İçeriğe atla

Camel (müzik grubu)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Camel (grup) sayfasından yönlendirildi)
Camel
Camel'ın 2015'teki sahne performansı
Genel bilgiler
Başladığı yerGuildford, Surrey, İngiltere
Tarzlar
Etkin yıllar1971 (1971)–1984, 1991–günümüz
Müzik şirketi
  • MCA
  • Deram
  • Gama
  • Janus
  • Decca
  • Camel Productions
Resmî sitecamelproductions.com
Üyeler
Eski üyeler

Camel, 1971'de Guildford, Surrey'de kurulmuş bir İngiliz progresif rock grubudur. Gitarist Andrew Latimer liderliğindeki grup, on dört stüdyo albümü ve on dört single ile birlikte çok sayıda canlı albüm ve DVD yayınladı. Kitlesel bir popülariteye ulaşamayan grup, 1970'lerde Mirage (1974) ve The Snow Goose (1975) gibi albümlerle hatrı sayılır bir hayran kitlesi kazandı. Grup 1980'lerin başında daha deneysel ve daha ticari bir yöne kaymış, ancak daha sonra çalışmalarına uzun bir ara vermiştir. 1991'den beri grup bağımsız olarak kendi etiketiyle albümler yayınlamaya devam etmektedir.

Grup, 2002'den bu yana yeni bir stüdyo albümü yayınlamamasına rağmen 2018'e kadar çeşitli turnelerde sahne aldı. Yaptıkları müziklerle Marillion, Opeth ve Steven Wilson gibi sanatçıları ve grupları etkiledi.[1][2][3] Müzik yazarı Mark Blake, Camel'ı "70'lerin progresif rock'ının büyük isimsiz kahramanları" olarak tanımlamıştır.[1]

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

1970'ler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Andrew Latimer, 1977

Andrew Latimer (gitar), Andy Ward (davul) ve Doug Ferguson (bas gitar) İngiltere'nin Surrey bölgesinin Guildford kentinde Brew adında bir üçlü olarak çalıyorlardı. 1971'in başlarında, şarkıcı ve söz yazarı Phillip Goodhand-Tait'in yedek grubu olmak için seçmelere katıldılar ve DJM Records'tan çıkan I Think I'll Write a Song adlı albümünde yer aldılar.[4] Daha sonra klavyeci Peter Bardens gruba katıldı ve verdikleri ilk konserden sonra isimlerini Camel olarak değiştirdiler. Camel ismi altındaki ilk konserleri, Aralık 1971'de Londra'daki Waltham Forest Teknik Koleji'nde Wishbone Ash'in ön grubu olarak gerçekleşmiştir.

Ağustos 1972'de Camel, MCA Records ile anlaştı ve kendi adlarını taşıyan ilk albümleri Camel, 1973'ün başlarında piyasaya çıktı. Albüm beklenen ilgiye ulaşamadı ve grup Decca Records'a bağlı bir plak şirketi olan Deram Records'a geçiş yaptı.[5] 1974'te ikinci albümleri Mirage'ı çıkardılar ve eleştirmenlerce beğenildi. Albüm, kendi ülkesinde listelere giremese de, Amerika Birleşik Devletleri'nde başarı elde etti ve orada üç aylık bir turneye çıktı.[5]

1975 yılında yayınlanan ve Paul Gallico'nun aynı adlı kısa öyküsünden esinlenen enstrümantal konsept albüm The Snow Goose, Camel'a daha geniş bir ilgi ve başarı getiren albüm oldu. Ancak albüm Gallico'nun gruba dava açmasına neden oldu.[6] İlk başta Gallico'nun davayı "sigaradan nefret ettiği" ve grubun sigara markasıyla ilişkili olduğunu düşündüğü için açtığı iddia edilmiştir.[7] Ancak Gallico kendisini sigara bağımlısı olarak tanımlamış ve kendi tabiriyle "en karanlık biçimleriyle bu kötü alışkanlığın bağımlısı" olduğunu belirtmiş;[8] bu yüzden itirazının sadece telif hakkı ihlaline dayandığını açıklamıştır.[7] Bu durum üzerine Camel, albümün ön kapağına The Snow Goose öyküsünden esinlenildiğini belirtecek şekilde Music inspired by... (...'dan ilham alan müzikler) ön ekini ekledi ve arka kapaktakin hikâye notlarını kaldırdı.[6] Albümün başarısı ile birlikte grup Ekim 1975'te Londra Senfoni Orkestrası ile Royal Albert Hall'da prestijli bir konser gerçekleştirdi.

