Abdurrahman Kasımlı
| Abdurrahman Kasımlı | |
|---|---|
| |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 22 Aralık 1930 Urmiye, İran |
| Ölüm | 13 Temmuz 1989 (58 yaşında) Viyana, Avusturya |
| Milliyeti | Kürt |
| Partisi | KDP-İ (1945–1989) |
| Evlilik(ler) | Helen Kreulich |
| Çocuk(lar) | 2 |
Abdurrahman Kasımlı (Kürtçe: عەبدولڕەحمان قاسملوو;Farsça: عبدالرحمان قاسملو), Kürt siyasetçi ve Kürt lider. Kasımlo, 1973-1989'a kadar İran Kürdistan Demokrat Partisi'nin (KDP-İ) Genel Sekreterliğini yapmıştır.[1][2][3]
Hayatın erken dönemi ve eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]İran, Batı Azerbaycan, Urmiye'de 1875 yılında varlıklı bir feodal ailede dünyaya gelen babası, Mohammad Kasımlo toprak sahibi bir Kürt milliyetçisi bir Ağa idi. Annesi Asurlu bir Hristiyan olan Nana Jan Timsar'dı. Babası, ona "Wussuq-e Divan" unvanını veren İran Şahı'nın danışmanıydı. İlk öğrenimini Urmiye'de ve ardından Tahran'da tamamladı. Mahabad Cumhuriyeti dönemine tanık oldu ve 15 yaşında KDP-İ gençlik kanadının kurucularından oldu. Kasımlo, Sorbonne'da eğitimine devam etmek için Fransa'ya taşındı. Karısı Helen Kreulich ile Çekoslovakya'da tanıştı. Mina (1953) ve Hewa (1955) adlarında iki kızı oldu.[4][5]
Kasımlo 8 dilde akıcı konuşabiliyordu; Kürtçe, Asurca, Farsça, Arapça, Azerice, Fransızca, İngilizce, Çekçe ve Rusça . Ayrıca Almanca, Slovakça ve Lehçeye de aşinaydı.[6][7][8]
Kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]Kasımlo, öğrenimini tamamladıktan sonra 1952'de Kürdistan'a döndü. Daha sonra Kürt askeri alanlarında aktif bir militan olarak birkaç yıl geçirdi. 1973'te KDP-İ'nin Üçüncü Kongresi sırasında partinin genel sekreterliği görevine seçildi ve bu göreve suikasta kadar birkaç kez daha yeniden seçildi.
1979'da partisi, Muhammed Rıza Şah Pehlevi'nin düşüşüyle sonuçlanan devrimi destekledi. Humeyni, devrime son bir saatte katılmalarını "fırsatçılık" olarak değerlendirdi. Partiye mensup Kürtler, Kürt bölgelerindeki askeri birleşimleri geride bırakmıştı. Humeyni tüm silahlı grupların tek bir devrimci örgütün parçası olmasını talep etti ve Kürt askerlerinin silahlarını "geri vermelerini" istedi. Kasımlo, Kürtler için özerklik talep etti ve silah bırakmayı reddetti. Parti, yeni anayasa için yapılan referandumu boykot etti . Kürt halkı ile Humeyni'ye bağlı güçler arasındaki iki kanlı çatışmanın ardından Kürt mücadelesi savaşa dönüştü. Silahlı Kürt isyanının başlamasından kısa bir süre sonra Ayetullah Humeyni, KDP-İ ve Kürtlere karşı "kutsal savaş" ilan etti.[9] Bu, Kürt isyancıların askeri yenilgisiyle sonuçlanan parti ve yeni devlet arasındaki çatışmanın başlangıcıydı. 1982'de Kasımlo, İran'ın eski ve görevden alınan cumhurbaşkanı Ebu'l-Hasan Beni Sadr ile ittifak içinde Şii din adamlarını devirmeye çalıştı, ancak Beni Sadr, Kürtler arasındaki bağımsızlık hırsı nedeniyle Kürt yanlısı ittifakına katılmayı reddetti.[10] Silahlı çatışma, her iki ülkenin de birbirlerinin topraklarında silahlı isyancıları desteklediği İran-Irak Savaşı'nın (1980-1988) ortasında 1984'e kadar devam etti.
Silahlı isyanın yenilgiye uğratılmasından sonra, Kasımlo Paris'e yerleşti ve KDP-İ ve diğer muhalif güçler tarafından kurulan İran Ulusal Direniş Konseyi'ne katıldı.[11]
Suikast ve cenazeler
[değiştir | kaynağı değiştir]1988'de savaş bittikten sonra İran hükûmeti onunla görüşmeye karar verdi. Bunu 28 Aralık, 30 Aralık ve 20 Ocak 1989'da Viyana'da[12] birkaç toplantı izledi. 13 Temmuz'da yine Viyana'da bir toplantı daha düzenlendi.
Tahran heyeti daha önce olduğu gibi, yani Muhammed Cafer Sahraroudi ve Hacı Mustafavi idi, ancak bu sefer üçüncü bir üye daha vardı: koruma olan Amir Mansur Bozorgian. Kürtlerin ayrıca üç kişilik bir heyeti vardı: Abdurrahman Kasımlo, yardımcısı Abdullah Ghaderi Azar (KDP-İ Merkez Komitesi üyesi) ve arabulucu olarak görev yapan Iraklı bir Kürt üniversite profesörü Fadhil Rassoul .
