Dünyanın en yüksek yapıları
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Aralık 2016) |
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Mart 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Dünyanın en yüksek yapıları belirlenirken genellikle doğrudan tanım yapmak mümkünse de, dünyanın en yüksek binasını ya da kulesini belirlemek o kadar kolay olmamaktadır. Bunun nedenleri ya bina ve kule dendiği zaman tam olarak ne kastedildiğinin ya da bunların ölçümlerinin nasıl yapıldığının tartışmalı olmasıdır. Ulusal ve yerel prestij sorunları farklı insanların farklı cevapları kabul etmesine neden olmaktadır. Yani nesnel bir yaklaşım belirlemek oldukça zordur.
Kesin yükseklik söz konusu olduğunda en yüksek yapılar genellikle gökdelenlerdir Buna rağmen hâlen bazı soru işaretleri bulunmaktadır:
- listeye hala yapım aşamasında bulunan yapılar dahil edilmeli midir?
- suda yükselen binaların suyun altında kalan kısımları yüksekliklerine dahil edilebilir mi?
Kuleler söz konusu olduğunda şöyle bir tartışma da ortaya çıkar:
Binalar için şu tartışmalar söz konusudur:
- iletişim kulelerindeki gözlem odaları yaşanılabilir sayılmalarını sağlar mı?
- sadece yaşanılabilir kısımların yüksekliği mi sayılmalıdır?
- çatılardaki antenler binaların yükseklik ölçümlerine dahil edilebilirler mi? (bu özellikle bazı binalardaki helezon kulelerin yerine göre anten, yerine göre mimari bir detay olarak varsayıldığı durumlarda ön plana çıkar)
- Genel olarak baktığımızda bir nesnenin özellikleri,yapısı, tarihi geçmişi,ölçme birimi farklılık gösterebiliceğinden bu tarz yapılar arasında karşılaştırma yapmak zor olmaktadır.
En yüksek yapılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Burç Halife: Şimdilerde, ayakta duran en yüksek yapı, Dubai'deki 828 metre yüksekliğinde ve 160 kata sahip olan Burç Halife' dir. 2010 yılında tamamlanan yapı bu güne kadar yapılmış en yüksek insan eseri yapıdır.
Tokyo Skytree: Burç Halife'den sonra en yüksek yapı Japonya-Tokyo da bulunan 634 metre yüksekliğindeki Tokyo Skytree'dir. (İçinde yaşanılmadığı için en yüksek binalar listesinde yer alamaz)
Şangay Kulesi
En yüksek 3.yapı ise Çin'in Şangay kentinde bulunan 632m yüksekliğinde 128 katlı Şangay Kulesidir.
KVLY-TV Kulesi:
Ayakta duran en yüksek dördüncü yapı ise 629 metre yüksekliğinde olan ve Fargo şehri yakınlarında bulunan Blanchard, Kuzey Dakota'daki KVLY-TV kulesidir. Bir yayın anteni olan bu direk tamamen metalden yapılmadır ve gergi telleriyle desteklenmektedir.
Varşova Radyo Kulesi:
Varşova, Polonya yakınlarındaki Gąbin-Konstantynów'da bulunan Varşova radyo direği 645 metre (2,115 ft) yüksekliği ile KVLY-TV direğinden daha yüksek olmakla birlikte 8 Ağustos 1991'de yıkılmıştır.
Yayın antenlerinin dünyanın en yüksek binaları arasında kabul edilmemesinin baş nedeni kendi kendilerini destekliyor olmamalarıdır. Kendi kendini desteklemeyen bir diğer yapı örneği de yere bağlı olan helyum balonlarıdır. Eğer kendi kendini desteklemeyen yapılar da sayılsaydı, bu tür balonlar dünyanın en yüksekleri olurlardı. Gergi teli destekli direkler kalıcı olmak için tasarlanmışlardır ve kolayca sökülemezler. Örneğin, kötü hava şartlarında "bağlı balonlar" bulundukları yerden başka bir yere taşınabilirler ama yayın antenleri her tür hava şartında ayakta kalabilmelidir. Bu nedenle, diğer yerleşim amaçlı olmayan yapılar gibi, mimari yapılar olarak kabul edilirler.