Grubun dördüncü albümü Moonmadness (1976), orijinal kadronun yer aldığı son albüm oldu. Sonraki turnelerde yer almak üzere saksafon ve flütte Mel Collins gruba dahil oldu. Grubun davulcusu olan Andy Ward'ın caza yönelmek istemesi grubun bas gitaristi olan Doug Ferguson'un 1977 başlarında gruptan ayrılmasına neden oldu.[5][9] Ferguson, Headwaiter grubunu kurdu ve daha sonra gayrimenkul geliştirme uzmanı oldu.[10]

Öncesinde bir diğer progresif rock grubu olan Caravan'da yer almış olan Richard Sinclair, Ferguson'un yerini aldı ve Mel Collins gruba resmi olarak katıldı. Oluşan bu kadro Rain Dances (1977) ve Breathless'ı (1978) yayınladı. Breathless, düzenlenen destek turnesinden önce ayrıldığını açıklayan grubun klavyecisi Peter Bardens'ın yer aldığı son albüm oldu.[11] Bardens'ın yerine geçmişte Caravan'da bulunmuş iki klavyeci olan Dave Sinclair (Richard Sinclair'ın kuzeni) ve Jan Schelhaas gruba katıldı. Sinclair kuzenlerin ikisi de turneden sonra gruptan ayrıldı ve yerlerine klavyeci Kit Watkins ve bas gitarist Colin Bass geldi.[5] Yeni kadro, I Can See Your House from Here'ı (1979) kaydetti. Gered Mankowitz tarafından fotoğraflanan ve tasarlanan albümün kapağı, çarmıha gerilmiş bir astronotun Dünya'ya baktığı bir fotoğraftan oluşuyordu.

1980'ler

[değiştir | kaynağı değiştir]

1981 çıkışlı Nude, Japon asker Hiroo Onoda'nın gerçek hikâyesine dayanan bir konsept albümdü.[12] Duncan Mackay, Watkins ve Schelhaas'ın yerine klavyelerin çoğunda yer aldı. Bu albüm, Latimer'in müstakbel eşi Susan Hoover'ın söz yazarlığını yaptığı ilk albümdü.[13] 1981'in ortalarında Ward, alkol ve madde bağımlılığı nedeniyle davul çalmayı bıraktı ve Camel sessizce dağıldı.[14]

Grubun dağılmasına rağmen plak şirketi Decca'nın yerine getirilmesi gereken sözleşmelerden ve hit bir şarkı için yaptığı baskıdan dolayı Latimer, 1982'nin başlarında Abbey Road Studios'ta bir dizi konuk müzisyenle bir araya gelerek The Single Factor albümünü yayınladı. Albüm, İngiltere'de satışlarda 57 numaraya kadar yükseldi.[15] Klavyeci Ton Scherpenzeel'in (Kayak'tan) ve davulcu Paul Burgess'in (10cc'den) yer aldığı bir başka kadro, 1984'te Stationary Traveler albümünü yayınladı.[16] Camel'ın Decca ile olan sözleşmesi 1984'ün sonlarında sona ererken, Latimer eski bir menajeriyle yaşadığı hukuki anlaşmazlıkta haklı bulundu. Latimer, Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı ve grubu tekrar dağıttı.[17]

1990'lar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yedi yıllık bir aradan sonra Latimer, 1991'de Camel ismini yeniden canlandırdı ve kendi bağımsız plak şirketi olan Camel Productions bünyesinde Dust and Dreams albümünü yayınladı. Albümde, grubun 1980'lerin başında çıkardığı iki albümde yer almış olan bazı müzisyenler de yer aldı. Daha önce Mike Oldfield ve İskoç şarkıcı Fish ile çalışmış olan klavyeci Mickey Simmonds 1992'de gruba dahil oldu.[18]

