Abbasgulu Ağa Bakıhanov
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Mayıs 2014) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Abbasgulu Ağa Bakıhanov | |
|---|---|
 Abbasgulu Ağa Bakıhanov (Küdsi) | |
| Doğum | 21 Temmuz 1794 Bakü |
| Ölüm | Ocak 1847 Mekke yakınlarında |
Abbasgulu Ağa Bakıhanov (Azerice : Abbasqulu Ağa Bakıxanov) Azerbaycanlı bilim insanı, tarihçi, şair, Azerbaycan'daki eğitimcilik hareketin ilk önderlerinden biridir.
Bakü yakınlarındaki Hile köyünde (günümüzdeki Emircan kasabası) doğdu. 1781-1791 yıllarında Bakü hanı olmuş II. Mirza Muhammed Han'ın oğluydu. Annesi asil bir Gürcü ailesindendi. 1806 yılında babasının Kuba bölgesine yönetmen tayin olunması üzerine ailesi buraya göçtü ve tahsilini Guba şehrinde devam ettirdi. Mükemmel tahsil almış, Fars ve Arap dillerini öğrenmişti. 1820'da Rus Kafkasya Ordusunda askeri hizmet yaptı, Rus dilini öğrendikten sonra 1822'de Kafkasya başkomutanlığı nezdinde Şark dilleri mütercimi görevine tayin edildi. 1827-1829 yıllarında Rusya'nın İran ve Türkiye ile yaptığı diplomatik görüşmelerde yer aldı ve Türkiye'den Rusların götürdükleri kitap ve el yazmalarının listesini hazırlamakla onların ilmi değerinin de ortaya çıkmasına yardım etti.
İlk yıllar Kudsi mahlası ile şiirler yazsa da sonradan ilmi araştırmalara daha çok ilgi gösterdi. 1837'de Kitâb-ı Askeriye adlı hikâyesini yazdı. 1841 yılında uzun zamandan topladığı malzemeler esasında Azerbaycan ve Dağıstan tarihi ile ilgili Fars dilinde yazdığı "Gülistan-i İrem" eserini tamamladı, 1843-1844 yıllarında eseri kendisi Rus diline çevirdi, ancak maddi destek bulunmadığından sağlığında yayınlanmadı, Azerbaycan tarihinde önemli yeri olan "Gülistan-i İrem" eseri Rusça olarak 1926'da, Azarbaycan Türkçesi ile de 1956'da basıldı.
1841'de albay rütbesi aldı ve yeniden askeri hizmete getirilmesi üstüne Tiflis'e göçtü. Bu yıllarda M.Ş.Vazeh, İ.B.Kutkaşenli, M.F.Ahundov, A.S.Griboyedov ve A.S. Puşkin gibi tanınmış simalarla tanıştı. 1846 yılında Mekke'ye giderken İstanbul'a uğradı ve Osmanlı sultanı I. Abdülmecid tarafından kabul edildi. Gök cisimleri hakkında Arapça yazdığı eserini sultana takdim etti ve bu eser Osmanlıca 1848'de İstanbul'da basıldı.
Veba hastalığına tutulan Bakıhanov Ocak 1847'de Hac ziyaretini tamamladıktan sonra Mekke ile Medine arasındaki Vadi-Fatima adlı yerde öldü ve orada da defnolundu.