Petronius Platformu:
Petronius Platformu 610 m (2,001 ft) yüksekliğindedir, bu haliyle en yüksek 5. ve kendi kendini destekleyen en yüksek 4. yapıdır. Ama bu petrol ve doğalgaz platformu kısmen dubalarla desteklendiği için bazı eleştirmenler suyun altında kalan kısmının, tıpkı diğer binaların yerin altında kalan kısımları gibi, ölçüme dahil edilmemesi gerektiğini ileri sürmektedirler.
CN Kulesi:
Kanada-Toronto'daki CN Kulesi 553.33m'dir (1,815 ft) ve Temmuz 1976'da açılmasından önce bile, yani 30 yıl boyunca, yerin üstündeki en yüksek kendinden destekli 1. yapı olmuştur.
Kingdom Tower:
Dünyanın yapımı tamamlanmamış en yüksek binası Kingdom Tower'dır. 2018 yılında daha önceki bütün rekorları kırmış olacaktır.
En yüksek binalar
[değiştir | kaynağı değiştir]
1998 yılına kadar en yüksek bina, boydan boya katları olan ve anteni dahil olmayan yapı olarak, rakipsiz olan Chicago'daki Sears Kulesi kabul ediliyordu. Kuala Lumpur, Malezya'daki Petronas İkiz Kuleleri inşa edildiğinde tartışmalar başladı çünkü Petronas Kulelerinin helezonu Sears Kulesi'nin çatısından itibaren dokuz metre daha yüksektir. Helezon dahil edilmediğinde Petronas Kuleleri, Sears Kulesi'nden daha yüksek değildir. Chicago'daki kongresinde, Yüksek Binalar ve Kent Yerleşimleri Konseyi (UYKYK) Sears Kulesi'ni dünyanın en yüksek binalığından üçüncü en yüksek binalığa indirdi ve Petronas Kuleleri en yüksek bina kabul edildi. Bu karar birçok tartışmaya neden oldu ve UYKYK dört farklı kategori belirlemeye karar verdi:
- Mimari ve yapısal en tepe noktasına kadar olan yükseklik (helezonlar ve kuleler dahil ama antenler, direkler ve bayrak direkleri hariç)
- İçinde yaşanılan son kata kadar olan yükseklik
- Çatının tepesine kadar olan yükseklik
- Anten tepesine kadar olan yükseklik
Yükseklik ana girişteki kaldırım seviyesinden itibaren ölçüm kabul edildi. Bütün bu kategorilerde Sears Kulesi ikinci veya üçüncülüğü elinde bulundurmaktaydı. Petronas birinciliği, Dünya Ticaret Merkezi ise dördüncülüğü almıştı. Birkaç ay içinde Sears Kulesi'ne yeni bir anten yerleştirilmesiyle dördüncü kategoride başı çekmeye başladı.
20 Nisan 2004'te, Taipei'deki Taipei 101 
(Çin, Tayvan) tamamlandı ve böylece ilk üç kategoride birinciliği aldı.
Günümüzde, Burç Halife ilk kategoride 828 m (2,717 ft), ikinci kategoride 584 m (1,918 ft) üçüncü kategoride 828 m (2,717 ft) ve dördüncü kategoride 829.8 m (2,722 ft) ile birinciliği elinde tutmaktadır. Önceden ilk 3 kategoride liderlik Taipai 101 ve ondan önce de Petronas kulelerindeydi.
Sears Kulesi, Burç Halife'den önce 527 m (1,729 ft) ile dördüncü kategoride hâla lider durumdaydı.Ondan önce de birincilik Dünya Ticaret Merkezi'ndeydi (DTM) fakat Chicago kulesinin batı yayın anteninin 2000 yılında uzatılmasıyla, 11 Eylül saldırısından bir yıl kadar önce, DTM liderliği yitirmiştir. Anteni dahil, birinci DTM kulesi 526 metreydi (1,727 ft). 11 Eylül 2001'de DTM, dünyanın yıkılan en yüksek binası kategorisinde birinci oldu ve bu kategoride rekorlar kitabında, DTM'nin bir zamanlar bir blok uzağında olan Singer binasının yerini aldı.
