüksek elektron hareketliliği olan transistör)
  • Kompozit transistörler
    • BiCMOS (iki kutuplu CMOS)
    • IGBT (Yalıtımlı Kapı Bipolar Transistör)[8]
  • Diğer transistörler
  • Tristör
    • Silikon Kontrollü Doğrultucu (SCR)[10]
    • Triyak[11]
    • Tek Bağlantılı Transistör (UJT)[12]
    • Programlanabilen tek eklemli transistör (PUT) [13]
    • SITh (Statik indüksiyon tristör)[14]

Diyotlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diyot, akım için tek yönlü anahtar olarak hareket eden bir yarı iletken cihazdır. Akımın bir yönde kolayca akmasına olanak sağlar ancak zıt yönde akan akımı ciddi şekilde sınırlandırır.[15]

Entegre devreler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Programlanabilir cihazlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Optoelektronik Cihazlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Görüntü teknolojileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akım tabanlı:

Modası geçmiş:

Güç kaynakları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Pasif devre elemanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Devreye güç kazandıramayan bileşenlere pasif aygıtlar denir. Bu cihazlar devredeki akım (enerji) akışını kontrol edemez ve çalışması için aktif cihazların yardımına ihtiyaç duyar. Pasif cihazlar için bazı örnekler dirençler, indüktörler ve kapasitörlerdir.[24]

Dirençler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akımı, devreye uygulanan gerilim ile doğru orantılı olarak geçiren (Ohm kanunu) ya da direnen.

Kondansatör (Kapasitör)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elemanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elektrik devresi: Elektrik devresi, elektrik akımının içinden geçtiği bir şerit veya yoldur.[27]

Ampermetre: Bir elektrik devresinden geçen elektrik akımının şiddetini ölçen alettir. Devreye seri bağlanır.[28]

Voltmetre: Devrenin herhangi iki noktası arasındaki potansiyel farkını (gerilimi) ölçmek için kullanılan araçtır. Voltmetre, potansiyel farkı ölçülecek iki nokta arasına paralel bağlanır.[29]

Multimetre: Akım, voltaj (gerilim) ve direnç değerlerini ölçmeyi sağlayan alettir.[30] Avometre de denmektedir.

Üreteç: Elektrikli devrede kullanılan; pil, akümülatör, batarya, güç kaynağı gibi elektrik kaynaklarıdır.[31]

Direnç: Direnç; elektrik akımının akışına direnç gösteren, bu esnada Ohm kanununa göre uçları arasında gerilim düşümüne sebep olan devre elemanıdır.

Anahtar: Devreden geçen akımın kesilmesini veya açılmasını sağlayan devre elemanıdır.

Batarya (Pil): Devreye enerji sağlayan birimdir.[32]Karşılıklılık teoremi

Bağlantı Kablosu: Devredeki elemanlar arasındaki bağlantıyı sağlayan, iletken madenlerden (bakır, demir, gümüş, altın, vb.) yapılan teldir.[33]

