Ahmet Muhip Dıranas
| Ahmet Muhip Dıranas | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1909 Salı, Erfelek, Sinop, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 21 Haziran 1980 (71 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Defin yeri | Çukurbağ Şehir Mezarlığı, Sinop |
| Meslek | Şair, Yazar, Oyun yazarı |
| Milliyet |  Türk |
| Dönem | 1926-1980 |
| Tür | Şiir, Tiyatro oyunu, Deneme |
| Edebî akım | Öz Şiir Anlayışı - Müstakil Şahsiyetler |
| Evlilik | Münire Dıranas (e. 1940; ö. 1980) |
Etkilendikleri | |
Ahmet Muhip Dıranas (1909, Sinop - 21 Haziran 1980, Ankara), Türk şair ve yazardır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1909 yılında Sinop'un Erfelek ilçesi Salı köyünde doğdu. İlkokulu Sinop'ta, ortaokul ve 1929'da liseyi Ankara Erkek Lisesi'nde tamamladı. Ankara Erkek Lisesi'nde Faruk Nâfiz Çamlıbel ile Ahmet Hamdi Tanpınar'ın öğrencisi oldu.
Ankara Erkek Lisesi'ni bitirdikten sonra Hâkimiyet-i Millîye gazetesinde çalıştı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne iki yıl devam ettikten sonra Güzel Sanatlar Akademisi kütüphane memurluğu göreviyle İstanbul'a gitti. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi felsefe bölümünde okudu. İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'nde, halkevlerinde, Çocuk Esirgeme Kurumu'nda çeşitli görevlerde bulundu. Anadolu Ajansı, Devlet Tiyatroları ve İş Bankası'nda üst düzey görevlere getirildi. 1939'da Ankara'ya döndü ve CHP Genel Merkezi'nde Halkevleri Kültür ve Sanat Yayınları'nı yönetti.
II. Dünya Savaşı yıllarında, 1942 ile 1945 arasında Ağrı'nın Sürbehan köyünde askerlik hizmetini tamamladı. Bu deneyim, bir dönüm noktası teşkil etti. Ünlü Ağrı şiiri, bu yılların ürünüdür.[1]
Askerlik sonrası Ankara'da Çocuk Esirgeme Kurumu yayın müdürü, kurum başkanı (1957-1960), daha sonra İş Bankası yönetim kurulu üyesi oldu. Devlet Tiyatroları edebî kurul başkanlığı, Anadolu Ajansı yönetim kurulu üyeliği yaptı. Politikaya atılarak Zafer gazetesinde yazılar yazdı. Birkaç kez DP'den milletvekili adayı olduysa da seçilemedi. Yayımlanan ilk şiiri, Ankara Lisesi'nden Muhip Atalay imzasıyla Millî Mecmua'da çıkan Bir Kadına başlıklı şiirdir 15 Eylül 1926. Sonra kendi imzası ile çeşitli dergilerde şiirler yayımladı.
Çeşitli dergilerde yayımlanan şiirleri, 1974 yılında İş Bankası Kültür Yayınları tarafından Şiirler başlığıyla kitaplaştırıldı. Ayrıca Tevfik Fikret'in Rübab-ı Şikeste adlı eserini Kırık Saz başlığı ile Türkçeleştirmiş ve bu çalışma da yine İş Bankası Yayınları tarafından yayımlanmıştır.
Hayatı boyunca tükettiği nargile, sigara ve alkol yüzünden sağılığı iyice bozulmuş, kronik bronşiti anfizeme dönüşmüştür. Ve ne yazık ki 21 Haziran 1980'de kalp yetmezliğinden Ankara'da öldü. Vasiyeti nedeniyle Sinop'ta toprağa verildi.
Şiir anlayışı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmet Muhip, Cahit Sıtkı Tarancı gibi şiirde ahenge ve sese önem vermiştir. Mesela, Kar şiirinde sesi ön plana çıkarırken; Olvido başlıklı şiirinde ne sesi anlama, ne de anlamı sese baskın kılmıştır.