Ostankino Kulesi, CN Kulesi ve Tokyo Skytree bu dört kategorinin dışında tutulmaktadır çünkü "içinde yaşanılmayan" binalardır. Bu tanımlama içinde katlar ve duvarlar olan çerçeve yapıları kapsamaktadır.
Şu anda hâlâ ayakta duran en yüksek gökdelenlerin mimari tepelerine göre yüksekliklerinin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu liste, karşılaştırma kısmı hariç, özellikle seçilmiş bir yapı tipi ve yükseklik ölçüm sistemine göre hazırlanmıştır. Yeryüzündeki en yüksek yapıların çoğu gergi teli destekli yayın kuleleridir. Bu listedeki yapılar binanın en yüksek kısmına göre hazırlanmamıştır.
Kule ve diğer yapıların karşılaştırılması –
KVLY-TV kulesi, Fargo, Kuzey Dakota,Amerika Birleşik Devletleri
1963 629 2,063 – 1
CN Kulesi, Toronto (Ontario),Kanada
1976
553
1,815
–
2
Ostankino Kulesi, Moskova, 
Rusya
1967
540
1,772
–
3
Emley Moor, Huddersfield, 
Birleşik Krallık
1971
330.4
1,084
–
4
Gök Kule Auckland, 
Yeni Zelanda
1997
328
1,076
–
5
Sidney Kulesi, Sidney, 
Avustralya
1981
309
1,014
–
1 İçinde yaşanılan ve katları olan binaları içerir yüksekliktir. Televizyon kulelerini ve antenleri içermez.
.jpg)
Kategoriye göre en yüksek yapılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
İşlevine göre en yüksek bina
[değiştir | kaynağı değiştir]| Kategori | Bina | Ülke | Şehir | Mimari tepeye kadarki yükseklik | |
|---|---|---|---|---|---|
| m | ft | ||||
| her şey | Burj Dubai | Birleşik Arap Emirlikleri | Dubai | 818 | ..... |
| Yerleşim | Q1 | Avustralya |
Queensland | 323 | 1,058 |
| Otel | Burj Al Arab |  Birleşik Arap Emirlikleri |
Dubai | 321 | 1,053 |
| Eğitim | Moskova Devlet Üniversitesi | Rusya |
Moskova | 240 | 787 |
| Eğlence | Stratosfer Kulesi |  Amerika Birleşik Devletleri |
Las Vegas, Nevada | 350.30 | 1,149 |
| Hastane | Guy's Hastanesi | Birleşik Krallık |
Londra, İngiltere | 142.6 | 468 |
Dünya tarihindeki en yüksek binalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu çizelgede "bina" derken kastedilen kendi başına ayakta duran herhangi bir yapıdır. Gergi destekli direkler ve diğer destekli yapılar dahil edilmemiştir.Yandaki şekilde de bu binaların yükseklikleri karşılaştırılmıştır.