Yarı iletkenli elektronik devre elemanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ admin. "Temel Elektronik Devre Elemanları Nelerdir? | 10Amper". 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022. 
  2. ^ a b "Aktif – Pasif Devre Elemanları". diyot.net. 16 Ekim 2014. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  3. ^ "Transistör Nedir? Ne İşe Yarar? Transistör Çeşitleri". Maker | Türkiye | Robotistan.com. 1 Aralık 2021. 2 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  4. ^ "13 Sextillion & Counting: The Long & Winding Road to the Most Frequently Manufactured Human Artifact in History". CHM (İngilizce). 2 Nisan 2018. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  5. ^ Baker, R. Jacob (11 Ocak 2011). CMOS: Circuit Design, Layout, and Simulation (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-03823-9. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  6. ^ a b "NMOS Mantığı ve PMOS Mantığı". riverglennapts.com. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  7. ^ "FinFET'in Yapısı, Çeşitleri ve Uygulama Alanları". www.elektrikport.com. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  8. ^ devadmin (2 Eylül 2021). "IGBT Nedir? Insulated Gate Bipolar Transistor - devreyakan". devreyakan.com. 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  9. ^ "Darlington Transistör Nedir : Çalışması ve Uygulamaları". 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  10. ^ KOBİ, Lambdageeks Çekirdek. "Silikon Kontrollü Doğrultucu: Bilmeniz Gereken 19 Gerçek -". tr.lambdageeks.com. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  11. ^ "Triyak Nedir ve Nasıl Çalışır? | ElektrikPort Akademi". www.elektrikport.com. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  12. ^ "UJT (Unijunction Transistor - Tek Bağlantılı Transistör)". Kontrol Kalemi Forumları. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  13. ^ "Güç Elektroniği". diyot.net. 13 Ağustos 2013. 7 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  14. ^ Sabry, Fouad (10 Kasım 2022). Enerji Toplanması: Ortamda bulunan ortam enerjisini elektrik enerjisine dönüştürmek (İngilizce). One Billion Knowledgeable. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  15. ^ "Diyot nedir?". www.fluke.com. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 
  16. ^ devadmin (2 Eylül 2021). "Geçici Bastırma Cihazları / Transient Suppression Devices". devreyakan.com. 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  17. ^ Banerjee, Kaushikee. "Çığ Fotodiyodu nedir? | 5+ Önemli kullanımları ve özellikleri -". tr.lambdageeks.com. 25 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  18. ^ "Karışık Sinyal Sistemleri". FİGES AŞ. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  19. ^ "Hall Effect Sensörü, Hall Etkisi nedir? Nerelerde kullanılır? Arıza tespiti nasıl yapılır?". Maker | Türkiye | Robotistan.com. 2 Eylül 2021. 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  20. ^ senk (12 Temmuz 2015). "Akım (Algılayıcı) Sensörü Nedir ?". 22 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  21. ^ Randrianantenaina, Jean Luck; Baran, Ahmet Yasin; Korkmaz, Nimet; Kiliç, Recai (30 Aralık 2022). "Tukey pencere fonksiyonu ile tasarlanan memristör elemanının FPAA tabanlı gerçekleştirimi". Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi. 38 (3): 525-535. ISSN 1012-2354. 25 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  22. ^ Gzt (21 Kasım 2017). "Micro-LED ekran teknolojisi nedir, avantajları nelerdir?". Gzt. 25 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  23. ^ Sabry, Fouad (10 Kasım 2022). Enerji Toplanması: Ortamda bulunan ortam enerjisini elektrik enerjisine dönüştürmek (İngilizce). One Billion Knowledgeable. 25 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  24. ^ "Aktif ve Pasif Bileşenler Arasındaki Fark - Teknolojisi 2023". Web logo graphic. 25 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  25. ^ "Trimpot". diyot.net. 23 Ocak 2015. 30 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  26. ^ "Elektrolitik Kondansatör Elektrolitik Kondansatör Çeşitleri". 6 Mayıs 2015. 8 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023. 
  27. ^ admin. "Elektrik Devresi Nedir? Elektrik Devresi Malzemeleri Nelerdir? | 10Amper". 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022. 
  28. ^ admin (24 Şubat 2015). "Ampermetre Nedir? | ELEKTRİK REHBERİNİZ". 27 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
  29. ^ "Voltmetre Nedir? Nasıl Çalışır?". ENTES Elektronik. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
  30. ^ "Multimetre Nedir? Nasıl Kullanılır? En İyi Multimetre Tavsiyeleri". Maker | Türkiye | Robotistan.com. 28 Aralık 2020. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
  31. ^ admin (29 Mayıs 2018). "Üreteç Nedir? Üreteçlerin Seri ve Paralel Bağlanması | ELEKTRİK REHBERİNİZ". 31 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
  32. ^ "Basit Elektrik Devresi Elemanları Nelerdir?". www.fenokulu.net. 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
  33. ^ "Elektrik devresi nedir? Elemanları ve görevleri nelerdir? Tipleri nelerdir?". Elektrikinfo. 3 Kasım 2019. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Elektronik_devre_elemanları&oldid=33846352" sayfasından alınmıştır