Hece şiirinin son kuşağı denilebilecek şairler arasında Ahmet Muhip Dıranas, çağdaş Batı şiirine (Baudelaire, Verlaine) en yakın, kendinden bir iki kuşak sonrası şairler üzerinde, az sayıda şiirle bile olsa, uzun süre etkili olan bir şairdir. O da hocası Tanpınar gibi az yazmış, seyrek yayımlamış, şiirlerini şiire başladıktan neredeyse elli yıl sonra (1974) kitaplaştırmıştır. Gerek Fransız şiiri, gerekse kendinden önceki nesilden ustaları Ahmet Haşim ve Ahmet Hamdi Tanpınar'dan aldığı etkileri sanatına yedirerek özgün bir şiire ulaşmıştır. Hece ölçüsü sınırlarında kalarak ama durak ve vurgu yerlerini değiştirerek gelenekte çağdaşlığı yakalayan, tedaî (çağrışım) gücü yüksek, yurdu, insanı ve doğası ile barışık, alışılmadık deyiş örgüsüyle unutulmaz şiirler yazmıştır. Şiirlerinde aşk, tabiat, ölüm, hatıralar, sığ olmayan bir anlatımla ve düşündürücü biçimde verilmiştir.
Fahriye Abla şiiri, Türk edebiyatının en ünlü şiirlerinden biridir.
Şiir[2]
[değiştir | kaynağı değiştir]1. "Bir Kadına", Milli Mecmua, 15 Eylül 1926.
2. "Akbaba", Servet-i Funûn, C.LXIV, S.196, 16 Ağustos 1928.
3. "Bir Köpek Oldu", Servet-i Funûn, C.LXIV, S.199, 6 Eylül 1928.
4. "Anadolu' da Yolculuk, Servet-i Funûn, C.LXIV, S.201, 20 Eylül 1928.
5. "Ayrılık", Servet-i Funûn, C.LXIV, S.202, 27 Eylül 1928.
6. "Aşkım", Servet-i Fünûn, C.LXIV, S.203, 4 Testin-i Evvel 1928.
7. "Köpek Ulumalan (I), Servet-i Funun, C.LXIV, S.203, 4 Teşrin-i Evvel 1928.
8. "Köpek Ulumalan (II), Servet-i Funûn, C.L.XIV, S.206, 25 Teşrin-i Evvel 1928.
9. "Yalan", Servet-i Funûn, C.LXIV, S.206, 25 Teşrin-i Evvel 1928.
10. "Çıplak Kadın", Servet-i Funûn, C.LXIV, S.207, 1 Teşrin-i Sani 1928.
11. "Allahaısmarladık", Servet-i Fünûn, C.LXIV, S.208, 5 Teşrin-i Sani 1928.
12. "Karayazılı Bir Tanrı Misafiri", Servet-i Fünn, C.LXIV, S.210, 15 Tegrin-i Sani 1928.
13. "Ufka Doğru Yolcular", Resimli Uyans", C.LXV, 20 Kânun-t Evvel 1928.
14. "Bahar Şarkıları", Hep Gençlik, S.1, Mart 1930.
15. "Serenat", Hep Gençlik, S.2, Mart 1930.
16. "Bulutlar", Hep Genglik, S.3, Mayıs 1930.
17. "Hâtıra", Varlık, C.I, S.1, 15 Temmuz 1933.
18. "Bulutlar", Varlık, C.I, S.2, 1 Ağustos 1933.
19. "Denizi Özleyen Çocuklar", Varlık, C.I, S.3, 15 Ağustos 1933.
20. "Portre", Varlık, C.I, S.6, 1 I. Tegrin 1933.
21. "Kargalar", Varlık, C.I, S.7, 15 I. Teşrin 1933.
22. "Ve Böyle Biteviye", Varlık, C.I, S.9, 15 II. Testin 1933.