Ertesi gün, 13 Temmuz 1989, görüşmenin yapıldığı odada, Kasımlo çok yakın mesafeden atılan üç kurşunla öldürüldü.[13][14] Asistanı Ghaderi Azar on bir kurşunla, Rassoul ise beş kurşunla vuruldu. Hacı Mustafavi kaçmayı başardı. Mohammad Jafar Sahraroudi hafif yaralandı ve hastaneye götürüldü, sorgulandı ve gitmesine izin verildi. Amir Mansur Bozorgian, 24 saat gözaltında tutulduktan sonra serbest bırakıldı ve İran Büyükelçiliğine sığındı.[15]
Yardımcısı Sadık Sharafkandi, 17 Eylül 1992'de Almanya'nın Berlin kentindeki Mikonos restoranında öldürülmesine kadar Kasımlo'nun yerine genel sekreter olarak geçti. Abdullah Ghaderi Azar ve Abdurrahman Kasımlo 20 Temmuz'da Paris'te Père Lachaise Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Soruşturma
[değiştir | kaynağı değiştir]KDP-İ'a göre
Kasım 1989'un sonlarında Avusturya mahkemeleri, üç İranlı temsilcinin tutuklanması için bir emir çıkardı ve Avusturya Hükümeti, İran Hükümetini, Abdurrahman Kasımlo'ya yönelik saldırıyı kışkırtmakla açıkça suçladı.[16]
Kürt liderlerle yapılan görüşmelerde İran hükûmetinin üç temsilcisi İran'a serbestçe döndü. İçlerinden biri hiç gözaltına alınmamıştı, birine suikasttan dokuz gün sonra Avusturya polisi tarafından Viyana havaalanına götürüldü ve üçüncüsü, tutuklamanın bir gecesinden sonra ortadan kaybolmadan önce Viyana'daki İran büyükelçiliğinde birkaç ay geçirdi. Şüphelilerden biri, Viyana'daki Kürt protestocuların tutuklanmasını ve seyahat yasağına tabi tutulmasını talep ettiği Mohamed Magaby idi. Tutuklamaları için tutuklama emri Kasım 1989'a kadar verilmedi. Emirler hiç uygulanmadı. Kasımlo'nun halefi Sadık Sharafkandi'nin Berlin'de öldürülmesine ilişkin Alman Mikonos davasının aksine, Viyana'daki suikast hiçbir mahkeme tarafından netleştirilmedi. 1 Nisan 1997 tarihli Mikonos kararı, Berlin ve Viyana'daki cinayetlerin sorumluluğunu dönemin İran hükûmetine yükledi.[17]
Kitaplar
[değiştir | kaynağı değiştir]"Kürdistan ve Kürt", Kasımlo tarafından yazılan ve 1964'te Slovakça, 1965'te İngilizce, 1967'de Arapça, 1969'da Lehçe ve 1973'te Kürtçe yayınlanan Kürtlerin ve topraklarının tarihi üzerine bir kitaptır.[18][19]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Dr A. R. Ghassemlou". www.saradistribution.com. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ Asso Hassan Zadeh. "The Legacy of Abdulrahman Ghassemlou, 25 Years After His Assassination". Rudaw. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ "Abdul Rahman Ghassemlou and the Kurdish Resistance in Iran". The Kurds in the Middle East: Enduring Problems and New Dynamics. 2020. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Dr Abdul Rahman Ghassemlou". Medya Magazine. 27 Eylül 2012. 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ "Dr. Abdul Rahman Ghassemlou". Democratic Party of Iranian Kurdistan. 1 Eylül 2017. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ "Dr Abdul Rahman Ghassemlou". Sara Distribution. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.
- ^ Carol Prunhuber (26 Mayıs 2010). "I wrote the book to denounce the assassination by the Iranian regime and the complicity of the Austrian authorities". House of Lords. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.
- ^ The Passion and Death of Rahman the Kurd: Dreaming Kurdistan. iUniverse. 2010. ISBN 9781440178160. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Praguer Ghassemlou". Yekta Uzunoglu. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.
- ^ Kurdish Ethnonationalism (İngilizce). Lynn Rienner Publishers. 1992. ss. 130-131. ISBN 978-1-55587-250-2. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Ali Mohammadi (January 1987). "Post-Revolutionary Iranian Exiles: A Study in Impotence". Third World Quarterly. 9 (1): 108-129. doi:10.1080/01436598708419964. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); Yazar eksik|soyadı2=(yardım) - ^ "USA: Iran's assassination of Dr. Abdul Rahman Ghassemlou". YouTube. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ "Hostage - 4". Yekta Uzunoglu. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.
- ^ Dan Geist (6 Ağustos 2011). "'A Darker Horizon': The Assassination of Shapour Bakhtiar". PBS. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ "The life and death of Abdul Rahman Ghassemlou (1930-1989". 19 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Dr. Abdul Rahman Ghassemlou Profile". 11 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Roya Hakakian (4 Ekim 2007). "The End of the Dispensable Iranian". Spiegel Online International. 27 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2012.
- ^ Kurdistan and Kurd. Kurdish. Erbil: Rojhalat. 2006. s. 349.
- ^ Gérard Chaliand. (2020).
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Abdurrahman Kasımlı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