| Rekor Detayı | İsim ve Yer | Yapıldığı Yılı | Yükseklik | Notlar | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Başlangıç | Son | m | ft | |||
| M.Ö. 2600 yy. | M.Ö. 2570 yy. | Sneferu'nun Kırmızı Piramiti, Mısır | M.Ö. 2600 yy. | 105 | 345 | |
| M.Ö. 2570 yy. | M.S. 1300 yy. | Gize Piramitleri, Mısır | M.Ö. 2570 yy. | 146 | 481 | M.S. 1439, Büyük Piramit (Keops Piramidi zamanla yaklaşık 139 m (455 ft) yüksekliğe kadar aşınmıştır. |
| 1300 yy. | 1549 | Lincoln Katedrali, İngiltere | 1092–1311 | 160 (?) | 525 (?) | Merkezi helezon 1549'da bir fırtınada yıkılmıştır; 525 fit olduğu iddia edilen yüksekliği bir kaynak tarafından "şüpheli" olarak kabul edilmektedir [1]. Diğer bütün kaynaklar yüksekliği konusunda anlaşmaktadırlar. |
| 1549 | 1625 | St. Olav'ın Kilisesi, Tallinn, Estonya | 1438–1519 | 159 (?) | 522 (?) | 1625'te bir yıldırımın düşmesiyle helezon yanmıştır, birkaç defa tekrar yapılmıştır, şu anki yüksekliği 123 metredir. |
| 1625 | 1847 | Strasbourg Katedrali, Almanya, şu anda Fransa'ya dahil. | 1439 | 142 | 469 | Hala ayaktadır. |
| 1847 | 1876 | St. Nikolaikirche, Hamburg, Almanya | 1846–1847 | 147 | 483 | George Gilbert Scott tarafından tasarlanmıştır. |
| 1876 | 1880 | Notre Dame Katedrali, Rouen, Fransa | 1202–1876 | 151 | 495 | |
| 1880 | 1884 | Köln Katedrali, Almanya | 1248–1880 | 157 | 515 | |
| 1884 | 1889 | Washington Anıtı, ABD | 1884 | 169 | 555 | |
| 1889 | 1930 | Eyfel Kulesi, Paris, Fransa | 1889 | 300 | 986 | 1950'lerde telekomünikasyon kulesinin eklenmesi kulenin yüksekliğini 324 metreye ulaştırmıştır. |
| 1930 | 1931 | Chrysler Binası, New York, ABD | 1928–1930 | 319 | 1046 | Chrysler Binası hâlen yeryüzündeki en yüksek tuğla binadır. |
| 1931 | 1967 | Empire State Binası, New York, ABD | 1930–1931 | 381 | 1250 | |
| 1967 | 1975 | Ostankino Kulesi, Moskova, Rusya | 1963–1967 | 537 | 1762 | |
| 1975 | 2009 | CN Kulesi, Toronto, Kanada | 1973–1976 | 553 | 1815 | |
| 2009 | Günümüzde | Burj Dubai, Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri | 2004–2009 | 828 | 2717 | |
Ayrıca bahsetmeye değer diğer yapılar arasında milattan önce 3. yüzyılda yapılmış olan ve yüksekliği 115-135 metre (383–440 ft) civarı olan İskenderiye Feneri gelmektedir. Yüzyıllarca dünyanın en yüksek piramit olmayan yapısıydı. Bir diğer önemli yapı da Anuradhapura, Sri Lanka'daki Jetavanaramaya buddha anıtıdır. Üçüncü yüzyılda yapılan bu anıt 122 metre (400 ft) yükseklikteydi. Bu iki yapı bin yıldan fazla bir süre dünyanın piramit olmayan en yüksek iki yapısıydı. İskenderiye Feneri'nin yıkılması ile Washington Anıtı'nın yapılması arasındaki dönemdeki en yüksek "laik" yapılar, Siena'da 14. yüzyılın ilk yarısında inşa edilen, 102 metre yüksekliğindeki Torre del Mangia ve 1109 ve 1119 yılları arasında yapılan, Bolonya, İtalya'daki, 97 metrelik Torre degli Asinelli sayılabilir.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gökdelen Resimleri5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gökdelenler hakkında her şey
- Gökdelen şemaları22 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gökdelen Sayfası6 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gökdelen Şehri forumu25 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Guinness Rekorlar Kitabı'En Uzun Ofis Binası'1 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Guinness Rekorlar Kitabı 'En Uzun Bina'15 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.infoplease.com/ipa/A0001338.html28 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.xs4all.nl/~hnetten/tallest.html26 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://web.archive.org/web/20051225152831/http://www.civl.port.ac.uk/comp_prog/weird/tallest.html
- https://web.archive.org/web/20051125100041/http://www.soyouwanna.com/site/toptens/buildings/buildings.html
- http://www.skyscrapernews.com26 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Taipei 101 hakkında bilgiler