23. (Başlıksız), Varlık, C.I, S.11, 15 I. Kânun 1933.
24. "Her Şeyin Uzaklaştığı Saat", Varlık, C.I, S.13, 15 II. Kânun 1934.
25. "Sonbahar", Varlık, C.I, S.14, 1 Şubat 1934.
26. "Ay Işığı", Varlık, C.I, S.20, 1 Mayıs 1934.
27. "Şehrin Üstünden Geçen Bulutlar", Varlık, C.I, S.21, 15 Mayıs 1934.
28. "Ayrılış", Varlık, C.II, S.27, 15 Ağustos 1934.
29. "Aydınklar", Varlık, C.II, S.28, 1 Eylül 1934.
30. "Atlılar", Çığır, C.II, S.17, Eylül 1934.
31. "Tamamlanmamış Portreler", Varlık, C.II, S.29, 15 Eylül 1934.
32. "Ay Işığı", Cigu, C.I, S.18, 1 Teşrin-i Evvel 1934.
33. "Peyzaj", Varlık, C.II, S.30, 1 Tegrin-i Evvel 1934.
34. "Selâm", Varlık, C.II, S.31, 15 I. Tegrin 1934.
35. "Serçeler", Varik, C.II, S.38, 1 Şubat 1935.
36. "Fahriye Abla", Varlık, C.II, S.39, 15 Şubat 1935.
37. "Ruya", Varlık, C.III, S.51, 15 Ağustos 1935.
38. "Adamlar", Varlık, C.III, S.53, 15 Eylül 1935.
39. "Sesler", Varlık, C.III, S.54, 1 I. Teşrin 1935.
40. "Sonu", Kültür Haftası, S.6, 19 Şubat 1936.
41. "Neden Sonra", Ağaç, S.2, 21 Mart 1936.
42. "Bezginlik", Ağaç, S.7, 16 Mayıs 1936.
43. "Step", Ağaç, S.9, 30 Mayıs 1936.
44. "Dağın Ardında Güneş Battı", Ağaç, S.11, 13 Haziran 1936.
45. "Gece", Ağaç, S.13, 27 Haziran 1936.
46. "Her Şey Uzaktadır", Yücel, C.III, S.14, Nisan 1936.
47. "YaŞamaktayken", Gündüz, S.1, 15 Nisan 1936.
48. "Bulutlar", Gündüz, S.3, Haziran 1936.
49. "Bir Kavsin Altında Şehir", Gündüz, S.6, 15 Eylül 1936.
50. "Uyku", Gundüz, C.II, S.7, 15 I. Teşrin 1936.
51. "Darağacı", Gündüz, C.II, S.12, 15 Mart 1937.
52. "Ayaklar", Varlık, C.IV, S.89, 15 Mart 1937.
53. "Atlı Kanınca", Yücel, C.V, S.30, Ağustos 1937.
54. "Bayrak", Gúndüz, C.III, S.17, Ağustos 1937.
55. "Esmer", Gundiz, C.IV, S.19, Ekim 1937.
56. "Kezban", Yücel, C.VI, S.34, I. Kânun 1937.
57. "Masal", Olus, C.I, S.24, 11 Haziran 1939.
58. "Sofra", Olus, C.I, S.25, 18 Haziran 1939.
59. "Köpük", Varlık, C.XII, S.200, Nisan 1941.
60. "Realizma", Yücel, C.XIII, S.75, Mayıs 1941.
61. "Ağrı", Uki, C.VI, S.69, 1 Ağustos 1944.
62. "Akarçesme", Uki, C.VIII, S.88, 16 Mayıs 1945.
63. "Akşam Ahengi*, Varlık, C.XIV, S.312, Temmuz 1946.
64. "Mahrem", Varlık, C.XIV, S.313, Ağustos 1946.
65. "Dağdan Aşağı", Varlık, C.XIV, S.317, Aralık 1946.
66. "Elif", Sanat ve Edebiyat Gazetesi, C.I. S.2, 11 Ocak 1947.
