Deri
Malzeme için deri (malzeme) sayfasına bakın
Deri, cilt veya ten, bazı hayvanların vücutlarını kaplayan en üst katman olup, altında barındırdığı kas ve organları koruyan doku tabakalarından oluşan bir örtü sistemi organıdır. Bu tabakanın altında yağ tabakası vardır.[1] Yağ tabakası canlının vücudunu sıcak tutar ve darbelere karşı korur. Burada bulunan ter bezleri boşaltıma yardımcı olur. Deri solunumu nemli vücut yüzeyinde gerçekleşir. Hücrelerde oluşan (O2) oksijen difüzyonla atılır. CO2'de difüzyonla atılır. Bu canlıların gelişmiş organları yoktur. Dış ortamla gaz alışverişi nemli deriden difüzyonla geçer. Derinin nemli kalması mukus tabakası ile gerçekleşir.[2]
Cilt hayvanları dışarıya karşı koruyan bir bariyerdir. Aynı zamanda vücut ısısını ve su dengesini korur, çeşitli zararlı maddelerin ter yoluyla vücuttan atılımını gerçekleştirir. Üç tabakadan oluşur. En altta, destek dokusu olan kollajen, kan damarları ve salgı bezleri bakımından zengin dermis tabakası yer alır.[3] Ortada stratum bazale denilen sürekli yeni hücrelerin yapıldığı tabaka vardır ki bu hücreler yavaş yavaş cildin üst tabakalarına doğru yolculuk yaparlar ve yaklaşık 14. günde artık canlılıklarını kaybetmeye başlayarak en üstte birikirler ve stratum korneumu (boynuzsu tabaka) oluştururlar. Stratum bazalenin üstünde yer alan tabaka Stratum spinozumdur.[4] Bu iki tabakaya histologlar Stratum germinativum da demektedirler. Normal bir cildin sağlığını sürdürebilmesi için en üstteki ölü hücrelerin sürekli dökülüp yenilenmeleri gerekir.[5] Çünkü dökülüp yenilendikçe yeni deri 'daha temiz' olur. İnsan derisi kendini yaklaşık her 28 günde bir yeniler. Erkek cildi kadın cildine nazaran daha kalındır ve bu yüzden kendini yenileme süreci daha uzundur.[6][7]
Memelilerde deri, çok sayıda ektodermal doku katmanından oluşan bir örtü sistemi organıdır ve alttaki kasları, kemikleri, ligament ve iç organları korur.[8] Amfibilerde, sürüngenlerde ve kuşlarda farklı bir yapıdaki deri bulunur.
Balinalar, yunuslar ve musurgiller gibi deniz memelileri dahil tüm memelilerin derilerinde biraz kıl vardır.[9]
Deriler yapısal olarak dermis, bazal membran ve epidermis'den oluşur. Deri altı doku ise omurgalılarda örtü sisteminin en alt tabakasıdır.[10] Hayvanların kıl ile kaplı derisine kürk denir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Anatomy, Skin (Integument)". Wilfredo Lopez-Ojeda; Amarendra Pandey; Mandy Alhajj; Amanda M. Oakley. National Library of Medicine. 17 Ekim 2022. 29 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ "An Overview of the Skin". 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ "Skin 1: the structure and functions of the skin". 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ "Structure And Functions Of Skin". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ "Skin Anatomy". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ "Structure of normal skin". 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ "Anatomy of the Skin". 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ "human skin". 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ "Structure and Function of the Skin". 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ "Structure and Function of Skin". 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- ICD-10, Bölüm 12 (L00-L99): Cilt ve cilt altı dokusu hastalıkları
- Dermatoloji
- Deri hastalıkları
- Cilt kanseri
- Cilt beyazlatma
- Cilt bakımı
- Yumuşak doku
- Ektoderm
- Mezenşim
- Fasya
- Skleroderma
 | Anatomi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