1992 yılında Roy Clay adındaki bir adam, eski Camel davulcusu Andy Ward ile yakınlaşarak grubun hayranı ve deneyimli bir müzik menajeri olduğunu iddia etti ve gruba yeniden birleşme turnesi düzenlemesini önerdi. Ward planı destekledi, ancak bu plana eski üyelerden sadece Peter Bardens ilgi gösterdi.[19] Clay daha sonra Caravan'ın bazı eski üyelerini gruba dahil etti ve grubu Camel'ın meşru olan yeni bir kadrosu olarak tanıtmaya çalıştı ancak Latimer'in telif hakkı itirazı bu yeni kadroyu isim değişikliğine zorladı. Kurulan yeni grup Mirage adı altında 1994'ün sonlarında kısa bir turne gerçekleştirdi ve bir canlı albüm yayınladı.[20] Mirage üyelerine hiçbir zaman tazminat ödenmedi ve Clay'in dolandırıcılık uygulamaları, Caravan'ın 1995 tarihli bir şarkısında ele alındı.[21] Yine Clay'in menajerliğinde Bardens, Mirage adı altında 1996'da bir canlı albüm yayınlayan başka bir gruba liderlik etti. Clay ayrıca sahte Camel ürünleri de sattı [22] ve birkaç yıl sonra dolandırıcılık ve sahtecilikten hüküm giydi.[23]

Bu sıralarda Latimer ve eşi Hoover, adını Büyük Kıtlık sırasında ABD'ye doğru yelken açan gemilerin kalktığı İrlanda'daki Cobh Limanı için kullanılan bir takma isimden alan Harbour of Tears'ı yazdı. 1999'da Latimer; davulcu Dave Stewart, bas gitarist Colin Bass ve klavyeci Ton Scherpenzeel ile birlikte adını çöldeki develerin ayak seslerinin ritmini yansıtan ve aynı adlı eski bir Arap şiirsel ölçüsünden alan Rajaz'ı kaydetti.[24]

2000'ler-2010'lar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Camel'ın 2003'teki sahne performansı

Latimer 2001 yılında Bass, davulcu Denis Clement ve klavyeci Guy LeBlanc ile yeni bir kadro kurdu. Grup, 2002 yılında A Nod and a Wink albümünü yayınladı. Albüm, o yılın başlarında ölen eski üye Peter Bardens'e ithaf edilmişti.[25] Latimer, miyelofibroz tedavisi gördüğü için grup sonraki on yılın büyük bölümünde aktif olmadı.[26]

Latimer'in iyileşmesinin ardından Camel, 2013'te The Snow Goose albümündeki tüm şarkıların performanslarını içeren bir turneyle geri döndü ve yine bu albümün yeni ve genişletilmiş versiyonu Kasım 2013'te yayınlandı.[27] LeBlanc, hastalık nedeniyle 2014 yılında turneden çekildi ve 2015'te öldü.[28] Yerine Ton Scherpenzeel gruba geri döndü.[29]

Latimer'e, amfi üreticisi olan Orange'ın düzenlediği 2014 Progresif Müzik Ödülleri'nde Yaşam Boyu Başarı ödülü verildi ve aynı törende 2013-14 arasında düzenlenen Snow Goose turnesi Canlı Etkinlik kategorisinde aday gösterildi.[30] Grup, on yıl boyunca turnelere çıkmaya devam etti ve ve Royal Albert Hall'daki performansı 2020'nin başlarında yayınlandı.[31] Grup 2002'den beri bir stüdyo albümü yayınlamamış olsa da Latimer beste çalışmalarına günümüzde de devam etmektedir.[32]

Müzik tarzı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Camel daha çok "senfonik bir progresif rock grubu" olarak tanımlanmaktadır.[33] Ağırlıklı olarak enstrümantal olan Camel, şarkılarında rock, pop, caz, blues, folk rock, klasik ve elektronika unsurlarını bir araya getirmektedir. Grup, İngiltere'deki progresif rock grupları için ekol haline gelen Canterbury'de kurulmuş olmamasına rağmen, Caravan [34] ve Canterbury'deki diğer progresif rock müzisyenleriyle olan tarihi bağlantıları nedeniyle uzun süredir progresif rock'ın bir alt türü olan Canterbury scene ile ilişkilendirilmektedirler.[33]

Etkiledikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Camel, 1980'lerde ortaya çıkan ve en başarılı grubu Marillion olan neo-progressive rock alt türünün başlıca etkilerinden biri olarak kabul edilmektedir.[35] Marillion'un eski solisti Fish, grubu hakkındaki ilk izlenimlerini "Camel'a çok benzediklerini düşünmüştüm." diyerek ifade etmiştir.[36]