67. "Ahd i Peymân", Sanat ve Edebiyat Gazetesi, C.I, S.2, 11 Ocak 1947.
68. "Bu Köyün Bir Garib Kişisi'nden, Sanat ve Edebiyat Gazetesi, C.I, S.4, 25 Ocak 1947.
69. "Senle Gökyüzü" Sanat ve Edebiyat Gazetesi, C.I, S.5, 1 Şubat 1947.
70. "Her Günkü Şarkı", Varlık, S.319, Şubat 1947.
71. "Olvido", Sanat ve Edebiyat Gazetesi, C.I, S.12, 22 Mart 1947.
72. "Dünyaya ve İnsanlara Dâir", Sanat ve Edebiyat Gazetesi, C.I, S.14, 5 Nisan 1947.
73. "Benle O", Sanat ve Edebiyat Gazetesi, C I, S.17, 26 Nisan 1947.
74. "Bitmez Tükenmez Can Sıkıntısı", Varlık, S.330, Ocak 1948.
75. "Bir Tren Yolculuğu", Yaprak, S.2, 15 Ocak 1949.
76. "Devr-i Dilârâ-yi Cumhuriyet", Varlık, S.349, Şubat 1949.
77. "Kar", Şadırvan, C.I, S.1, 1 Nisan 1949.
78. "Uyanık", Şadırvan, C.I, S.6, 6 Mayıs 1949.
79. "Osman Binbaşı", Şadırvan, C.I, S.23, 2 Eylül 1949.
80. "Yalvari", Hisar, C.I, S.1, Ocak 1964.
81. "Balâd", Hisar, C.I, S.2, Şubat 1964.
82. "Testi", Hisar, C.I, S.6, Haziran 1964.
83. "Yağmur, Gül ve Eller", Hisar, C.I, S.9, Eylül 1964.
84. "Bir Zamandı", Hisar, C.X, S.26, Şubat 1966.
85. "Gün Ucunda", Hisar, C.X, S.28, Nisan 1966.
86. "Aynalar", Sunullah Ansoy, Yeni Türk Siiri I, Kaynak Yay., Ankara, 1953.
87. "Dağlara", Dündar Akünal, Yirminci Yüzyılın Şiirleri ve Şairleri, Kenan Basımevi, Ankara, 1943.
Düz Yazı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Halkevleri Amatör Resim ve Fotograf Sergileri, CHP Halkevleri Yay., Ankara, 1941.
- Yazılar, Adam Yay., Istanbul, Haziran 1994, 510s.
Çevirileri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fransa’da Müstakil Resim (I-II, İstanbul 1938, Adolphe Basler – Charles Kunstler'den Cahit Sıtkı Tarancı ile birlikte)
- Abdal (Dostoyevski'nin Budala’sından oyunlaştıranlar: F. Nezière – S. W. Bienstock’tan, 1940)
- Yaşadığımız Devir (Karel Çapek’ten, 1942)
- Anna Bolton (Louis Bromfield’den, 1945)
- Ecinniler (Dostoyevski’den, I-III, 1958-1963, S. Lünel ile birlikte)
- Cehennem Kayası (E. Dimt’ten, 1963).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ İsen, Mustafa. (1997). Ötelerden bir ses : divan edebiyatı ve Balkanlarda Türk edebiyatı üzerine makalelerine. 1. baskı. Kızılay, Ankara: Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş. ISBN 975-338-175-1. OCLC 37240673.
- ^ Ahmet Muhip Dıranas ve Şiirleri Üzerine Bir Araştırma. 14 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ç. Çalar Saat 1 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Emel Koşar, The Relation of Love In Ahmet Muhip Dıranas’s Poems”, International Review of Turkology, V. IV, N.8, Summer 2011, s. 23-30.
- Emel Koşar, “Ahmet Muhip Dıranas ve Yavuz Turgul’un Fahriye Abla’sı”, Artfulliving, 23 Mayıs 2014.