  • Arjantinli grup Rockaphonia'nın Fuera de Tiempo albümü üç Camel şarkısının coverını içermektedir.[37]
  • İsrail'deki bir tribute grubu olan The Humps, grubun bazı parçalarını düzenli olarak icra etmektedir.[38]
  • The Snow Goose albümündeki bir şarkı olan Fritha'dan esinlenen aynı adlı tribute grubu Japonya'da çalışmalarına devam etmektedir.[39] İsveç'te ise adını Mirage albümündeki bir şarkı olan Lady Fantasy'den alan bir tribute grubu vardır.[40]
  • İran'da Raha adlı bir grup Camel şarkılarının coverlarını yapmaktadır.[41]
  • Mısırlı müzik topluluğu Andromida, konserlerinde Camel'in coverlarına yer vermektedir.[42]
  • 2010 yılında, adını Camel'in ikinci albümünün adından alan Norveçli progresif rock grubu Mirage; Yes, Jethro Tull ve King Crimson parçalarından oluşan konserinde Camel şarkılarına da yer vermiştir.[43]
  • Lübnan'da Babel adlı bir grup tarafından grubun Storm Clouds şarkısına doğaçlama yapılmıştır.[44]
  • İsveçli progresif metal grubu Opeth'ten Mikael Åkerfeldt, grubunun Hessian Peel adlı şarkısını oluştururken Camel'dan etkilendiğini belirtmiş [45] ve daha öncesinde Lamentations (Live at Shepherd's Bush Empire 2003) DVD'sinde Damnation (2003) albümlerinin Camel'dan kopya olduğu şakasını yapmıştır.
  • Porcupine Tree'den Steven Wilson, Camel'dan etkilendiğini [3] ve 2013'te verdiği bir röportajda klasik Camel albümlerini remikslemek istediğini belirtti.[46] Latimer daha sonra Wilson'ın isteğine olumlu yanıt vermiştir.[47]
  • Rick Astley, 2016'da Billboard ile yaptığı bir röportajda Camel'in The Snow Goose turnesinden gittiği ilk konseri olarak bahsetmiş ve konser için "aklımı başımdan aldı" demiştir.[48]
  • The Tangent'ten Andy Tillison, 2016 solo albümü olan (Machte Es) Durch'ta Camel'a bir övgü olarak Music Inspired by Music Inspired by The Snow Goose adlı bir parça kaydetmiştir.[49]

Grup üyeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şu anki üyeler

  • Andrew Latimer - gitar, flüt, blokflüt, klavye, perküsyon, vokal (1971–günümüz)
  • Colin Bass - bas gitar, akustik gitar, klavye, vokal (1979–1981, 1984–günümüz)
  • Denis Clement - davul, perküsyon, klavye, perdesiz bas gitar, blokflüt (2000–günümüz)
  • Peter Jones - klavye, synthesizer, saksafon, vokal (2016–günümüz)

Diskografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Camel (1973)
  • Mirage (1974)
  • The Snow Goose (1975)
  • Moonmadness (1976)
  • Rain Dances (1977)
  • Breathless (1978)
  • I Can See Your House from Here (1979)
  • Nude (1981)
  • The Single Factor (1982)
  • Stationary Traveller (1984)
  • Dust and Dreams (1991)
  • Harbour of Tears (1996)
  • Rajaz (1999)
  • A Nod and a Wink (2002)

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "Steve Rothery: "People still think Marillion are a Scottish heavy metal band"". Louder. 22 Mart 2017. 6 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ "Mikael Akerfeldt of Opeth Discusses Camel's 'Moon Madness'—The Record That Changed My Life". Guitar World. 28 Temmuz 2014. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  3. ^ a b "Camel is no rock dinosaur". The Jerusalem Post. 9 Mayıs 2018. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ "Phillip Goodhand-Tait singer/songwriter". Pg-t.com. 25 Mart 1979. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  5. ^ a b c d "AllMusic Biography". AllMusic.com. Erişim tarihi: 30 Ekim 2011.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ a b "The Snow Goose". 30 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2013. 
  7. ^ a b "CAMEL". 19 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2013. 
  8. ^ "It's Cheaper To Chop Up Pound Notes". Charleston Daily Mail: 6. 17 Temmuz 1947. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2013. 
  9. ^ Lasse Ødegård. "Frequently Asked Questions". Skylines – Camel Web Site. 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  10. ^ "Camel's members careers". Skylines – Camel Web Site. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ "Peter Bardens | Biography & History". AllMusic (İngilizce). 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  12. ^ Nude - Camel | Songs, Reviews, Credits | AllMusic (İngilizce), 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Ağustos 2021 
  13. ^ The Rough Guide to Rock. Penguin. 2003. s. 165. ISBN 1-85828-457-0.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  14. ^ "Camel Timeline 1964–1981". Camelproductions.com. 16 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  15. ^ The Single Factor - Camel | Songs, Reviews, Credits | AllMusic (İngilizce), 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Ağustos 2021 
  16. ^ Stationary Traveller - Camel | Songs, Reviews, Credits | AllMusic (İngilizce), 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Ağustos 2021 
  17. ^ "Magenta Camel faq". Magenta.co.il. 16 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  18. ^ "MICKEY SIMMONDS band / artist (UK-England) - discography, reviews and details". www.proggnosis.com. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  19. ^ "Obscure Canterbury Groups". www.calyx-canterbury.fr. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  20. ^ "Review". Exposé Online. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  21. ^ "Pye Hastings". Prog Sphere (İngilizce). 15 Temmuz 2010. 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  22. ^ "WHAT'S RATTLIN' ? - The Weekly Digest for Canterbury Music Addicts". 16 Mayıs 1998. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ "Roy Clay - Music Produceer's £170,000 Swindle|Grimsby Telegraph - 2011-04-18". Slides (İngilizce). 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  24. ^ "Camel timeline 1982–2000". Camelproductions.com. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  25. ^ "Camel - A Nod and a Wink (album review 2) | Sputnikmusic". www.sputnikmusic.com. 11 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  26. ^ "Camel: Never Let Go". loudersound (İngilizce). 17 Nisan 2015. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  27. ^ "Barbican Arts Centre site". 24 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2013. 
  28. ^ "Camel's Guy LeBlanc dead at 54". loudersound (İngilizce). 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  29. ^ "Camel Forced To Change Keyboard Player For Tour". 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ "Orange Amplification Presents 2014 Progressive Music Awards". Awards.prog.teamrock.com. 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2015. 
  31. ^ "The Official Camel Website". www.camelproductions.com. 14 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021. 
  32. ^ Prog, April 2015
  33. ^ a b "The Canterbury Scene: The Sound Of The Underground". Louder. 17 Nisan 2015. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  34. ^ "Camel, ondarock.it". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023. 
  35. ^ "Pop/Rock » Art-Rock/Experimental » Neo-Prog". AllMusic. 4 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2015. 
  36. ^ ""I was an arsehole": Fish looks back on his career and reveals what's next". Louder. 17 Temmuz 2016. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  37. ^ "Detailed Reviews Rockaphonica – 2006 – "Fuera de Tiempo"". ProgressoR. 2 Nisan 2007. 12 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  38. ^ "The Humps". YouTube.com. 26 Temmuz 2007. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  39. ^ "Fritha". YouTube.com. 25 Ekim 2006. 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  40. ^ "Lady Fantasy". YouTube.com. 21 Haziran 2008. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  41. ^ "Raha". YouTube.com. 30 Aralık 2008. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  42. ^ "Andromida". YouTube.com. 21 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  43. ^ "Camel "Never Let Go" cover by Mirage". YouTube. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011. 
  44. ^ "Storm Clouds – Heba Rach from Babel – Camel". YouTube. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012. 
  45. ^ Steven Rosen. "Michael Akerfeldt Of Opeth: 'I'm Very Picky With Songwriting'". Ultimate Guitar. 7 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2013. 
  46. ^ thodoris (June 2013). "Interview:Steven Wilson (solo,Porcupine Tree)". Hit-channel.com (12 Haziran 2013 tarihinde yayınlandı). 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2015. 
  47. ^ thodoris (December 2013). "Interview:Andy Latimer (Camel)". Hit-channel.com (8 Aralık 2013 tarihinde yayınlandı). 29 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2015. 
  48. ^ "Rick Astley Reflects on His First Album, First Concert & the Music That Made Him". Billboard. 17 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2017. 
  49. ^ Andy Tillison Diskdrive. "(Machte Es) Durch". Bandcamp. 14 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Camel_(müzik_grubu)&oldid=33993729" sayfasından alınmıştır